Πότε καπνίστηκε το τελευταίο τσιγάρο σε αεροπλάνο;

Στην Ελλάδα το τελευταίο τσιγάρο σε αεροπλάνο της Ολυμπιακής καπνίστηκε στις 15 Απριλίου του 2001, χρόνια μετά από τον θάνατο ενός επιβάτη από αλλεργικό σοκ, ο οποίος λόγω άσματος ζήτησε να καθίσει σε θέση «μη καπνίσματος» αλλά δεν υπήρχε διαθέσιμη.

Έτσι κάθισε στον «τεκέ» του αεροπλάνου με αποτέλεσμα να καταρρεύσει παρά τις πρώτες βοήθειες που του παρασχέθηκαν.

Το ημερολόγιο έγραφε 4 Ιανουαρίου του 1988 και ο κωδικός της πτήσης ήταν 417 με ένα Jumbo 747, που έκανε την πτήση ρουτίνας από το Κάιρο στη Νέα Υόρκη με ενδιάμεσο σταθμό την Αθήνα.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Save Our Sleep – Tizzie Hall – Baby Whisperer (@saveoursleep)

Στην άλλη μεριά του Ατλαντικού με άκαπνο αεροπλάνο

Για τους καπνιστές των ΗΠΑ, η 25η Φεβρουαρίου 1990, σηματοδότησε την αρχή του τέλους. Μέχρι τότε, ήταν μια εποχή γεμάτη καπνό και ανεμελιά για τους λάτρεις της νικοτίνης.

Μπορούσαν όχι μόνο να ανάψουν τσιγάρο σε εστιατόρια, να καπνίζουν το ένα πίσω από το άλλο στη δουλειά, σε εμπορικά κέντρα, γήπεδα και κινηματογράφους, αλλά μπορούσαν να φυσάνε δαχτυλίδια καπνού ενώ πετούσαν στον ουρανό (σε πτήσεις άνω των δύο ωρών τουλάχιστον).

Αλλά εκείνη την ημέρα του Φεβρουαρίου, ο τότε πρόεδρος Τζορτζ Μπους υπέγραψε νόμο που όριζε ότι οι πτήσεις διάρκειας έξι ωρών ή λιγότερο είναι υποχρεωτικά άκαπνες.

Ο νόμος περιείχε, ωστόσο, μια ασυνήθιστη διάταξη. Όλοι στην καμπίνα ήταν υποχρεωμένοι να σβήσουν τα τσιγάρα τους, αλλά αυτό δεν ίσχυε για όσους βρίσκονταν στο πιλοτήριο.

Οι πιλότοι μπορούσαν ακόμα να ανάψουν τσιγάρο, με την προϋπόθεση ότι δεν θα ήταν κατά την απογείωση, την προσγείωση ή οποιαδήποτε στιγμή στον διάδρομο προσγείωσης.

Ήταν μια καταπραϋντική τακτική, παράλληλα με την προβολή ταινιών, το φαγητό και το ποτό, για να ηρεμήσουν τους επιβάτες που ήταν ακόμα άμαθοι στο να πετούν στον αέρα μέσα σε έναν μεταλλικό σωλήνα

Τρελοί πιλότοι σε καπνισμένες πτήσεις

Το σκεπτικό για την εξαίρεση αυτή ήταν απλό: Η νικοτίνη είναι ένα φοβερό ναρκωτικό και τα συμπτώματα στέρησης είναι άσχημα. Πριν από το 1990, το «gear up, light up» (ετοιμαστείτε, ανάψτε) ήταν μια κοινή φράση μεταξύ των πιλότων που άναβαν ένα τσιγάρο αμέσως μετά την απογείωση -ήμασταν ακόμα χρόνια μακριά από την απόκτηση επιθεμάτων νικοτίνης ή τσίχλας χωρίς ιατρική συνταγή.

«Οι ομοσπονδιακοί αξιωματούχοι αποφάσισαν ότι είναι ασφαλέστερο να αφήσουμε τους πιλότους να συνεχίσουν να καπνίζουν», ανέφεραν τότε οι New York Times.

