Οικονομικά των ΟΤΑ, συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα τα θέματα στη προσυνεδριακή συνάντηση της Θεσσαλονίκης

Η οικονομική κατάσταση των δήμων, τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα και οι προϋποθέσεις για την συμβολή των δήμων στην ανάπτυξη και στήριξη της τοπικής επιχειρηματικότητας, ήταν τα θέματα που απασχόλησαν την πέμπτη κατά σειρά προσυνεδριακή συνάντηση αιρετών της Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, που πραγματοποιήθηκε σήμερα στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο του ετήσιου συνεδρίου που θα διεξαχθεί 7-9 Νοεμβρίου στη Ρόδο.

Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Λάζαρος Κυρίζογλου κατά την ομιλία του υπογράμμισε τον ιδιαίτερο και κρίσιμο χαρακτήρα που αποκτά το φετινό ετήσιο Συνέδριο της ΚΕΔΕ καθώς, όπως είπε «η νέα αυτοδιοικητική περίοδος ξεκίνησε με τους δήμους να βρίσκονται αντιμέτωποι με πολλά δυσεπίλυτα λειτουργικά προβλήματα και προκλήσεις. Γεγονός που απαιτεί εκ μέρους της ίδιας της Αυτοδιοίκησης νέα προσέγγιση, νέα πολιτική ατζέντα διεκδικήσεων, αποφάσεις και δράσεις που θα οδηγήσουν στη δυναμική επανεκκίνησή της, πράγμα που αποτελεί και τον  κεντρικό στόχο του συνεδρίου».

Στη συνέχεια ο κ. Κυρίζογλου, υπογράμμισε ότι απαιτείται και νέο πλαίσιο θέσεων που θα δώσει ουσιαστικό περιεχόμενο και θα απαντά δημιουργικά και με θετικό τρόπο στη νέα ατζέντα που ανοίγει το επόμενο διάστημα το υπουργείο Εσωτερικών και η κυβέρνηση, με αφορμή την παρουσίαση της Νέας Χάρτας της Αυτοδιοίκησης, του Νέου Κώδικα Αυτοδιοίκησης. Σκοπός μας είναι μια ουσιαστική μεταρρύθμιση, με τους δήμους στο επίκεντρο του νέου συστήματος διακυβέρνησης. Με έμφαση στην αποκέντρωση ρόλων, ευθυνών, πόρων κι αρμοδιοτήτων. Η  Χάρτα της Αυτοδιοίκησης, ως μοχλός θεσμικού εκσυγχρονισμού και η απόδοση των αναγκαίων πόρων στους δήμους για να ασκήσουν αποτελεσματικά τις αρμοδιότητες και τις ευθύνες που θα τους αποδοθούν, είναι τα αναγκαία επόμενα βήματα. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι σήμερα οι δήμοι μας είναι και πιο δυνατοί και πιο αποτελεσματικοί. Όχι όμως τόσο, όσο επιβάλλεται, για να είμαστε ακόμη πιο χρήσιμοι στους συμπολίτες μας».

Αναφερόμενος στα οικονομικά των δήμων ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ σημείωσε πως παρά την αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης το προηγούμενο διάστημα, οι δήμοι εξακολουθούν να μη δύνανται να αντιμετωπίσουν το λειτουργικό κόστος, καθώς τους έχουν αφαιρεθεί θεσμοθετημένοι πόροι, έχουν επιβαρυνθεί με την κατακόρυφη αύξηση του ενεργειακού κόστους και την άδικη επιβολή του τέλους ταφής.

Τόνισε ότι το ζήτημα των οικονομικών των δήμων η ΚΕΔΕ το έθεσε ως επιτακτική ανάγκη στην Κυβέρνηση ζητώντας την καταβολή επιπλέον 450 εκ. ευρώ για το 2024 και γενναία αύξηση των ΚΑΠ το 2025, την απόδοση των χρημάτων του τέλους ταφής, την απόδοση των θεσμοθετημένων πόρων στους δήμους και την κατάργηση του ανώτατου πλαφόν 3,528 δισ. ευρώ στους ΚΑΠ.

Υπογράμμισε την υπόσχεση που δόθηκε στη συνάντηση με τον Πρωθυπουργό, για extra οικονομική ενίσχυση με ποσό περίπου 250 εκατομμυρίων ευρώ (μία ΚΑΠ 145 εκατομμύρια + 105 εκατομμύρια ληξιπρόθεσμα και ΚΑΠ).

