Βασίλης Φίλιας: Η ενεργός αντίσταση κατά της δικτατορίας

Μέσα σε ελάχιστες ώρες από την επιβολή της δικτατορίας μπήκαν οι βάσεις για τη δημιουργία των πρώτων αντιστασιακών οργανώσεων. Μια απ’ αυτές ήταν η «Δημοκρατική Άμυνα».

Προχώρησε αμέσως σε δράση, που κάλυψε ολόκληρη την 7χρονη κατοχή. Τα περισσότερα στελέχη της προέρχονταν από τον Όμιλο «Αλέξανδρος Παπαναστασίου» και την αριστερή πτέρυγα της νεολαίας της Ενώσεως Κέντρου, της ΕΔΗΝ — ήσαν κυρίως εκλεγμένα στελέχη του φοιτητικού κινήματος.

Η πρώτη επαφή έγινε στις 8 το πρωί της 21ης Απριλίου, σε σπίτι της οδού Δεινοκράτους. Μαζεύτηκαν εκεί ο Βασίλης Φίλιας, ο Γεράσιμος Νοταράς, ο Κώστας Σημίτης, ο Σπήλιος Παπασπηλιόπουλος κ.ά. Αντάλλαξαν τις πρώτες πληροφορίες και έκλεισαν ραντεβού για το απόγευμα.

Ο Βασίλης Φίλιας

Ο Γεράσιμος Νοταράς

Ο Κώστας Σημίτης

Ο Σπήλιος Παπασπηλιόπουλος

Στη συνέχεια, 3-4 απ’ αυτούς κατέβηκαν στο Σύνταγμα να δουν πώς είναι η κατάσταση στο κέντρο της πόλης. Εκεί συνάντησαν το συνεργείο της Ελβετικής Τηλεόρασης που θα κάλυπτε τη συγκέντρωση του Γ. Παπαδόπουλου στη Θεσσαλονίκη, στις 23 Απριλίου. Ενώθηκαν με το συνεργείο και με την κάλυψή του έκαναν τον γύρο του κέντρου.

Πήγαν στα «Νέα», όπου συνάντησαν τον δημοσιογράφο Γιάννη Κάτρη. Τους είπε πως δεν υπάρχουν ακόμη πληροφορίες ποιοι έκαναν το πραξικόπημα και ότι ο Λαμπράκης έχει εξαφανισθή.

Στις 10.30 η ομάδα χώρισε. Ένας ανέλαβε να έλθη σε επαφή με νέους από την ΕΔΗΝ και να προγραμματίση κοινή σύσκεψη στην Πατησίων. Άλλος ανέλαβε να εξασφαλίση ένα μικρό τυπογραφείο. Το τρίτο κομμάτι της παρέας ανέλαβε να οργανώση την απογευματινή σύσκεψη. Θ’ απευθυνόταν στους «Παπαναστάσηδες» και σε φίλους από τους «Δημοκρατικούς Συνδέσμους». Η επαφή με τη νεολαία έγινε με τα εκλεγμένα στελέχη του φοιτητικού κινήματος Στέργιο (σ.σ. Αστέριο) Αγγελίδη και Λάμπη (σ.σ. Χαράλαμπο) Ντόλκα.

Στις 3 το απόγευμα έγινε η συνάντηση στο σπίτι του Σημίτη. Ήσαν πάνω από 20 άτομα. Εκτός από τους αρχικούς και οι Σάκης Καράγιωργας, Μάνος Δελούκας, Χρήστος Ροκόφυλλος και Γιάννης Σουριαδάκης.

Ο Σάκης Καράγιωργας

Ο Χρήστος Ροκόφυλλος

Στη σύντομη συζήτηση που έγινε πήραν απόφαση ότι ξεκινούν αντιστασιακή προσπάθεια και εξουσιοδότησαν μια ομάδα να χειρισθή εν λευκώ, σε συνωμοτική βάση, επαφές και διερεύνηση άλλων χώρων που θα ήταν διατεθειμένοι να περάσουν σε ενεργό αντίσταση κατά της δικτατορίας.

