18 Οκτωβρίου 1981: Όταν ξεκίνησε η «οικοδόμηση της Νέας Ελλάδας» από το ΠΑΣΟΚ και τον Ανδρέα Παπανδρέου

Σαραντατρία χρόνια πέρασαν από την «Αλλαγή», τη μέρα δηλαδή που ξεκίνησε το «έργο της οικοδόμησης της Νέας Ελλάδας», όπως είχε υποσχεθεί ο Ανδρέας Παπανδρέου κατά το διάγγελμά του μετά τη μεγαλειώδης νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εθνικές εκλογές της 18ης Οκτωβρίου 1981.

Όπως είχε αναφέρει μεταξύ άλλων ο Ανδρέας Παπανδρέου στο διάγγελμα που μεταδόθηκε από την ΕΡΤ «θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι θα μείνουμε στις επάλξεις αυτού του αγώνα για τη Νέα Ελλάδα, που όλοι προσδοκούμε. Μιαν Ελλάδα που θα ανήκει στον λαό της, μιαν Ελλάδα που θα τη διαφεντεύει ο λαός της».

Ο Ανδρέας Παπανδρέου χρησιμοποιώντας συνθήματα όπως «η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες» και «εδώ και τώρα αλλαγή», εξέφρασε την ανάγκη του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού για αληθινή αλλαγή, αιτήματα που συμπυκνώνονταν στην εξυγίανση και στην εκδημοκράτηση του κράτους, το τέλος του διχασμού, την αναγνώριση των αγώνων της εθνικής αντίστασης, τον ελεύθερο επαναπατρισμό των πολιτικών προσφύγων, το οικογενειακό δίκαιο, την ισότητα των δύο φύλων, κατάργηση ποινικής δίωξης για τη μοιχεία και τη θεσμοθέτηση του πολιτικού γάμου, την αδέσμευτη -κυρίως από τα αμερικανικά δεσμά- εξωτερικής πολιτικής.

Χαρακτηριστική είναι η ομιλία που πραγματοποίησε κατά την 38η επέτειο του μπλόκου της Κοκκινιάς, όπου ξεκίνησε στη Βουλή η συζήτηση για την ψήφιση του νομοσχεδίου που αφορούσε την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης εναντίον των στρατευμάτων κατοχής κατά τα έτη 1941-1944, που έφερε ισχυρές αντιδράσεις στη ΝΔ και στον συντηρητικό και δεξιό τύπο της επόχης.

«Ήλθε τώρα η ώρα, δίπλα στους ήρωες του 1821, να τοποθετήσουμε στην εθνική μας μνήμη ενωμένους αυτούς που έπεσαν στο 1940-1944. Τα στρατευμένα παιδιά του λαού, που έγραψαν σελίδες δόξας στον μεγάλο αμυντικό πόλεμο, πόλεμο στον οποίο τελικά οφείλεται η πτώση της ναζιστικής δικτατορίας, του ναζισμού. Αυτούς επίσης που συνέχισαν τον αγώνα στα βουνά και στις πόλεις, φτιάχνοντας ένα μαζικό λαϊκό κίνημα με πολυβόλα και συλλαλητήρια με περιφρόνηση προς τον θάνατο, με πάθος για την λευτεριά, με άμετρη αυτοθυσία, άνδρες και γυναίκες στην Πίνδο και στην Ρούμελη, στον Γοργοπόταμο, στην Αθήνα, στην Κοκκινιά, στο Χαϊδάρι, στην Καισαριανή, στα Καλάβρυτα, στο ∆ίστομο, στις πόλεις, στα χωριά, στην Ελλάδα, στην Μέση Ανατολή, στα γερμανικά στρατόπεδα», είχε αναφέρει ο Ανδρέας Παπανδρέου.

Δείτε βίντεο:

Η αύξηση 35,5% στον προϋπολογισμό για μισθούς και συντάξεις

Ταυτόχρονα, πέραν των δημοκρατικών αιτημάτων που κάλυπτε η «Αλλαγή» που υποσχόταν ο Ανδρέας Παπανδρέου, η λήψη των πρώτων μέτρων της κυβέρνησης αφορούσε την αναδιανομή του εισοδήματος. Παραδείγματος χάριν η Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή που θεσπίστηκε στις αρχές του 1982 δόθηκαν σημαντικές αυξήσεις στους κατώτατους μισθούς και συντάξεις του δημοσίου.

