Economist: Η υποψηφιότητα της Τουρκίας στις BRICS ίσως εκθέσει τα όρια στις παγκόσμιες φιλοδοξίες του Ερντογάν

Την στρατηγική της Τουρκίας σε θέματα εξωτερικής πολιτικής σχολιάζει ο Εconomist, με αφορμή την επικείμενη σύνοδο των BRICS και το δηλωμένο ενδιαφέρον της Άγκυρας να γίνει μέλος του «κλαμπ».

Σε άρθρο του, με τίτλο «Τα όρια της στρατηγικής αυτονομίας της Τουρκίας» και υπότιτλο «Επιλέγοντας μεταξύ απολυταρχιών και δημοκρατιών», αναφέρει ότι για περισσότερο από μια δεκαετία, οι σύνοδοι κορυφής των BRICS περιλαμβάνουν το ίδιο καστ χαρακτήρων, δηλαδή τους ηγέτες της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας και της Νότιας Αφρικής.

Αυτό θα αλλάξει στις 22 Οκτωβρίου, όταν οι πρόεδροι της Αιγύπτου, του Ιράν, της Αιθιοπίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, που εντάχθηκαν στο κλαμπ νωρίτερα φέτος, θα ποζάρουν μαζί με τον Βλαντίμιρ Πούτιν και άλλους βετεράνους των BRICS στο Καζάν, στη νοτιοδυτική Ρωσία.

Αλλά ένας ακόμη πιο ασυνήθιστος προσκεκλημένος, ο ηγέτης μιας χώρας του ΝΑΤΟ και όχι μόνο, αναμένεται να κάνει την εμφάνισή του. Η Ρωσία ανακοίνωσε ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, θα είναι παρών για να επιχειρηματολογήσει υπέρ της ένταξης της χώρας του στις BRICS.

«Σαν στο σπίτι του ο Ερντογάν»

Πλαισιωμένος από απολυταρχικούς και λαϊκιστές, που λένε ότι μιλούν για τον παγκόσμιο Νότο και ελπίζουν να διαμορφώσουν τις BRICS σε μια βιώσιμη εναλλακτική λύση απέναντι στη δυτική παγκόσμια τάξη, ο ηγέτης της Τουρκίας θα πρέπει να αισθάνεται σαν στο σπίτι του, σχολιάζει χαρακτηριστικά ο Economist.

Και εξηγεί πως η Τουρκία επιδιώκει εδώ και καιρό να διαφοροποιήσει το χαρτοφυλάκιο της εξωτερικής της πολιτικής, χτίζοντας νέες γέφυρες και επιδιορθώνοντας παλιές, με τη Μέση Ανατολή, τον Καύκασο, την Αφρική και την Κεντρική Ασία.

Αλλά ο Ερντογάν έχει προχωρήσει περισσότερο, ιδίως την τελευταία δεκαετία, και έχει αρχίσει να κηρύττει τη «στρατηγική αυτονομία». Πρόκειται για την ιδέα ότι η Τουρκία πρέπει να χαράξει τη δική της πορεία, να μειώσει την εξάρτησή της από τη Δύση, ιδίως όσον αφορά τον αμυντικό τομέα, και να συνεργάζεται με συμμάχους μόνο όταν αυτό εξυπηρετεί τα δικά της συμφέροντα. Τα άλλα μέλη του ΝΑΤΟ μπορούν να αρκεστούν στο σταθερό μενού. Η Τουρκία γευματίζει α λα κάρτ, σημειώνει χαρακτηριστικό ο Economist.

Η Τουρκία βαδίζει στους ρυθμούς των δικών της τυμπάνων

Αυτό ήρθε στο επίκεντρο στην Ουκρανία, όπου η Τουρκία προμήθευσε τους Ουκρανούς με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και άλλα όπλα, μερικές φορές κρυφά, ενώ παρέμεινε φιλικά προσκείμενη στη Ρωσία. Η Τουρκία αρνήθηκε να εφαρμόσει τις δυτικές κυρώσεις, γεγονός που επέτρεψε στο εμπόριο με την Ρωσία να εκτοξευθεί, φθάνοντας πέρυσι τα 56,5 δισ. δολάρια, από 34,7 δισ. δολάρια το 2021, και συνεχίζει να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Η Ρωσία κατασκευάζει επίσης τον πρώτο πυρηνικό σταθμό της Τουρκίας και διεκδικεί την κατασκευή του δεύτερου.