Την επομένη, 22 Απριλίου, έγινε η συνάντηση που από άποψη οργανωτική θα μπορούσε να θεωρηθή η ιδρυτική της «Δημοκρατικής Άμυνας» (η ονομασία δόθηκε στα μέσα Μαΐου). Ήσαν πέντε: Βασίλης Φίλιας, Σάκης Καράγιωργας, Γεράσιμος Νοταράς, Κώστας Σημίτης και Σπήλιος Παπασπηλιόπουλος. Πήραν τις ακόλουθες αποφάσεις:

• Ν’ αποκαταστήσουν επαφή με την Αριστερά.
• Να βγάλουν μια διακήρυξη που να καταγγέλλη τη δικτατορία και να διαδηλώνη την πρόθεση για ενεργό αντίσταση.
• Να προχωρήσουν στην οργάνωση αντιστασιακών πυρήνων.
• Να εξασφαλίσουν εκτυπωτικό μηχανισμό.
• Να δημιουργήσουν δίκτυο συλλογής πληροφοριών και να εγκαταστήσουν κανάλι προς το εξωτερικό και τους ξένους ανταποκριτές.

Στην εβδομάδα που ακολούθησε έγιναν βολιδοσκοπήσεις και επαφές με πολλούς χώρους, και συγκεκριμένα με την Αριστερά, που είχε ήδη δημιουργήσει το Πατριωτικό Μέτωπο, με τη νεολαία, με αποφοίτους Οικονομικών Σχολών, με την Ομάδα της Σοσιαλιστικής Ένωσης (Μπάμπης Πρωτοπαπάς) και με βουλευτές της Ε.Κ., δύο από τους οποίους, οι Γ. Λούλης και Γ. Μυλωνάς, συμφωνούν για κοινή δράση μέσα στη «Δημοκρατική Άμυνα».

Ο Βασίλης Φίλιας

Στις επόμενες ημέρες δημιουργήθηκαν οι πρώτοι οργανωτικοί πυρήνες, η Επιτροπή Πόλης και η Διοικούσα Επιτροπή της οργανώσεως.

Στη Διοικούσα Επιτροπή μέλη είναι οι Βασίλης Φίλιας, Μπάμπης Πρωτοπαπάς, Στέργιος Αγγελίδης, Παναγιώτης Ανδριτσάκης και Γιώργος Λούλης (με αντικαταστάτη τον Μυλωνά). Την Επιτροπή Πόλης συγκροτούν ο Σάκης Καράγιωργας, ο Γεράσιμος Νοταράς, ο Κώστας Σοφούλης και ο Κώστας Τσακαρέστος. Ο Νοταράς ορίσθηκε σύνδεσμος με τη Διοικούσα Επιτροπή.

Στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Μάη η «Δημοκρατική Άμυνα» έχει ήδη εγκαταστήσει τρεις παράνομους εκτυπωτικούς μηχανισμούς. Τότε πραγματοποιούνται και οι πρώτες κοινές συσκέψεις με το ΠΑΜ (σ.σ. Πατριωτικό ή Πανελλήνιο Αντιδικτατορικό Μέτωπο), στις οποίες παίρνουν μέρος οι Καράγιωργας, Νοταράς, Φίλιας και Μυλωνάς.

[…]

Αρχές Ιουνίου βγήκε το πρώτο δελτίο της «Άμυνας». […] Τον Ιούλιο έφυγε στο εξωτερικό το πρώτο στέλεχος.

Στο μεταξύ, από τον Βασίλη Φίλια έγινε η προσέγγιση ανθρώπων που εργάζονταν μέσα στη Διοίκηση, στη Δικαιοσύνη και στον κρατικό μηχανισμό. Επίσης, έγιναν επαφές με φορείς άλλους, από τους οποίους θα μπορούσαν να προκύψουν αντιστασιακοί πυρήνες. Ο ίδιος ανέλαβε τη συγκρότηση του πυρήνα της «Δημοκρατικής Άμυνας» στη Θεσσαλονίκη και ταυτόχρονα την προσέγγιση και μύηση δημοσιογράφων.

[…]

*Αποσπάσματα από άρθρο-χρονικό αφιερωμένο στην αντιστασιακή οργάνωση «Δημοκρατική Άμυνα». Έφερε τον τίτλο Δημιουργία της «Δημοκρατικής Άμυνας» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Τα Νέα» την Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου 1975.

«ΤΑ ΝΕΑ», 12.12.1975, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Το παρόν δημοσίευμα είναι αφιερωμένο στη μνήμη του Βασίλη Φίλια, ο οποίος γεννήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 1927 και απεβίωσε στις 13 Φεβρουαρίου 2018.

Ο Βασίλης Φίλιας

Ο ακαδημαϊκός δάσκαλος Βασίλης Φίλιας, πρωτοπόρος της Κοινωνιολογίας στην πατρίδα μας, υπήρξε ένας άνθρωπος του πνεύματος με αντιστασιακή δράση και πλούσιο συγγραφικό έργο.