Ο Λίβανος, τα βαλλόμενα «Μπλε Κράνη» και το Ισραήλ που αψηφά τον ΟΗΕ

Με πάνω από 10.000 άτομα προσωπικό -σχεδόν το 10% του συνόλου των ειρηνευτικών δυνάμεων των Ηνωμένων Εθνών ανά τον κόσμο- η Προσωρινή Δύναμη του ΟΗΕ στον Λίβανο (UNIFIL) έχει βρεθεί πολλές φορές στο «στόχαστρο», στα 46 χρόνια παρουσίας της στην πολύπαθη αραβική χώρα.

Αναπτύχθηκε το 1978 με απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, μετά την πρώτη εισβολή του Ισραήλ στο Λίβανο, που ήταν τότε εν μέσω εμφυλίου.

Αποστολή της ήταν η αποκατάσταση της ασφάλειας και της ειρήνης, συνδράμοντας την κυβέρνηση του Λιβάνου στην ανάκτηση του ελέγχου της περιοχής.

Όμως η δεύτερη εισβολή του Ισραήλ στον Λίβανο, μόλις το 1982, οδήγησε στην κατοχή του νότιου τμήματος για 18 ολόκληρα χρόνια, αλλά και στην ίδρυση -ως απάντηση- της σιιτικής παραστρατιωτικής οργάνωσης Χεζμπολάχ.

Από το 2000 η UNIFIL επιχειρεί κατά μήκος της Μπλε Γραμμής, που χωρίζει τον Λίβανο από το Ισραήλ και τα κατεχόμενα Υψίπεδα του Γκολάν όχι ως σύνορο, αλλά ως «γραμμή απόσυρσης».

Ο πόλεμος των 33 ημέρων το 2006 μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ κατέδειξε πόσο επικίνδυνα ρευστή παρέμενε η κατάσταση.

Ακόμη και πριν από την εν εξελίξει δραματική κλιμάκωση των συγκρούσεων, αρκετοί κυανόκρανοι είχαν βρεθεί στα διασταυρούμενα πυρά μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ, στον ένα χρόνο που η σιιτική οργάνωση κρατούσε «θερμό» το μέτωπο στον βορρά του Ισραήλ, ενόσω στα νότια συνεχίζεται η σφαγή των Παλαιστινίων στη μαρτυρική Λωρίδα της Γάζας.

Τώρα, εν μέσω του τρίτου πολέμου του Λιβάνου, κυανόκρανοι της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ δέχονται επιθέσεις από τις ισραηλινές δυνάμεις, οι οποίες προκαλούν νέο κύμα διεθνούς κατακραυγής.

Αψηφώντας τις νέες καταγγελίες για πιθανά «εγκλήματα πολέμου», ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου υποστηρίζει ότι η Χεζμπολάχ χρησιμοποιεί «εγκαταστάσεις και θέσεις της UNIFIL, ως κάλυψη για να εξαπολύει επιθέσεις».

Αξιώνει μάλιστα την απόσυρση της δύναμης του ΟΗΕ από τα πολεμικά μέτωπα του νότιου Λιβάνου.

Μακρά λίστα παραβιάσεων

«Οι ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ και οι εγκαταστάσεις του ΟΗΕ δεν πρέπει ποτέ να γίνουν στόχος επίθεσης», έσπευσαν να τονίσουν σε κοινή ανακοίνωση τα 15 μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας -συμπεριλαμβανομένων δηλαδή των πέντε μόνιμων μελών, μεταξύ αυτών οι ΗΠΑ.

Πρόκειται για κάτι αυτονόητο, δεδομένου ότι η σκόπιμη στοχοποίηση ειρηνευτικών δυνάμεων συνιστά κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου.

Αν και δεν κατονόμασαν το Ισραήλ, τα μέλη του Σ.Α. κάλεσαν όλα τα μέρη «να σεβαστούν την ασφάλεια και την προστασία του προσωπικού της UNIFIL».

Επανέλαβαν την υποστήριξή τους στον ρόλο της για τη διαφύλαξη της περιφερειακής σταθερότητας και ζήτησαν πλήρη εφαρμογή του ψηφίσματος 1701, του 2006.

Σχεδόν μια 20ετία από την έγκρισή του, δείχνει να παραμένει κενό γράμμα.

Ομόφωνο, το ψήφισμα σηματοδότησε τότε το τέλος του πολέμου μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ, το 2006.

