Οι εκλογές των ΗΠΑ  της  5ης Νοεμβρίου του 2024 φαίνεται να θέτουν σημαντικές προκλήσεις για τον αμερικανικό λαό.

Ωστόσο φαίνεται ότι και οι περισσότεροι Ευρωπαίοι θα συμφωνούσαν, καθώς το διακύβευμα δεν είναι μόνο το μέλλον της δημοκρατίας στην Αμερική, αλλά και το μέλλον της διεθνούς τάξης .

Οι διατλαντικές σχέσεις αποτελούν την καρδιά αυτής της τάξης.

Αυτές αποδυναμώθηκαν σημαντικά κατά τη διάρκεια της προεδρίας Τραμπ, ενισχύθηκαν σχετικά υπό τον Μπάιντεν, και τώρα είναι επικίνδυνα κοντά στο να δοκιμαστούν ξανά αν ο Τραμπ επιστρέψει στον Λευκό Οίκο.

Μία σειρά από αναπάντεχα (και μη) γεγονότα

Το αποτέλεσμα των εκλογών κινείται σε κλίμα αβεβαιότητας.

Με λιγότερες από τέσσερις εβδομάδες να απομένουν μέχρι την ημέρα της ψηφοφορίας, η Χάρις και ο Τραμπ βρίσκονται σώμα με σώμα σε βασικές αμφιταλαντευόμενες πολιτείες

Ταυτόχρονα η κλιμακούμενη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή προσθέτει περαιτέρω ασάφεια σχετικά με το πού κλίνει η ζυγαριά.

Ο προεκλογικός αγώνας δρόμου του 2024 ήταν μία από τους πιο δραματικούς κα απρόβλεπτους των τελευταίων δεκαετιών.

Σημαδεύτηκε από δύο απόπειρες δολοφονίας του Τραμπ, την πρόσφατη καταδίκη του για κακούργημα και την ξαφνική απόσυρση του Μπάιντεν υπέρ της αντιπροέδρου του.

Επιπλέον, με δεδομένο το ιστορικό του Τραμπ, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε τον πραγματικό και τρομακτικό κίνδυνο να αμφισβητηθούν τα αποτελέσματα των εκλογών.

Έαν στο εκλογικό αποτέλεσμα υπάρξει μικρή διαφορά υπέρ της Χάρις θα μπορούσαμε να βρεθούμε αντιμέτωποι με μία επανάληψη των καταστροφικών επεισοδίων του 2021 στο Καπιτώλιο.

Σίγουρα, μια νίκη του Τραμπ θα έχει βραχυπρόθεσμα πιο άμεσες αρνητικές επιπτώσεις στην ΕΕ από ό,τι μια προεδρία του Χάρις.

Μια δεύτερη θητεία Τραμπ θα υπονομεύσει τη δημοκρατία των ΗΠΑ και θα οδηγήσει σε δυνητικά μη αναστρέψιμη αποδυνάμωση των διατλαντικών σχέσεων.

Η ανοιχτή υποστήριξη του Τραμπ προς τις αυταρχικές κυβερνήσεις της Ευρώπης, όπως το κόμμα Fidesz του Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία, θα μπορούσε  να δράσει ενθαρρυντικά για την ακροδεξιά κλίση  που έχει αρχίσει να λαμβάνει η Ευρώπη.

Κατά τη διάρκεια των επόμενων 4 ετών, οι δεσμοί που συνδέουν τις ΗΠΑ και την ΕΕ από το 1945 θα μπορούσαν να χαλαρώσουν και να σπάσουν ανεπανόρθωτα. Στην Ευρώπη, οι επιπτώσεις θα γίνουν πιο έντονα αισθητές σε τρεις κύριους τομείς: την άμυνα, το εμπόριο και την κλιματική πολιτική.

Το κύριο μήλο της έριδος: Το ΝΑΤΟ και ο πόλεμος στην Ουκρανία

Ένα από τα μεγαλύτερα σημεία διαφοράς μεταξύ των δύο υποψηφίων είναι η στάση του Τραμπ για το ΝΑΤΟ και η έλλειψη υποστήριξης προς την Ουκρανία. Ο Τραμπ έχει ισχυριστεί χαρακτηριστικά ότι θα μπορούσε να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία σε 24 ώρες.

Ωστόσο υπάρχει αμφιβολία για το αν ένα ειρηνευτικό σχέδιο που θα προέκυπτε με τη μεσολάβηση του Τραμπ με τη Ρωσία θα προστάτευε την εδαφική ακεραιότητα και την κυριαρχία της Ουκρανίας.

Μάλιστα όταν ήταν πρόεδρος, ο Τραμπ απείλησε ακόμη και να εγκαταλείψει εντελώς το ΝΑΤΟ.

Αν αυτή η απειλή πραγματοποιούταν θα ενθάρρυνε αντιπάλους όπως η Ρωσία και θα απειλούσε την ευρωπαϊκή ασφάλεια εν γένει.