Παράλληλα χαρακτήρισε «πολύ θετική» την κυβερνητική εξαγγελία για το πρόγραμμα επισκευών και συντηρήσεων των σχολικών εγκαταστάσεων «Μαριέττα Γιαννάκου», με διάθεση 250 εκατ. ευρώ, συν τις όποιες δωρεές εξασφαλιστούν τονίζοντας ότι το πρόγραμμα πρέπει να εφαρμοστεί αυτονόητα  σε συνεργασία με τους δήμους.

Αναφερόμενος στο ζήτημα του προσωπικού των δήμων ζήτησε την έστω σταδιακή άρση της αναστολής προσλήψεων στους δήμους, την πρόσληψη προσωπικού ιδιαίτερα στη δημοτική αστυνομία, την άμεση συνέχιση εφαρμογής και λειτουργίας του προγράμματος απασχόλησης ανέργων 55-67.

Οικονομικά ΟΤΑ

Τη διαπίστωση ότι «στις σημερινές συνθήκες τα πράγματα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν είναι εύκολα καθώς οι δυνάμεις του συγκεντρωτικού υδροκεφαλισμού προσπαθούν να κρατήσουν τα προνόμια τους και να απομονώσουν την Τοπική Αυτοδιοίκηση, έχοντας την αίσθηση ότι στον 21ο αιώνα μπορούν να μας ξαναγυρίσουν στον «δήμαρχο των σκουπιδιών και του ληξιαρχείου» κατέθεσε ο πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών της ΚΕΔΕ Γιάννης Μουράτογλου, δημοτικός σύμβουλος Έδεσσας.

Και προς επίρρωση αυτής της διαπίστωσης παρέθεσε τα εξής στοιχεία:

Σήμερα που οι δημοσιονομικοί δείκτες της χώρας έχουν θετική τροχιά, η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ακόμα δέσμια μνημονιακών υποχρεώσεων του παρελθόντος, ενώ υπάρχει ανώτατο όριο αποδόσεων (πλαφόν) στους ΟΤΑ στο ποσό των 3.841 εκ. ευρώ.

Για το τρέχον έτος έχουν προβλεφθεί στο Προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού επιπλέον 108 εκ. ευρώ, τα οποία θα συμπληρώσουν τους ΚΑΠ και από το 2025 και εφεξής αυξάνονται οι ΚΑΠ κατά 53 εκ. ευρώ.  Ωστόσο με βάση την προβλεπόμενη αύξηση των φορολογικών εσόδων θα πρέπει να αποδοθούν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, σύμφωνα με το νόμο 3852/2010 πάνω από 900 εκατομμύρια ευρώ!

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση διεκδικεί :

• Την πλήρη εφαρμογή του Ν. 3852/2010 και την κατάργηση όλων των μνημονιακών περιορισμών στην ΤΑ που θεσπίστηκαν για λόγους που σήμερα δεν ισχύουν.
• Την κατάργηση του άρθρου 31 του Ν 5047/23 που αποδίδει το 90% των προβλεπομένων χρηματοδοτήσεων στους δήμους από τον κρατικό προϋπολογισμό.
• Την κατάργηση του άρθρου 44 του Ν 5071/23 που θεσπίζει ανώτατο πλαφόν 3,788 εκ. € των αποδόσεων του κρατικού π[προϋπολογισμού στην ΤΑ, ανεξάρτητα από τον Ν. 3852/2010 και την εξέλιξη των φορολογικών εσόδων (Φόρος Εισοδήματος, ΦΠΑ, ΕΝΦΙΑ), που χρηματοδοτούν το καλάθι των ΚΑΠ.
• Την κάλυψη από τον Κρατικό Προϋπολογισμό, του υπερβάλλοντος ενεργειακού κόστους στους δήμους, τα νομικά τους πρόσωπα, και τις ΔΕΥΑ, ώστε να μην χρειαστεί να μεταφερθεί αυτό στους δημότες.
• Τη χρηματοδότηση για την αναβάθμιση των υποδομών, μειώνοντας το ενεργειακό κόστος λειτουργίας.
• Τη σταδιακή αποπληρωμή των παρακρατηθέντων και μη αποδοθέντων πόρων.
• Την επαναφορά τελών που αφαιρέθηκαν από τους δήμους
• Την απόδοση τριών (3) επιπλέον έκτακτων δόσεων στους ΚΑΠ του 2024
• Την αποτύπωση στον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2025 των οικονομικών απαιτήσεων της ΚΕΔΕ για να μπορούν οι Προϋπολογισμοί των δήμων της επόμενης χρονιάς να εκτελεστούν χωρίς προβλήματα.