Σήμερα, βέβαια, το κάπνισμα δεν επιτρέπεται σε καμία πτήση των ΗΠΑ. Και ορισμένες αεροπορικές εταιρείες, όπως η Alaska, δεν προσλαμβάνουν καν πιλότους που καπνίζουν στον ελεύθερο χρόνο τους.

Η Κίνα έγινε η τελευταία χώρα που απαγόρευσε το κάπνισμα στην καμπίνα και το πιλοτήριο το 2017.

Οι πτήσεις ήταν πιο άγριες

Από τη δεκαετία του 1940 έως τη δεκαετία του 1970, οι αεροπορικές εταιρείες όχι μόνο επέτρεπαν στους επιβάτες να καπνίζουν στο αεροσκάφος, αλλά μοίραζαν και αξιολάτρευτα δειγματοληπτικά πακέτα (οι καπνοβιομηχανίες ήξεραν ότι είχαν ένα αιχμάλωτο κοινό όταν το έβλεπαν).

Ήταν μια καταπραϋντική τακτική, παράλληλα με την προβολή ταινιών, το φαγητό και το ποτό, για να ηρεμήσουν τους επιβάτες που ήταν ακόμα άμαθοι στο να πετούν στον αέρα μέσα σε έναν μεταλλικό σωλήνα.

«Πριν από το 1959, όταν δηλαδή εισήχθησαν τα αεροπορικά ταξίδια με τζετ στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι αεροπορικές εταιρείες έκαναν ό,τι μπορούσαν για να προσπαθήσουν να αποσπάσουν την προσοχή των επιβατών όσο βρίσκονταν στα αεροπλάνα, επειδή γενικά πετούσαν χαμηλότερα και πιο αργά και ήταν πολύ πιο άγρια η διαδρομή», εξηγεί η Janet Bednarek, ιστορικός αστικών και αεροπορικών μεταφορών στο Πανεπιστήμιο του Dayton.

«Πραγματικά χρειάζονταν αυτές οι σακούλες για τον εμετό».

Λίγο αργότερα, η καλύτερη κατανόηση των κινδύνων του παθητικού καπνίσματος άρχισε να διαχέεται στο κοινό

Photo: Wikimedia Commons

Κατανόηση του παθητικού καπνίσματος

Μια διαφήμιση του 1939 συνέδεε μια συγκεκριμένη μάρκα τσιγάρων με την American Airlines. «Φρέσκα τσιγάρα σερβίρονται τώρα στους ουρανούς», καυχιόταν.

«Αν μπορούσατε να πάρετε τη δόση της νικοτίνης σας, ίσως να ήσασταν λιγότερο ταραγμένοι όταν βρισκόσασταν σε αεροπλάνο, ιδιαίτερα όταν πετούσατε μεγάλες αποστάσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα, ίσως μέσα από δύσκολες καιρικές συνθήκες», συνεχίζει η Bednarek.

Όσον αφορά την υγεία όλων των υπόλοιπων επιβατών (ιδίως των μη καπνιστών), η πρώτη σύνδεση μεταξύ καπνίσματος και καρκίνου δημοσιεύθηκε τεχνικά το 1929 στη Γερμανία, αλλά ο κόσμος δεν άρχισε να το προσέχει μέχρι το 1954, όταν δημοσιεύθηκε η μελέτη των Βρετανών γιατρών και το 1964 η έκθεση του Γενικού Χειρουργού των ΗΠΑ, η οποία έκανε μια έγκυρη υπόθεση ότι το κάπνισμα ήταν αιτία πρόωρων θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα και χρόνια βρογχίτιδα.

Λίγο αργότερα, η καλύτερη κατανόηση των κινδύνων του παθητικού καπνίσματος άρχισε να διαχέεται στο κοινό.

