Φάρμακο: Προς μια νέα κρίση δημόσιας υγείας

Της Λαμπρίνας Μπαρμπετάκη*

Σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο και γεμάτο προκλήσεις περιβάλλον σε οικονομικό και υγειονομικό επίπεδο, οι 26 βιοφαρμακευτικές εταιρείες-μέλη του Pharma Innovation Forum (PIF) ανταποκρίνονται στις ανάγκες των ασθενών και έχουν συμβάλει τα τελευταία χρόνια σημαντικά στην πρόοδο της ελληνικής οικονομίας. Οι θέσεις τους συνεπώς, πάνω σε κρίσιμα ζητήματα, θεωρούμε ότι πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψιν από την πολιτεία.

Την ανησυχία μας για το αδιέξοδο που έχει δημιουργήσει η υποχρηματοδότηση του φαρμακευτικού προϋπολογισμού στα νοσοκομεία  και τις συνέπειες στην πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες, ήρθαν να ενισχύσουν τα πρόσφατα στοιχεία της Εθνικής Κεντρικής Αρχής Προμηθειών Υγείας (ΕΚΑΠΥ). Σύμφωνα με αυτά, οι υποχρεωτικές επιστροφές μέσω του clawback από τις εταιρείες μας προς το δημόσιο, για τα σκευάσματα άνω των 30 ευρώ είναι 83%. Εάν δε, απομονώσουμε τα στοιχεία που αφορούν στο νοσοκομείο Παπαγεωργίου, το ποσοστό των επιστροφών αγγίζει το 92%, ξεπερνώντας ακόμα και τις πιο απαισιόδοξες εκτιμήσεις.

Πρόκειται για μία ακόμα σαφή ένδειξη της αποτυχίας των πολιτικών που εφαρμόστηκαν για το φάρμακο στην Ελλάδα τα τελευταία 15 χρόνια. Πώς αλλιώς να ερμηνεύσει κανείς το γεγονός πως το κράτος πλέον καλύπτει το κόστος θεραπείας για λιγότερους από 2 στους 10 ασθενείς που πάσχουν από σοβαρές – και συχνά απειλητικές για τη ζωή – χρόνιες παθήσεις, ενώ οι υπόλοιποι 8 ασθενείς λαμβάνουν φαρμακευτική περίθαλψη μόνο επειδή οι φαρμακευτικές εταιρείες καλύπτουν το σχετικό κόστος μέσω των υποχρεωτικών επιστροφών; Πρόκειται για μία στρέβλωση που όχι μόνο έχει «λυγίσει» τις εταιρείες μας, επιχειρηματικά και οικονομικά, αλλά έχει επιβαρύνει τους ασθενείς προκαλώντας:

• Την περιορισμένη πρόσβασή τους σε νέες καινοτόμες θεραπείες: Σύμφωνα με το WAIT Indicator, οι ασθενείς στη χώρα μας έχουν πλήρη πρόσβαση μόνο στο 25% των νέων καινοτόμων θεραπειών.
• Την πιθανότητα περιορισμένης διάθεσης καινοτόμων φαρμάκων που βρίσκονται ήδη στην ελληνική αγορά.
• Ανεξέλεγκτη αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης, η οποία συνεπάγεται και αύξηση των συμμετοχών των ασθενών.

Με λύπη διαπιστώνουμε ότι η κατάσταση αυτή οδηγεί αναμφίβολα σε μία νέα ζοφερή πραγματικότητα: τη δημιουργία ασθενών δύο ταχυτήτων:

• Από τη μία, υπάρχουν ασθενείς με βαριά, επείγοντα, σοβαρά χρόνια και απειλητικά για τη ζωή νοσήματα που θα έχουν ολοένα και λιγότερη πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες, λόγω των υπερβολικών επιστροφών που προαναφέραμε.
• Από την άλλη, υπάρχουν οι ασθενείς που χρειάζονται γενόσημα φάρμακα ή φάρμακα των οποίων η πατέντα έχει λήξει, τα οποία σήμερα συνεπάγονται ελάχιστες οικονομικές επιβαρύνσεις.

Στο PhARMA Innovation Forum δεν μένουμε όμως στις διαπιστώσεις, αντίθετα προχωρούμε σε προτάσεις, η υλοποίηση των οποίων όχι μόνο θα επιτρέψει στις εταιρείες του κλάδου να είναι επιχειρηματικά βιώσιμες αλλά τελικά θα συμβάλει στην ενίσχυση των παροχών που λαμβάνει το σύνολο των ασθενών.

Ζητούμε λοιπόν την αναδρομική διόρθωση του clawback για το 2023 με προσθήκη νέων πόρων, ώστε να μην υπερβαίνει σε καμία περίπτωση αυτό του 2022 που αποτελεί ένα όριο πάνω από το οποίο η αγορά μπαίνει σε αχαρτογράφητα νερά με ανεξέλεγκτες επιπτώσεις στην ομαλή λειτουργία των επιχειρήσεων.

Θεωρούμε επίσης αναγκαίο για το ’24 και το ’25, η κατανομή προϋπολογισμού στα τρία κανάλια διάθεσης να γίνει με αποκλειστικό κριτήριο τη μείωση του ποσοστού των επιστροφών και τη σύγκλιση των υπερβάσεών τους.

Θεωρούμε αυτονόητο ότι οποιουδήποτε τύπου μέτρα προστατευτισμού συγκεκριμένων κατηγοριών θα πρέπει να καλύπτονται εξ’ ολοκλήρου από τον δημόσιο προϋπολογισμό.

Απαραίτητη προϋπόθεση ώστε οι κινήσεις αυτές να αποδώσουν τα μέγιστα, είναι το κράτος να αντιμετωπίσει με τη δέουσα προσοχή το ζήτημα των επιβαρύνσεων των καινοτόμων θεραπειών και να αναλάβει, ως οφείλει, τη δημοσιονομική ευθύνη της πρόσβασης των ασθενών στο φάρμακο.

Μολονότι η υγεία αποτελεί κυβερνητική προτεραιότητα, όπως πρόσφατα επιβεβαιώθηκε και από το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό – Διαρθρωτικό Σχέδιο 2025 – 2028 (ΜΔΣ) που κατατέθηκε στους  ευρωπαϊκούς φορείς, δυστυχώς έως τώρα γινόμαστε κοινωνοί εξαγγελιών που παραμένουν χωρίς υλοποίηση.

Θα ήταν ολέθριο, μετά την υγειονομική κρίση που προκάλεσε ο COVID, με τις γνωστές καταστροφικές συνέπειες, να μπούμε σε μια επόμενη κρίση δημόσιας υγείας, αυτή τη φορά λόγω της ολιγωρίας των αρχών να υλοποιήσουν τις εξαγγελίες τους.

Η παρούσα συνθήκη είναι κρίσιμη και η υπέρβαση του αδιεξόδου επιβάλει η κυβέρνηση να αναλάβει έστω και την ύστατη στιγμή την ευθύνη που της αναλογεί.

Το Pharma Innovation Forum δηλώνει «παρών» προκειμένου να εφαρμοστούν επείγουσες λύσεις με βιώσιμη προοπτική.

Ας αξιοποιήσουμε αυτή τη στιγμή ως μια ευκαιρία για αλλαγή και εξέλιξη.

*Η κα Λαμπρίνα Μπαρμπετάκη είναι Πρόεδρος του PhARMA Innovation Forum Greece (PIF)