Καλούσε σε πλήρη παύση των εχθροπραξιών μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ, αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων και όλων των ένοπλων ομάδων από τον νότιο Λίβανο, με ανάπτυξη της UNIFIL και του λιβανέζικου στρατού νότια του ποταμού Λιτάνι, που ρέει περίπου 28 χλμ βόρεια της Μπλε Γραμμής.

Σκιαγραφεί ουσιαστικά μια αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη.

Ωστόσο η Χεζμπολάχ και άλλες μικρότερες ένοπλες ομάδες ουδέποτε αποχώρησαν από το νότιο Λίβανο -αντίθετα, η υποστηριζόμενη από το Ιράν σιιτική οργάνωση αύξησε τις δυνάμεις και το οπλοστάσιό της.

Ο δε Λίβανος κατηγόρησε το Ισραήλ ότι δεν αποσύρθηκε το 2006 πλήρως από το νότο, καθώς και για συνεχείς παραβιάσεις του εναέριου χώρου και των χωρικών υδάτων.

Αυτά, ελλείψει διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων μεταξύ των δύο χωρών, που παραμένουν τεχνικά σε εμπόλεμη κατάσταση από το 1948.

Σε αυτό το φόντο, η UNIFIL διαδραματίζει κομβικό ρόλο.

Αν και χωρίς εντολή ή μέσα παρέμβασης μεταξύ των εμπόλεμων μερών -παρά μόνο στη χρήση βίας ως έσχατη λύση για αυτοάμυνα- καταγράφει και αναφέρει επί της ουσίας τις παραβιάσεις του ψηφίσματος 1701.

Οχήματα της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ στον Λίβανο, της UNIFIL, κοντά στη Μπλε Γραμμή, στις αρχές Αυγούστου (REUTERS/Karamallah Daher/Φωτογραφία αρχείου)

Προς δημιουργία τετελεσμένων;

Πίσω από τις τελευταίες καταγγελλόμενες επιθέσεις των ισραηλινών δυνάμεων σε πόστα της UNIFIL, τον de facto περιορισμό των περιπολιών της ειρηνευτικής δύναμης των Ηνωμένων Εθνών από τις κλιμακούμενες συγκρούσεις στον νότιο Λίβανο, καθώς και τις αξιώσεις του Μπενιαμίν Νετανιάχου για «άμεση» απόσυρση των κυανόκρανων «σε ασφαλή τοποθεσία», αναλυτές βλέπουν ένα μοτίβο μεθοδεύσεων από πλευράς του Τελ Αβίβ.

Στο φόντο είναι η συστηματική απαξίωση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ από το Ισραήλ -κατοχική δύναμη στα παλαιστινιακά εδάφη και στα συριακά Υψίπεδα του Γκολάν- και η ανοιχτή ρήξη της ισραηλινής ηγεσίας με τον Γενικό Γραμματέα του διεθνούς οργανισμού, Αντόνιο Γκουτέρες, που το Τελ Αβίβ μάλιστα κήρυξε persona non grata.

Νέο μεγάλο αναπάντητο ερώτημα προσώρας παραμένει ποιες είναι οι βασικές επιδιώξεις του Ισραήλ ως προς την UNIFIL.

Εάν για παράδειγμα μεθοδεύει την απώθησή της από τον νότιο Λίβανο, με κατάληψη εδαφών και την επιβολή μιας ζώνης ασφαλείας υπό ισραηλινό έλεγχο, χωρίς την παρουσία του ΟΗΕ.

Ή εάν εκβιάζει για αλλαγή της εντολής της UNIFIL -στην οποία συνεισφέρουν με δυνάμεις συνολικά πενήντα χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας– ή άλλης πολυεθνούς δύναμης στον νότιο Λίβανο, με εξουσιοδότηση χρήσης βίας κατά των ένοπλων ομάδων, και δη της Χεζμπολάχ.

Ζητώντας την πλήρη εφαρμογή του ψηφίσματος 1701, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ προσέθεσε σιβυλλικά στην ανακοίνωσή του ότι «αναγνώρισε την ανάγκη για περαιτέρω πρακτικά μέτρα για την επίτευξη αυτού του αποτελέσματος», χωρίς να διευκρινίζει.

Σε αυτά δεν αναμένεται πάντως να είναι η επιβολή κυρώσεων σε βάρος του Ισραήλ, που συνεχίζει να δρα με την «ακλόνητη υποστήριξη» των ΗΠΑ.