Μέσω της ΑΤΑ και άλλων μεταρρυθμίσεων (όπως η αύξηση του κατώτατου αφορολόγητου και φοροαπαλλαγών) το 1982, το σύνολο των δαπανών του προϋπολογισμού για μισθούς και συντάξεις αυξήθηκε 35,5%.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου

Ο θρίαμβος των εκλογών

Στις εκλογές του 1981 το ΠΑΣΟΚ είχε θριαμβεύσει με ποσοστό 48,07% (172 έδρες στο κοινοβούλιο). Η μέχρι τότε κυβερνητική παράταξη, η ΝΔ, είχε περιοριστεί στο 35,87% των ψήφων (115 έδρες), ενώ το ΚΚΕ είχε συγκεντρώσει ποσοστό 10,93% (13 έδρες). Τα υπόλοιπα κόμματα που είχαν λάβει μέρος στις εθνικές εκλογές του 1981 δεν είχαν καταφέρει να εκλέξουν βουλευτή.

Πριν τις εκλογές, στις 15 Οκτωβρίου, είχε πραγματοποιηθεί μια από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις στο Σύνταγμα, κατά την προεκλογική ομιλία του Ανδρέα Παπανδρέου. Μάλιστα ο ίδιος την είχε χαρακτηρίσει ως την πιο μεγαλειώδης συγκέντρωση που έχει δει στη ζωή του. «Δημοκρατικέ λαέ των Αθηνών… Απόψε ανασταίνεται, ανασταίνεται ο λαός των Αθηνών, ανασταίνεται ο ελληνικός λαός. Αυτή δεν είναι πολιτική συγκέντρωση, είναι το πανηγύρι της νίκης της απελευθέρωσης του λαού μας…», ανέφερε ο ηγέτης του κινήματος, μέσα στα ηχηρά συνθήματα του λαού.

Δείτε βίντεο:

Το αίτημα για αλλαγή ήταν πάνδημο, καθώς πέραν του εντυπωσιακού ποσοστού του ΠΑΣΟΚ και οι ψηφοφόροι του ΚΚΕ απαιτούσαν τη δική τους «Αλλαγή». Χαρακτηριστικά ο «Ριζοσπάστης είχε κυκλοφορήσει στις 19 Οκτωβρίου με πρωτοσέλιδο που ανέγραφε: «Σαφής λαϊκή εντολή για ουσιαστική αλλαγή».

Ριζοσπάστης, 19 Οκτωβρίου 1981

Το εμβληματικό ΕΣΥ

Ωστόσο, ίσως η σημαντικότερη τομή που κατάφερε η «Αλλαγή» ήταν η δημιουργία του ΕΣΥ, που έως και σήμερα το ΠΑΣΟΚ με τον Νίκο Ανδρουλάκη στην ηγεσία του έχει στην προμετωπίδα της πολιτικής του. Μάλιστα, ο Νίκος Ανδρουλάκης επισκέπτεται σήμερα τη Διατομεακή Μονάδα Μαστού στο γενικό νοσοκομείο «Έλενα Βενιζέλου».

Ο αρχιτέκτονας του ΕΣΥ ήταν ο Γιώργος Γεννηματάς και ιδρύθηκε στις 7 Οκτωβρίου του 1983. Το άρθρο 1, η γενική αρχή του νόμου 1397/1983, ανέφερε πως «το κράτος έχει την ευθύνη για την παροχή των υπηρεσιών υγείας στο σύνολο των πολιτών. Οι υπηρεσίες υγείας παρέχονται ισότιμα σε κάθε πολίτη ανεξάρτητα από την οικονομική, κοινωνική και επαγγελματική του κατάσταση μέσα από ενιαίο και αποκεντρωμένο εθνικό σύστημα υγείας». Ο νόμος είχε συνολικά 47 άρθρα. Σε αυτά ορίζονταν η νέα δομή του ΕΣΥ με τη δημιουργία Περιφερειακών Συμβουλίων Υγείας (ΠΕΣΥ).

Ο Ανδρέας Παπανδρέου για την υγεία έλεγε ότι «μπροστά στην αρρώστια και το θάνατο, δεν υπάρχουν πλούσιοι και φτωχοί», ενώ ο Γιώργος Γεννηματάς τόνιζε ότι «πιστεύω στο ΕΣΥ και θα συνεχίσω να το υπερασπίζομαι μέχρι την τελευταία μου πνοή».

Αντίστοιχα και η αείμνηστη Φώφη Γεννηματά είχε αναφέρει στον εορτασμό της 46ης επετείου από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ, εκδήλωση που ήταν αφιερωμένη στην υγεία, πως «πριν τη δημιουργία του ΕΣΥ, οι Έλληνες ‘αγόραζαν’ την υγεία στη χώρα μας -όσοι τουλάχιστον μπορούσαν, ενώ κάποιοι έφταναν στο σημείο να πουλήσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία και να αναζητήσουν θεραπείες στο εξωτερικό. Μία χώρα που δεν παρέχει δωρεάν και υψηλής ποιότητας υπηρεσίες υγείας δεν είναι μία ισχυρή χώρα, δεν είναι μία χώρα άξια εμπιστοσύνης».