Photo: GIF

Μια ψευδαίσθηση

Το 1971, η United ήταν η πρώτη αεροπορική εταιρεία που δημιούργησε τμήμα μη καπνιστών, ενώ ακολούθησαν και άλλες. Ήταν μια στρατηγική «η πίτα ολόκληρη κι ο σκύλος χορτάτος».

Φαινομενικά υπέκυπτε στις πιέσεις του κοινού, διατηρώντας παράλληλα την πολυπόθητη καπνιστική πελατεία της.

Οι αεροπορικές εταιρείες ξεκίνησαν με τους καπνιστές στο πίσω μέρος, μετά στο μπροστινό, μετά στη μία πλευρά, μετά στην άλλη. Πουλούσαν τόσες σειρές όσες ήταν οι καπνιστές, οπότε κάθε πτήση ήταν διαφορετική: Κάποιες είχαν δύο σειρές καπνιστών, κάποιες άλλες δεκαπέντε.

Αλλά ό,τι κι αν έκαναν, η «επιλογή» ήταν μια ψευδαίσθηση. Η ρήση του Αμερικανού κωμικού George Carlin «το να έχεις ένα τμήμα καπνιστών σε ένα εστιατόριο είναι σαν να έχεις ένα τμήμα ούρησης σε μια πισίνα» ταίριαζε γάντι.

Κανονικός «τεκές» η καμπίνα του αεροπλάνου

Το λάθος μάρκετινγκ

Κάποιοι καπνιστές έκλειναν θέση μη καπνιστή επειδή ο αέρας ήταν ελαφρώς καλύτερος, μόνο και μόνο για να περπατήσουν προς τα τμήματα καπνιστών όταν ένιωθαν την ανάγκη να ανάψουν τσιγάρο. Όταν υπήρχε μεγάλη συγκέντρωση καπνού, η πινακίδα απαγόρευσης καπνίσματος άναβε.

Η TWA διαφήμιζε ότι επέτρεπε να διαλέγετε τη θέση σας ανάλογα με το στυλ πτήσης σας, μη καπνιστές ή καπνιστές. Αλλά αν ωστόσο θέλατε να δείτε μια «ενήλικη» ταινία -δηλαδή, όχι κινούμενα σχέδια- θα έπρεπε να επιλέξετε το τμήμα καπνιστών.

Ο αέρας είχε αρχίσει να πυκνώνει, οπότε κάτι έπρεπε να γίνει. Τα πούρα και οι πίπες, τα πιο βαριά ξαδέρφια του τσιγάρου, ήταν τα πρώτα που εξαφανίστηκαν, τα οποία καταψηφίστηκαν το 1977 από το Συμβούλιο Πολιτικής Αεροναυπηγικής.

Προηγουμένως, από το 1953 έως το 1970, η United εκτελούσε «εκτελεστικές πτήσεις» πέντε ημέρες την εβδομάδα μεταξύ Σικάγο και Νέας Υόρκης, με ατμόσφαιρα λέσχης καπνιστών.

οι αεροσυνοδοί – τα εργαζόμενα θύματα του παθητικού καπνίσματος αρρώσταιναν με χρόνια βρογχίτιδα, ιγμορίτιδα, χρόνια λαρυγγίτιδα, εμετό και διάρροια. (για ένα διάστημα ήταν χορηγός η Wall Street Journal).

Η υπηρεσία τερματίστηκε μετά από μια εκστρατεία διακρίσεων από την Εθνική Οργάνωση Γυναικών.

Οι επιπτώσεις στην υγεία

Ο νόμος του 1970 για το κάπνισμα τσιγάρων απαγόρευσε τις διαφημίσεις από το ραδιόφωνο και την τηλεόραση και ενίσχυσε τις προειδοποιήσεις στις συσκευασίες.

«Οι επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία έγιναν πολύ, πολύ σαφείς», λέει η Bednarek. «Και οι αεροπορικές εταιρείες κατά κάποιο τρόπο ακολούθησαν αυτό που συνέβαινε».

