Ευρώπη, ο άβουλος θεατής;

Δεν χρειάζεται πολλή σκέψη ή παρατηρητικότητα για να διαπιστώσει κανείς ότι η εξωτερική πολιτική της ΕΕ έχει κολλήσει «στα σχοινιά» της διεθνούς διπλωματίας.

Το παραδέχονται ακόμη και Ευρωπαίοι διπλωμάτες.

Σε έναν κόσμο σε κρίση, «οι ενδείξεις αυξάνονται μέρα με τη μέρα ότι το μπλοκ αγωνίζεται να έχει συνάφεια», έγραφε τις προάλλες σε άρθρο στους Financial Times ο Στίβεν Έβερτς.

«Πολύ συχνά περιορίζεται σε ρόλο παρατηρητή και σχολιαστή», παρατηρεί ο διευθυντής του Ινστιτούτου Μελετών Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πρώην σύμβουλος του απερχόμενου επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ζοζέπ Μπορέλ.

«Υπάρχει πολλή δραστηριότητα στις Βρυξέλλες, αλλά λίγος αντίκτυπος»…

Αυτά ενώ εκκρεμεί ο διορισμός της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπό την δεύτερη προεδρία της Γερμανίδας Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στο φόντο δύο μεγάλων καταστροφικών πολέμων που αφορούν άμεσα τους «27».

Ο ένας διεξάγεται εδώ και 2,5 χρόνια επί της Γηραιάς Ηπείρου με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, δίπλα στα σύνορα της ΕΕ. Βρίσκεται πλέον σε κρίσιμη καμπή.

Ο δεύτερος διανύει πια τον δεύτερο χρόνο στη γεωγραφική γειτονιά της Ευρώπης, τη Μέση Ανατολή, γίνεται πολυμετωπικός και κάνει όλο και πιο ορατό τον κίνδυνο γενικής ανάφλεξης, περιφερειακής αποσταθεροποίησης και μιας νέας προσφυγικής, αλλά και οικονομικής κρίσης.

Αντιμέτωπη με τις μείζονες αυτές προκλήσεις, η ΕΕ της κρίσης ηγεσίας παραμένει καθηλωμένη στο… περίμενε, υπό τον «μπαμπούλα» του Ντόναλντ Τραμπ, για τις αποφάσεις της Ουάσιγκτον και τις πολιτικές εξελίξεις στις προεκλογικά πολωμένες ΗΠΑ.

Η πολυαναμενόμενη -και δη από το στρατιωτικά στριμωγμένο Κίεβο- σύνοδος κορυφής της 50μελούς Ομάδας Επαφής για την Ουκρανία, στις 12 Οκτωβρίου, στην αμερικανική βάση Ράμσταϊν, δεν έγινε τελικά ποτέ, επειδή ο Αμερικανός απερχόμενος πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, ανέβαλε την προγραμματισμένη επίσκεψή του στη Γερμανία.

Ο λόγος επισήμως ήταν η κατάσταση έκτακτης ανάγκης, στην οποία είχε τεθεί η Φλόριντα την περασμένη εβδομάδα για τον τυφώνα Milton.

Μέχρι και τώρα, ωστόσο, ο Λευκός Οίκος αφήνει στο κενό τυχόν επαναπρογραμματισμό του ταξιδιού του Μπάιντεν, ενόσω οι αμφίρροπες αμερικανικές εκλογές της 5ης Νοεμβρίου κοντοζυγώνουν.

Δεν έγινε ούτε καν με βιντεοκλήση η -αρχικά προγραμματισμένη δια ζώσης στο Βερολίνο, το περασμένο Σάββατο- τετραμερής συνάντηση του προέδρου Μπάιντεν με τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς, τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν και τον Βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ, με βασικά θέματα το ουκρανικό και το μεσανατολικό.

Είχε εν τω μεταξύ μεσολαβήσει χρονικά η 50λεπτη τηλεφωνική επικοινωνία του Αμερικανού προέδρου με τον επικεφαλής της ακροδεξιάς κυβέρνησης του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, θέτοντας επί τάπητος τα σχέδια του Τελ Αβίβ για τα αντίποινα κατά του Ιράν και για τις αιματηρές στρατιωτικές επιχειρήσεις στον Λίβανο και στη μαρτυρική Λωρίδα της Γάζας.

Σε αυτό το φόντο, οι όψιμες εκκλήσεις της Δύσης για κατάπαυση του πυρός ακούγονται πια ως επωδός υποκρισίας.

Στην -υπό τουρκική κατοχή στον βορρά και επιχειρησιακά κομβική για Αμερικανούς και Βρετανούς- Κύπρο, η άρτι ολοκληρωθείσα 11ης Σύνοδος Κορυφής των χωρών του Νότου της ΕΕ (MED-9) στην Πάφο κατέληξε επί της ουσίας σε ευχολόγια.

Δεν αναμένονται πολλά περισσότερα από πλευράς ΕΕ κατά την επικείμενη σύνοδο κορυφής, στις 17-18 του μήνα, στις Βρυξέλλες, όπου κορυφαία θέματα στην ατζέντα των «27» είναι το ουκρανικό, οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, το μεταναστευτικό και η ανταγωνιστικότητα.

Ο βαθμός της στρατιωτικής στήριξης της εμπόλεμης Ουκρανίας έναντι της Ρωσίας προκαλεί νέες ρωγμές στο σχετικά αρραγές έως τώρα ευρωπαϊκό μέτωπο, υπό τη σκιά της προεκλογικής εσωστρέφειας στις ΗΠΑ.

Η προοπτική επιβολής κυρώσεων ή έστω περιορισμού των εξαγωγών όπλων στο Ισραήλ, καθώς και η αναγνώριση της Παλαιστίνης ως επείγουσα αναγκαία ώθηση της λύσης των δύο κρατών διχάζουν ακόμη βαθύτερα τους «27».

Αντίθετα, δείχνουν να ευθυγραμμίζονται σε μια αντιμεταναστευτική περιχαράκωση, που ρίχνει «νερό στο μύλο» της Ακροδεξιάς και βάζει «την Ευρώπη των αξιών» όλο και πιο βαθιά στο «κάδρο» των κατηγοριών για πολιτική δύο μέτρων και δύο σταθμών (και) στην εξωτερική πολιτική της.

Τυχαίο ή μη, ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ζοζέπ Μπορέλ, χρειάστηκε να φτάσει κοντά στο τέλος της θητείας του μέχρι να υιοθετήσει καταγγελτικό τόνο για τη στάση της σημερινής ηγεσίας του Ισραήλ.

Τούτων λεχθέντων, ο επικείμενος επίσημος διορισμός ως διαδόχου του της πρώην πρωθυπουργού της Εσθονίας, Κάγια Κάλλας, -πιθανότατα στις αρχές Δεκεμβρίου- αναμένεται να θέσει ως ύψιστη προτεραιότητα της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ την κατάσταση στα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης.

Όμως τις εξελίξεις ακόμη και εκεί θα καθορίσουν τελικά οι αμερικανικές κάλπες της 5ης Νοεμβρίου, με την ανάδειξη νέου προέδρου στις ΗΠΑ, νέων πολιτικών ισορροπιών στο αμερικανικό Κογκρέσο και πιθανόν ενός νέου κύκλου αναταραχής στην μεγαλύτερη οικονομική, στρατιωτική και πυρηνική δύναμη της Δύσης, σε ένα διεθνώς όλο και πιο επικίνδυνα ρευστό, δυστοπικό γεωπολιτικό τοπίο.