Κατέρρευσε με το «καλημέρα» το σχέδιο της Ιταλίας

Το σχέδιο απέλασης μεταναστών στην Αλβανία από την ακροδεξιά κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι, το οποίο ξεκίνησε πρόσφατα στην Ιταλία, έχει ήδη παρουσιάσει σοβαρά προβλήματα στην εφαρμογή του.

Παρά την κριτική που είχε ήδη δεχτεί η πρώτη μεταφορά, η οποία περιλάμβανε μόνο 16 άτομα και κόστισε περίπου 18.000 ευρώ για κάθε άτομο, οι δυσκολίες συνεχίστηκαν με την ανακάλυψη ότι τέσσερις από τους δεκαέξι μετανάστες που μεταφέρθηκαν στην Αλβανία από την Ιταλία, ανάμεσά τους δύο ανήλικοι από το Μπαγκλαντές και δύο ασθενείς ενήλικες, πρέπει να επιστραφούν στην Ιταλία

Αυτή η εξέλιξη ανέδειξε τα προβλήματα του συστήματος, το οποίο είχε επικριθεί από μη κυβερνητικές οργανώσεις και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τις ελλείψεις στις εγγυήσεις των δικαιωμάτων των αιτούντων άσυλο.

Οι δύο ανήλικοι δεν είχαν τα απαραίτητα έγγραφα και, μετά από τη διαβεβαίωση ότι είναι κάτω των 18 ετών, οι ιταλικές αρχές αποφάσισαν να τους επιστρέψουν πίσω στην Ιταλία. Αυτή η εξέλιξη ανέδειξε την αυθαίρετη φύση του συστήματος επιλογής των μεταναστών, που πραγματοποιείται εν πλω, χωρίς τα κατάλληλα μέσα για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των ατόμων. Η γερμανική ΜΚΟ Sea Watch καταδίκασε το περιστατικό, χαρακτηρίζοντάς το ως παραβίαση των δικαιωμάτων των πιο ευάλωτων ατόμων.

Με στρατιωτικό πλοίο η μεταφορά

Η πλοήγηση των μεταναστών έγινε από το ιταλικό στρατιωτικό πλοίο Libra, το οποίο έφτασε στο λιμάνι του Shengjin στην Αλβανία. Παρά την εντυπωσιακή σκηνή με το μεγάλο στρατιωτικό πλοίο, οι τοπικές αρχές κρατούσαν σε απόσταση τα μέσα ενημέρωσης, ενώ οι 12 από τους 16 μετανάστες που παρέμειναν στην Αλβανία εξετάστηκαν ιατρικά και ξεκίνησαν τη διαδικασία καταγραφής των αιτήσεων ασύλου τους. Η διαδικασία αυτή προβλέπει ότι ένας Ιταλός δικαστής θα έχει 48 ώρες για να εγκρίνει ή να απορρίψει τη διαδικασία γρήγορης διαχείρισης του αιτήματός τους.

Το νέο αυτό σύστημα έχει δεχτεί έντονη κριτική, καθώς οι πιθανότητες απόρριψης του αιτήματος είναι μεγάλες. Στην πραγματικότητα, τα δικαστήρια σε πόλεις όπως το Παλέρμο και η Κατάνια απορρίπτουν περίπου το 90% των υποθέσεων. Αυτό αποτελεί τη μεγάλη πρόκληση για την ιταλική κυβέρνηση, η οποία φιλοδοξεί να διαπιστώσει αν το σύστημα που εφαρμόζεται στην Αλβανία μπορεί να λειτουργήσει. Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρακολουθεί στενά το εγχείρημα, καθώς υπάρχει η προοπτική επέκτασης αυτού του μοντέλου και σε άλλες χώρες.

Ωστόσο, υπάρχουν πολλές αβεβαιότητες σχετικά με την πρακτική εφαρμογή του σχεδίου. Αν ο δικαστής απορρίψει την αίτηση για την επιτάχυνση της διαδικασίας, οι μετανάστες θα πρέπει να επιστραφούν στην Ιταλία, κάτι που θα σημαίνει ένα ανούσιο και κοστοβόρο ταξίδι, δεδομένου ότι το κόστος της μεταφοράς ανέρχεται σε 18.000 ευρώ ανά άτομο. Το κέντρο κράτησης στην Αλβανία, το οποίο κόστισε 800 εκατομμύρια ευρώ για τα επόμενα πέντε χρόνια, έχει χωρητικότητα 1.000 ατόμων, αλλά παραμένει αβέβαιο πόσο σύντομα θα γεμίσει, καθώς η ιταλική πολιτική απελάσεων δεν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική.

Στην Ιταλία, μόνο το 20% των ατόμων που λαμβάνουν εντολή απέλασης τελικά απελαύνονται, ενώ οι υπόλοιποι είτε απελευθερώνονται είτε παραμένουν σε υπερφορτωμένα κέντρα κράτησης.

Έντονες αντιδράσεις

Η οργάνωση Γιατροί Χωρίς Σύνορα εξέφρασε έντονη αντίθεση στην εφαρμογή του νέου συστήματος, χαρακτηρίζοντάς το ως μέσο για την αποφυγή των ευθυνών της Ιταλίας προς τα άτομα που αναζητούν άσυλο και προστασία. Η οργάνωση υποστηρίζει ότι το σύστημα αυτό ενδέχεται να οδηγήσει σε περισσότερες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς εμποδίζει τους επιζώντες από επικίνδυνα ταξίδια στη θάλασσα να έχουν πρόσβαση σε διαδικασίες ασύλου και σε αξιολογήσεις ευαλωτότητας, όπως απαιτεί το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο.

Συνολικά, το σχέδιο της Ιταλίας για μεταφορά μεταναστών στην Αλβανία είναι γεμάτο αβεβαιότητες και αντιφάσεις. Η δυνατότητα εφαρμογής του αμφισβητείται, ενώ η κοινωνική και νομική πίεση αυξάνεται. Το σχέδιο φαίνεται να είναι ένα πείραμα της ΕΕ για την εξωτερική διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος, αλλά οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν ότι το κόστος και οι παραβιάσεις δικαιωμάτων καθιστούν την επιτυχία του αμφίβολη.