Τέλος ο κος Μουράτογλου απαντώντας στο ερώτημα «τί μπορούμε να κάνουμε;» τόνισε: «Η απάντηση είναι να ακολουθήσουμε μία επιθετική πολιτική όχι πλέον μόνο στο διεκδικητικό επίπεδο αλλά και στη λήψη θετικών πρωτοβουλιών και στην προβολή λύσεων.

Σε αυτό το πλαίσιο η ΚΕΔΕ, εκτιμώντας την δημοσιονομική κατάσταση των δήμων, ανέλαβε την πρωτοβουλία να προτείνει, ομόφωνα μέσω του Διοικητικού Συμβουλίου της, Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δήμων με συγχρηματοδότηση από εθνικούς πόρους και τον τραπεζικό τομέα (πχ. την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων), το οποίο θα καλύπτει τις ανάγκες των δήμων, σε υποδομές που υπάρχει μεγάλη ανάγκη σήμερα, αλλά και σε τομείς που υπάρχει υποχρηματοδότηση από το κεντρικό κράτος».

ΕΣΠΑ – Ταμείο Ανάκαμψης – «Ελλάδα 2.0» – ΠΔΕ

«Το κλειδί για την επιτυχή αξιοποίηση των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων είναι η αντιμετώπιση του οικονομικού προβλήματος των Δήμων με την αύξηση των ΚΑΠ, η συμπλήρωση της στελέχωσής τους και ένα γενναίο οριζόντιο Πρόγραμμα Τεχνικής Βοήθειας για τη βελτίωση της διοικητικής ικανότητας των Δήμων και των Νομικών Προσώπων τους (κυρίως των ΔΕΥΑ και των ΦοΔΣΑ) με την καθοριστική συμμετοχή της ΚΕΔΕ και της ΕΕΤΑΑ στον σχεδιασμό και την εφαρμογή του», τόνισε στην εισήγησή του ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Συγχρηματοδοτούμενων Προγραμμάτων, Μιχάλης Μιτζικός, δήμαρχος Νοτίου Πηλίου.

Αναφερόμενος στα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της τρέχουσας περιόδου, ο κος Μιτζικός παρέθεσε τα στοιχεία της ΕΕΤΑΑ σύμφωνα με τα οποία, η συμμετοχή  των δήμων στη Δημοσία Δαπάνη στα ενταγμένα έργα είναι 17,3%, στα συμβασιοποιημένα  13,9% του συνόλου και στις συνολικές πληρωμές 13%, τονίζοντας ότι πρέπει αυτή να αυξηθεί στο ΕΣΠΑ 2021-2027.

Σε ότι αφορά στα κρίσιμα θέματα της επόμενης περιόδου υπογράμμισε:

Για το ΕΣΠΑ 2021-2027

• Την ανάγκη ενεργοποίησης του προγράμματος Τεχνικής Βοήθειας Υποστήριξης Δικαιούχων, στους  τομείς  διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων (ΦοΔΣΑ & Δήμοι), τη διαχείριση των Αστικών λυμάτων και του πόσιμου Νερού (ΔΕΥΑ & Δήμοι) και την υλοποίηση των Ολοκληρωμένων Χωρικών Στρατηγικών (Χωρικές Αρχές – Δήμοι).
• Την άμεση ενεργοποίηση των δράσεων για τη διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων από το Πρόγραμμα Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή (ΠΕΚΑ) και τη διαχείριση των ποσίμου νερού και των λυμάτων από τα Περιφερειακά Προγράμματα.
• Την επανεξέταση της λειτουργίας και συγχρηματοδότησης των  Κέντρων Κοινότητας και των κοινωνικών δομών (ΚΗΦΗ, ΚΔΗΦ, Δομές Κακοποιημένων Γυναικών), υπό το πρίσμα ενός σχεδίου βιωσιμότητας για τη σταδιακή έξοδο από τη συγχρηματοδότηση από το ΕΚΤ+ και της θέσπισης ενός νέου το οποίο δύναται να ενσωματώνει περισσότερες υπηρεσίες (π.χ. δομές φτώχειας, υπηρεσίες παιδικής προστασίας κλπ).

Για το ΠΔΕ:

Παρουσιάζονται πλέον σημαντικές καθυστερήσεις του ΠΔΕ και στις εκταμιεύσεις των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, με αποτέλεσμα να υπάρχουν σημαντικά προβλήματα στην εξέλιξη των συμβάσεων.

