Η Ελλάδα μπορεί να παίξει ρόλο «γέφυρας» ή «πόρτας» για την Τουρκία;

«Οι δύο Υπουργοί Εξωτερικών έχουμε λάβει εντολή να αξιολογήσουμε αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για να προχωρήσουμε στην ουσιαστική συζήτηση για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης». Αυτό επιμένει να επαναλαμβάνει ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης κάθε φορά που ερωτάται από δημοσιογράφους για το αν θα ξεκινήσει με την Τουρκία επί της ουσίας συζήτηση για τα ελληνοτουρκικά.

Όπου προϋποθέσεις βάλτε το περιεχόμενο της συζήτησης, που για την ελληνική πλευρά μπορεί να αφορά μόνο το ζήτημα της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας, τις γενικές αρχές που θα εφαρμοσθούν για την οριοθέτηση και συνδέονται με την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου, το όποιο χρονοδιάγραμμα και τη μορφή του διαλόγου αλλά και την τυχόν παραπομπή σε διεθνή δικαιοδοσία.

Η έλευση Φιντάν

Ο τούρκος Υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν αναμένεται στην Αθήνα εντός του Νοεμβρίου, με αρμόδιες πηγές να σημειώνουν στο in ότι η ημερομηνία που φαίνεται να κλειδώνει είναι εντός του πρώτου δεκαημέρου του μήνα.

Κυβερνητικές και διπλωματικές πηγές σημειώνουν ιδιαιτέρως στο in το ότι οι συνομιλίες θα ξεκινήσουν «αν διαπιστωθεί ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις».

Αισιοδοξία

Ακόμα και αν αναλυτές βλέπουν «φως στο τούνελ» των ελληνοτουρκικών, οι αρμόδιοι παράγοντες εμφανίζονται συγκρατημένοι κατ’ αρχήν για το αν θα μπορέσει τελικά να υπάρξει κοινό έδαφος για έναρξη των συνομιλιών. Δηλώνουν πάντως συγκρατημένα αισιόδοξοι.

Συνδέουν την αισιοδοξία τους με την ενίσχυση, όπως λένε, του διπλωματικού κεφαλαίου της Ελλάδας, υπενθυμίζουν τις συμφωνίες Ελλάδας – Ιταλίας και Ελλάδας – Αιγύπτου για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, ενώ παράλληλα σημειώνουν την ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων και υπενθυμίζουν ότι η κυβέρνηση παραμένει σταθερή στις «κόκκινες γραμμές» της. Αναφέρονται επίσης στο γεωπολιτικό μομέντουμ και τη θέση πως σε αυτό η Αθήνα έχει ενδυναμώσει τη θέση της.

Την ίδια στιγμή η αντιπολίτευση ασκεί κριτική στην κυβέρνηση για τη στάση της στα ελληνοτουρκικά, την προθυμία της για διάλογο, τους όρους με τους οποίους διεξάγεται αυτός, ενώ αφήνει και αιχμές για υποχωρητικότητα. Ακόμα και για διάθεση να υπάρξουν συμβιβασμοί που δεν θα γίνουν ανεκτοί. Με τα πυρά στο συγκεκριμένο πεδίο να είναι τόσο από τα κόμματα στα «δεξιά» όσο και από τα κόμματα στα «αριστερά» της ΝΔ.

Αυτό που θέτουν πάντως στο τραπέζι κυβερνητικές και διπλωματικές πηγές που είναι υπέρ του ελληνοτουρκικού διαλόγου και της προσπάθειας να ανοίξει μία προοπτική λύσης είναι το ερώτημα τι είναι καλύτερο για τις σχέσεις των δύο χωρών τελικά. Να υπάρξει ένα εγχείρημα διαλόγου και όπου φτάσει ή να συνεχιστεί η ακινησία.

Με τους απαισιόδοξους να τονίζουν ότι η Αθήνα θα πρέπει να σκεφτεί πολύ σοβαρά τις παραμέτρους του διαλόγου και το πού μπορεί να φτάσει, αφού σε κάθε περίπτωση που ξεκίνησε με προσδοκίες και έληξε άδοξα, η Άγκυρα σκλήρυνε τη στάση της. Και επέκτεινε τις διεκδικήσεις της.

Μπορεί η Ελλάδα να ανοίξει πόρτες στην Τουρκία;

Την ίδια στιγμή αρμόδιες πηγές σημειώνουν ότι παράγοντας που θα παίξει ρόλο είναι ο τρόπος που η Τουρκία βλέπει στην Ελλάδα. Αν η Άγκυρα όντως θέλει να μπει σε ένα διάλογο και αναγνωρίζει στην Αθήνα ρόλο «γέφυρας» Ανατολής και Δύσης και αν βλέπει ότι αυτή η «γέφυρα» θα μπορούσε να γίνει και μία «πόρτα», που όταν θα ξεκλειδώσει θα διευκολύνει την τουρκική πλευρά και στο πεδίο των σχέσεων της με την Ευρώπη.