Ο Ερντογάν βαδίζει στους ρυθμούς των δικών του τυμπάνων και αλλού, όμως. Όπως υπενθυμίζει ο Economist, η Τουρκία συγκρούστηκε με την Ελλάδα και την Γαλλία διεκδικώντας εκτάσεις της Ανατολικής Μεσογείου, προκάλεσε την Αμερική εξαπολύοντας επιθέσεις εναντίον των υποστηριζόμενων από τις ΗΠΑ Κούρδων ανταρτών στη Συρία και τα έβαλε με το ΝΑΤΟ στο σύνολό του, εμποδίζοντας τις αιτήσεις ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας. Αρνήθηκε να εμπλακεί στην αντιπαράθεση της Αμερικής με την Κίνα. Είναι επίσης ο μόνος ηγέτης του ΝΑΤΟ που αγκαλιάζει ανοιχτά τη Χαμάς.

Ένα βήμα πίσω από την Άγκυρα για την ένταξη στις BRICS

Αλλά η Τουρκία δεν επιθυμεί να έρθει σε ρήξη με τη Δύση και η υποψηφιότητά της για τις BRICS ήταν μια ενδεικτική περίπτωση. Μόλις η Ρωσία διέρρευσε την είδηση ότι η Τουρκία επιθυμούσε να ενταχθεί στην ομάδα, αξιωματούχοι στην Άγκυρα έσπευσαν να πουν ότι αυτό δεν θα γίνει εις βάρος των σχέσεων με την Ευρώπη και την Αμερική.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, έφτασε στο σημείο να υποδηλώσει ότι η κίνηση αυτή δεν ήταν τόσο μια γεωπολιτική στροφή όσο μια κραυγή για προσοχή. «Ίσως δεν θα βρισκόμασταν σε μια τέτοια αναζήτηση», δήλωσε ο Φιντάν, αν η Τουρκία ήταν μέλος της ΕΕ.

Δεν ανησυχεί η Δύση – Διχασμένη η Ρωσία

Οι δυτικές πρωτεύουσες μπορεί να βλέπουν με «κακό μάτι» το παιχνίδι της Τουρκίας με τις BRICS, αλλά δεν θορυβούνται. Η ιδιότητα του μέλους των BRICS, η οποία παραμένει κάτι περισσότερο από ένα κέντρο συζητήσεων, είναι μια φτωχή εναλλακτική λύση σε σχέση με το ΝΑΤΟ ή την ΕΕ, με την οποία η Τουρκία έχει τελωνειακή ένωση.

Παρόλα αυτά, οι BRICS μπορεί να μην είναι ακόμη έτοιμες να στρώσουν το χαλί του καλωσορίσματος. Η Ινδία φημολογείται ότι αντιτίθεται στην ένταξη της Τουρκίας, λόγω της υποστήριξης του Ερντογάν προς το Πακιστάν στη διαμάχη τους για το Κασμίρ.

Η Ρωσία, επίσης, είναι διχασμένη. Στα χαρτιά, η ένταξη της Τουρκίας στις BRICS θα ήταν ένα πραξικόπημα, καθώς η Μόσχα καλωσορίζει κάθε ευκαιρία να μπει σφήνα μεταξύ της Τουρκίας και των δυτικών συμμάχων της. Ωστόσο, οι Ρώσοι μπορεί επίσης να ανησυχούν για την παρουσία ενός κράτους μέλους του ΝΑΤΟ στις BRICS, φοβούμενοι ότι θα αποδυναμώσουν ακόμη περισσότερο την ομάδα.

Η Τουρκία μπορεί ήδη να κάνει πίσω. Σε ένα συνέδριο στην Κωνσταντινούπολη στις 14 Οκτωβρίου, ένας Τούρκος διπλωμάτης δήλωσε ότι «δεν γνωρίζει» αν η κυβέρνησή του είχε υποβάλει αίτηση για να γίνει μέλος των BRICS.

Εν τέλει, σημειώνει ο Economist, η υποψηφιότητα στις BRICS υποτίθεται ότι θα έριχνε τα φώτα της δημοσιότητας στις παγκόσμιες φιλοδοξίες της Τουρκίας. Ίσως όμως καταλήξει να εκθέσει τα όριά τους.