Για το Ταμείο Ανάκαμψης – «Ελλάδα 2.0»:

Η συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο «Ελλάδα 2.0» (15%) δεν είναι αυτή που αναμενόταν, ενώ οι προτάσεις που κατέθεσε έγκαιρα η ΚΕΔΕ ελάχιστα ελήφθησαν υπόψη. Μάλιστα στην πρόσκληση για το πόσιμο νερό, με  ΚΥΑ που εκδόθηκε μετά και από τις εντάξεις των έργων και τις αναθέσεις, προβλέπεται να καλυφθεί  το 20% του προϋπολογισμού των έργων με ίδια συμμετοχή τους, γεγονός που δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στην υλοποίηση των συμβάσεων.

Ανάπτυξη και στήριξη τοπικής επιχειρηματικότητα

Στις προϋποθέσεις αλλά και τις δυνατότητες που πρέπει να διασφαλιστούν ώστε οι δήμοι να είναι σε θέση να συμβάλλουν στην ενίσχυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας στον τόπο τους και στη δημιουργία ενός οικοσυστήματος φιλικού προς την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία αναφέρθηκε ο πρόεδρος της Επιτροπής Ανάπτυξης και Υποστήριξης Επιχειρηματικότητας της ΚΕΔΕ, Παναγιώτης Χριστόφας, δήμαρχος Μυτιλήνης.

Περιγράφοντας τις προϋποθέσεις ο κος Χριστόφας έθεσε ως βασικές παραμέτρους: Την υλοποίηση έργων και προγραμμάτων με σαφή προσανατολισμό στην επιχειρηματική ανάπτυξη.

Την ύπαρξη μηχανισμών υποστήριξης της επιχειρηματικότητας, ενθάρρυνσης της καινοτομίας, ανάπτυξης νέων δεξιοτήτων, ενημέρωσης και στοχευμένης συμβουλευτικής.

Την ανάπτυξη πρωτοβουλιών εξωστρέφειας, συμπράξεων και συνεργασιών τόσο ανάμεσα σε επιχειρήσεις, όσο και ανάμεσα σε επιχειρήσεις και ερευνητικά ή ακαδημαϊκά ιδρύματα.

Σε ότι αφορά στους δήμους, ο κος Χριστόφας τόνισε ότι θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο πως οι δήμοι καλούνται να εφαρμόσουν ένα σύγχρονο ρυθμιστικό πλαίσιο για τη λειτουργία των επιχειρήσεων, να έχουν εκσυγχρονίσει τις υπηρεσίες τους, να έχουν ενεργοποιήσει τους απαραίτητους ελεγκτικούς μηχανισμούς και να έχουν αντιμετωπίσει και τα ζητήματα καθημερινότητας, όπως η προσβασιμότητα, οι υποδομές κ.λπ.

Ο κος Χριστόφας σημείωσε ότι το ΕΣΠΑ είναι το σημαντικότερο εργαλείο για να επιτευχθούν όλα αυτά.

Ωστόσο, σημείωσε πως η υλοποίηση έργων που χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη διαδικασία, ειδικά για τους μικρούς ή τους ορεινούς και νησιωτικούς δήμους και απαιτούνται, πρωτοβουλίες υποστήριξης τους. Πέραν αυτών χρειάζεται το απαραίτητο ανθρώπινο δυναμικό.

«Αλλά, υπογράμμισε, η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η οικονομική κατάσταση των δήμων. Οφείλουμε να δούμε κατάματα τις προκλήσεις, που έχουμε μπροστά μας για την οικονομική βιωσιμότητα των Δήμων μας, να συνεχίσουμε τις διεκδικήσεις μας αλλά ταυτόχρονα να υπηρετούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τους δημότες μας στον τομέα της επιχειρηματικότητας».

Στη σημερινή συνάντηση παραβρέθηκαν και χαιρέτησαν ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Στέλιος Αγγελούδης, ο πρόεδρος της ΠΕΔ Κεντρικής Μακεδονίας Ιγνάτιος Καϊτεζίδης, δήμαρχος Πυλαίας-Χορτιάτη, ο πρόεδρος της ΠΕΔ Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης Σάββας Μιχαηλίδης, δήμαρχος Νέστου, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εσωτερικών Σάββας Χιονίδης και ο Βασίλης Μαυρίδης εκ μέρους του περιφερειάρχη Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης.