Τέσσερις στιγμές που δείχνουν ποια ήταν η Βάσω Παπανδρέου

Πολλά πράγματα γράφονται και θα γραφτούν για το αποτύπωμα της Βάσως Παπανδρέου, με αφορμή τον θάνατό της. Για όσους δεν την πρόλαβαν ενεργή, όμως, υπάρχουν τέσσερις συμβολικές στιγμές στην διαδρομή της, που δείχνουν πόσο σημαντική υπήρξε για το ΠΑΣΟΚ, για την πορεία της χώρας, αλλά και για την γυναικεία παρουσία στα κοινά.

Το σημείωμα

Το 1995 η αμφισβήτηση του Ανδρέα Παπανδρέου ήταν και εμφανής και οργανωμένη –στο σπίτι της Βάσως, το δείπνο των τεσσάρων (Κ. Σημίτης, Θ. Πάγκαλος, Π. Αυγερινός, Β. Παπανδρέου) έναν χρόνο πριν είχε σφραγίσει ένα εσωκομματικό μπλοκ στελεχών με συγκεκριμένη εκσυγχρονιστική ατζέντα, αλλά και ξεκάθαρη έκφραση για τα εσωτερικά του κόμματος, καθώς εκτιμούσαν πως ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν μπορεί να είναι παντοδύναμος.

Στην Κεντρική Επιτροπή του Οκτωβρίου του 1995, ο πρωθυπουργός σηκώνει το γάντι στους αμφισβητίες του: «Όσοι αναζητούν έναν Ανδρέα Παπανδρέου πρωθυπουργό και πρόεδρο υπό περιορισμό, υπό επιτροπεία, υπό κηδεμονία, ας τον αναζητήσουν αλλού, εγώ δεν προσφέρομαι», ανέφερε.

Η Βάσω Παπανδρέου διέσχισε τον διάδρομο, περνώντας πολλές σειρές από έκπληκτα βλέμματα, και άφησε στο χέρι του Παπανδρέου ένα σημείωμα: «Πρόεδρε, επειδή εμμέσων πλην σαφώς αναφέρεσαι σε εμένα και μου αποδίδεις προθέσεις που δεν έχουν σχέση με τις θέσεις μου, ζητώ να μου δοθεί ο λόγος αμέσως μετά το τέλος της ομιλίας σας». Ο Παπανδρέου απάντησε μόνο «μάλιστα», όμως ο λόγος δεν της δόθηκε ποτέ. Κανείς δεν τόλμησε, ούτε πριν ούτε μετά, να κάνει κάτι παρόμοιο.

Το καπέλο

Ο τρόπος με τον οποίο η Παπανδρέου διαχειρίστηκε τα ζητήματα ορατότητας και συμμετοχής των γυναικών στον δημόσιο βίο είναι γνωστός –ως η πρώτη γυναίκα επίτροπος από την Ελλάδα με χαρτοφυλάκιο Απασχόλησης και κοινωνικών υποθέσεων κατοχύρωσε τον κοινωνικό διάλογο, την προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων και της μητρότητας καθώς και την εμπέδωση της ισότητας των φύλων, ενώ σε εθνικό επίπεδο κατοχύρωσε νομοθετικά την ποσόστωση γυναικών σε ποσοστό 33% στους συνδυασμούς των νομαρχιακών και δημοτικών εκλογών του 2002.

Σε τρεις διαδοχικές αναμετρήσεις, από το 1993 έως το 2000, εκλεγόταν πρώτη σε σταυρούς στην μεγαλύτερη εκλογική περιφέρεια της Ελλάδας, την ενιαία Β’ Αθηνών.

Τον Νοέμβριο του 1998, όταν ως υπουργός Ανάπτυξης επισκέφθηκε την Τεχεράνη, σε μια σκληρή περίοδο εξονυχιστικών ελέγχων και απαγορεύσεων για τον γυναικείο πληθυσμό του Ιράν. Αρνήθηκε να φορέσει μαντήλα στις επίσημες συναντήσεις της. Σε ένδειξη σεβασμού και ξεπερνώντας τα τυπικά του ενδυματολογικού κώδικα, επέλεξε συμβολικά να φορέσει καπέλο.