Σημαντικό αγκάθι σε αυτή τη διάσταση παραμένει το Κυπριακό, με το ερώτημα αν η Τουρκία θέλει να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις για λύση, ακόμα και με αλλαγή της τουρκοκυπριακής ηγεσίας να μην έχει απαντηθεί ακόμα. Και χωρίς πρόοδο στο Κυπριακό οι δυσκολίες σίγουρα αυξάνονται.

Σε κάθε περίπτωση θεωρούν ότι είναι αντιπαραγωγικό έως επικίνδυνο να ναρκοθετείται ένας διάλογος πριν καν ξεκινήσει. Ενώ τονίζουν πως το μέχρι πού μπορεί να φτάσει ο διάλογος για την ελληνοτουρκική διαφορά δεν μπορεί να προεξοφληθεί.

Αυτό όπως λένε εξαρτάται και από τις διαθέσεις της τουρκικής πλευράς και αν θέλει να προχωρήσει στους απαιτούμενους συμβιβασμούς. Αντίστοιχα βέβαια τοποθετείται και η Άγκυρα μέσω δημοσιευμάτων.

Στην Αθήνα πάντως αναγνωρίζουν πως αν δεν υπάρξει πρόοδος στις συνομιλίες το καλό κλίμα θα διατηρηθεί αλλά θα υπάρχει πάντα έντονος ο κίνδυνος εκτροχιασμού του και επιστροφής σε μία νέα ένταση.

Με αναλυτές να υπογραμμίζουν επίσης πως με το διάλογο συνδέονται άμεσα και τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας, αφού ένα δικαίωμα που δεν ασκείς, τελικά δεν το έχεις.

Διπλωμάτες πάντως υπογραμμίζουν ότι οι δύο πλευρές ξεκινούν από διαφορετικές αφετηρίες και έχουν να διανύσουν μεγάλη απόσταση μεταξύ τους προκειμένου να υπάρξει έστω και η αρχική προσέγγιση για να συμφωνήσουν στο τι συζητάνε. Ενώ οι κόκκινες γραμμές της Τουρκίας εάν διατηρηθούν, όπως η Γαλάζια Πατρίδα και το τουρκολιβυκό μνημόνιο,  πολύ δύσκολα θα επιτρέψουν να ανοίξει ένας δρόμος προς τη λύση. Έστω και με αγκάθια.

Εκτός συζήτησης ζητήματα κυριαρχίας

Σε κάθε περίπτωση Μέγαρο Μαξίμου και Υπουργείο Εξωτερικών σημειώνουν ότι ζητήματα κυριαρχίας δεν θα τεθούν στο τραπέζι, το οποίο θα στρωθεί όπως λένε, αν στρωθεί, για τη μία και μόνη διαφορά που αναγνωρίζει η Ελλάδα της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας. Στο ίδιο πλαίσιο αρμόδιες πηγές επιμένουν να διαμηνύουν ότι η Ελλάδα δεν θα δεχθεί να παραμείνουν τα χωρικά της ύδατα αποκλειστικά στα έξι μίλια.

Από την τουρκική πλευρά ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε πρόσφατες δηλώσεις του αναφέρθηκε στη συνεννόηση Ελλάδας και Τουρκίας για την επίλυση του «τρέχοντος χρόνιου προβλήματος»

Όπως είπε «ο υπουργός Εξωτερικών μας Χακάν Φιντάν θα μεταβεί στην Ελλάδα και θα έχει συνομιλίες για αυτά τα θέματα. Θα συζητήσουμε όλα αυτά τα θέματα με βάση την ολιστική μας προσέγγιση σχετικά με το Αιγαίο». Σημειώνοντας μεταξύ άλλων πως «θέλουμε εδώ και καιρό οι δικαιοδοσίες στη θάλασσα και στον εναέριο χώρο να καθορίζονται σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο».

Των δηλώσεων Ερντογάν είχε προηγηθεί διαρροή στην τουρκική Χουριέτ πως στόχος της Άγκυρας είναι λύση– πακέτο, που δεν θα αφορά μόνο την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ, αλλά και συζήτηση για ζητήματα όπως πχ της αποστρατικοποίησης.

Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι σύμφωνα με πηγές ακόμα και αν Ελλάδα και Τουρκία δεν καταφέρουν να προχωρήσουν στο ζήτημα της διαφοράς της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ θα αναζητηθεί και ενδεχόμενες συμφωνίες σε μικρότερα ζητήματα που συνδέονται άμεσα με την καθημερινότητα και τις σχέσεις των δύο λαών, που θα έχει τη δική της σημασία και θα στέλνει ανάλογο μήνυμα. Διαμηνύοντας σε όλους τους τόνους ότι το καλό κλίμα πρέπει να διατηρηθεί. Με τα αποτελέσματα να αναμένεται να φανούν.