Ο Χάρις, αντίθετα, έχει δείξει ακλόνητη υποστήριξη στο ΝΑΤΟ και την Ουκρανία. Αν εκλεγεί, αυτό θα συνέχιζε να ενισχύει την αρχιτεκτονική ασφαλείας που έχει διατηρήσει την ευρωπαϊκή σταθερότητα.

Ωστόσο, ακόμη και αν κερδίσει η Χάρις, η ΕΕ θα πρέπει να οικοδομήσει τις δικές της αποτρεπτικές και αμυντικές ικανότητες και να μειώσει τη μεγάλη εξάρτησή της από τις ΗΠΑ.

Εμπορικές σχέσεις

Η οικονομική σχέση ΕΕ-ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο, με το εμπόριο μεταξύ των δύο μπλοκ να αποτιμάται σε περισσότερα από 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Το ετήσιο εμπόριο ΗΠΑ-Κίνας, για μέτρο σύγκρισης, αποτιμάται σε 758 δισεκατομμύρια δολάρια..

Ο Τραμπ έχει υποσχεθεί δασμούς 10% σε όλες τις εισαγωγές και νέους δασμούς 60% ή περισσότερο σε όλα τα αγαθά από την Κίνα. Θεωρεί την ΕΕ ανταγωνιστική δύναμη όπως και την Κίνα.

Δεν υπάρχει βέβαια λόγος να πιστεύουμε ότι η προσέγγιση της Χάρις θα ακολουθήσει πιο ήπια στρατηγική καθώς Μπάιντεν ήταν εξίσου σκληρός με την ΕΕ. Η εκστρατεία της φαίνεται επίσης να υιοθετεί μια θέση κατά της Κίνας.

Επομένως, η ΕΕ θα βρεθεί σε δύσκολη θέση, αντιμετωπίζοντας δασμούς στις εξαγωγές της προς τις ΗΠΑ, καθώς και πιέσεις από τη νέα αμερικανική κυβέρνηση να ακολουθήσει την αυστηρή πολιτική απέναντι στην Κίνα.

Ανεξάρτητα λοιπόν από το αποτέλεσμα των εκλογών, υπάρχει υπαρκτός κίνδυνος να αυξηθεί ο ανταγωνισμός μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ, με την κάθε πλευρά να απαντάει στους δασμούς που θα επιβάλει η άλλη με προστατευτικές πολιτικές.

Κλιματική πολιτική

Τέλος, ένα σημαντικό ζήτημα είναι η πολιτική του νέου πολιτικού αρχηγού των ΗΠΑ για το κλίμα.

Ο Τραμπ έχει δεσμευτεί πως εάν επανεκλεγεί θα αποσυρθεί για άλλη μια φορά από τη συμφωνία του Παρισιού του 2015, όπως είχε κάνει και το 2017.

Έχει επίσης υποσχεθεί να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου(«Drill, baby, drill!»).

Τα μέτρα αυτά θα καταστήσουν σχεδόν αδύνατη την επίτευξη του στόχου του Παρισιού για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη στον 1,5C.

Από την πλευρά της, η Χάρις έχει αποφύγει τρομακτικά να αναφερθεί στο θέμα του  κλίματος στην προεκλογική εκστρατεία, γεγονός που επίσης προμηνύει άσχημα νέα για τις ευρωπαϊκές προσπάθειες αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης.

Τα πάντα ρει

Ένα πράγμα είναι σαφές: είτε ο/η επόμενος/η πρόεδρος των ΗΠΑ είναι ο Τραμπ είτε η Χάρις, οι Ευρωπαίοι πρέπει να καταλάβουν ότι οι διατλαντικές σχέσεις έχουν ήδη αλλάξει αμετάκλητα και ότι τα συμφέροντα και οι αξίες της ΕΕ δεν ευθυγραμμίζονται πλέον πλήρως με αυτά της Αμερικής.

Μια κυβέρνηση Χάρις θα φέρει ίσως μεγαλύτερη προβλεψιμότητα από μια προεδρία Τραμπ, αλλά για πόσο καιρό;

Όπως ρώτησε πρόσφατα ο Πίτερ Μπέικερ, ο επικεφαλής ανταποκριτής των New York Times στον Λευκό Οίκο : «Είναι ο Τραμπ η παρέκκλιση ή είναι ο Μπάιντεν η παρέκκλιση; Ποιος από τους δύο αντιπροσωπεύει πραγματικά αυτό που θέλει να είναι η Αμερική από εδώ και στο εξής;»

Τα ευρωπαϊκά κράτη πρέπει να είναι προετοιμασμένα για μια μεταβαλλόμενη παγκόσμια τάξη πραγμάτων στην οποία θα βασίζονται πολύ περισσότερο στον εαυτό τους αλλά και σε άλλους δυνητικούς συμμάχους (Ηνωμένο Βασίλειο, Ιαπωνία, Νότια Κορέα), ανεξάρτητα από το ποιος θα κερδίσει στις 5 Νοεμβρίου.

Headlines