Οι γαλότσες

Νοέμβριος 2002, την επομένη μιας μεγάλης νεροποντής που ο Κηφισός πλημμύρισε. Η τότε υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Βάσω Παπανδρέου επιθεωρεί το σημείο της υπερχείλισης φορώντας γαλότσες –δύο μήνες νωρίτερα, ο Γκέρχαρντ Σρέντερ είχε κερδίσει τις εκλογές στην Γερμανία φορώντας γαλότσες σε αυτοψία που έκανε στα ανατολικά κρατίδια, για τις καταστροφές μετά από πλημμύρες.

Αιτία για τα όσα έγιναν στον Κηφισό ήταν η αβλεψία του εργολάβου που έκανε τα έργα στην γέφυρα της Πειραιώς. Σε ζωντανή μετάδοση, η υπουργός του τα ψέλνει: «Δεν μπορούσατε να εκτιμήσετε την κατάσταση; Να βάλετε τσουβάλια κι ό,τι άλλο χρειάζεται για να μη φύγει το νερό; Μηχανικοί είστε. Μόνο σ’ αυτό το σημείο με πρόβλημα», είπε στον εργολάβο, σχεδόν φωνάζοντας. Η κυβέρνηση Σημίτη είχε μόλις αποσοβήσει μια κρίση.

Το δεύτερο μνημόνιο

Παρότι η Βάσω Παπανδρέου ψήφισε τόσο το πρώτο μνημόνιο το 2010 όσο και το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα, δεν δίστασε να ασκήσει δριμεία κριτική στην κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου για την οικονομική διαχείριση που έγινε τον πρώτο χρόνο της διακυβέρνησης, θέτοντας από τους πρώτους ζήτημα αναδιάρθρωσης του χρέους.

«Μιλώ για μία συνεννόηση με τους βασικούς δανειστές μας – για το σύνολο του χρέους μας, εννοείται. Μία τέτοια διαδικασία θα μπορούσε να οδηγήσει κατά περίπτωση, είτε σε μία μεγάλη επιμήκυνση της αποπληρωμής του, είτε στο λεγόμενο «κούρεμα» των ομολόγων μας. Σε όλες τις περιπτώσεις, αυτό που πρέπει να μας απασχολεί είναι να γίνει βιώσιμο το ελληνικό χρέος», ανέφερε ήδη σε συνέντευξή της («ΒΗΜΑ») από το 2011.

«Θέλουμε βουλευτές με γνώμη, ή βουλευτές που απλώς σηκώνουν το χέρι κατά παραγγελία;», σχολίασε στην ίδια συνέντευξη, όταν ρωτήθηκε για τις αντιρρήσεις που εγείρει στις συνεδριάσεις του ΚΤΕ Οικονομίας απέναντι στον υπουργό Γιώργο Παπακωνσταντίνου.

«Ο καθένας έχει τη δική του αλήθεια. Και στις καλές και στις κακές εποχές. Προσωπικά, είμαι υπέρ της απόλυτης διαφάνειας. Και στα καλά και στα κακά. Αλλά δεν αρκεί να λες την αλήθεια. Πρέπει να βγάζεις τα συμπεράσματά σου και να προτείνεις λύσεις», επεσήμανε για τον τρόπο παρέμβασής της.

Σε μια από εκείνες τις συνεδριάσεις είχε πει: «Μας οδηγείτε σε συλλογική κατάθλιψη (…) Τον Οκτώβριο του 2009 ήμουν στο γραφείο σου, σου είπα να πάρεις μέτρα και με αντιμετώπισες σαν ούφο».

Τον Φεβρουάριο του 2012, επί κυβέρνησης Λουκά Παπαδήμου, δεν ψηφίζει το δεύτερο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής και διαγράφεται από την ΚΟ του κόμματός της. Λέει στις δηλώσεις της: ««Ψήφισα κατά συνείδηση μετά από καιρό. Αισθάνομαι ήσυχα με τη συνείδησή μου μετά από καιρό. Με διέγραψαν από το ΠΑΣΟΚ αλλά δεν σημαίνει ότι μπορούν να διαγράψουν ούτε τις απόψεις μου, ούτε την πορεία μου» .