Έτσι, το 1984 ψηφίστηκε ένα νομοσχέδιο που προέβλεπε την καθολική απαγόρευση του καπνίσματος σε αεροπλάνα με λιγότερες από 30 θέσεις.

Τέσσερα χρόνια μετά από αυτό, ο τότε πρόεδρος Ρόναλντ Ρίγκαν επέκτεινε την απαγόρευση αυτή σε απαγόρευση του καπνίσματος σε όλες τις πτήσεις διάρκειας μικρότερης των δύο ωρών.

Επιπλέον, οι αεροσυνοδοί – τα εργαζόμενα θύματα του παθητικού καπνίσματος αρρώσταιναν με χρόνια βρογχίτιδα, ιγμορίτιδα, χρόνια λαρυγγίτιδα, εμετό και διάρροια.

Oι αεροσυνοδοί – τα εργαζόμενα θύματα του παθητικού καπνίσματος αρρώσταιναν με χρόνια βρογχίτιδα, ιγμορίτιδα, χρόνια λαρυγγίτιδα, εμετό και διάρροια

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη JPEG | Nature, Animals, & Random Fun Facts (@conceptsjpeg)

Η υπόθεση Broin

«Σκούπιζα το πρόσωπό μου με ένα χαρτομάντιλο επειδή τα μάτια μου έτρεχαν και έκαιγαν συνέχεια. Πάντα έμοιαζε σαν να σκουπίζω λεκέδες από καφέ, (αλλά) ήταν η νικοτίνη», δήλωσε η αεροσυνοδός Patty Young, σημαντικός παράγοντας του αντικαπνιστικού κινήματος.

«Τα δάκρυά μου είχαν το χρώμα του καφέ».

Η Young κατέθεσε ενώπιον του Κογκρέσου το 1994 για τις βλαβερές συνέπειες του παθητικού καπνίσματος στις συναδέλφους της αεροσυνοδούς, καθώς και σύστησε τη Norma Broin, μια αεροσυνοδό που διαγνώστηκε με καρκίνο του πνεύμονα σε ηλικία 34 ετών, σε έναν δικηγόρο ονόματι Stanley Rosenblatt.

Το 1991, ο Rosenblatt και η Broin κατέθεσαν ομαδική αγωγή ύψους 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων κατά της καπνοβιομηχανίας. Στην υπόθεση Broin συμμετείχαν 60.000 μη καπνίζουσες αεροσυνοδοί και η καπνοβιομηχανία συμβιβάστηκε τελικά με τους ενάγοντες για πάνω από 300 εκατομμύρια δολάρια.

Tα τασάκια στις τουαλέτες του αεροπλάνου

Σήμερα στις ΗΠΑ, αν ένας επιβάτης συλληφθεί να καπνίζει σε μια πτήση, μπορεί να του επιβληθεί πρόστιμο έως και 4.000 δολάρια, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να συλληφθεί. Παρόλα αυτά υπάρχουν ακόμα σταχτοδοχεία στο μπάνιο.

«Το κάπνισμα στην τουαλέτα ενός αεροπλάνου είναι πολύ ανόητο πράγμα», λέει η Bednarek. «Δεν μπορείς να απαλλαγείς από τον καπνό και υπάρχει πολύ χαρτί εκεί μέσα. Θα μπορούσατε να προκαλέσετε πυρκαγιά, ενώ υπάρχουν συναγερμοί καπνού».

Μια πυρκαγιά στο μπάνιο ήταν η αιτία της πτώσης ενός αεροπλάνου που ταξίδευε από το Ρίο ντε Τζανέιρο στο Παρίσι το 1973, σκοτώνοντας 123 ανθρώπους.

Και ένα δοχείο απορριμμάτων στο μπάνιο που έπιασε φωτιά ήταν η αιτία που 23 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε μια πτήση της Air Canada το 1983. Αυτόπτες μάρτυρες λένε ότι είδαν μια γυναίκα να πηγαίνει στην τουαλέτα κρατώντας ένα τσιγάρο.

*Με στοιχεία από thrillist.com | Αρχική Φωτό: Reddit