«Αυτή η τύπισσα είναι γκαζιάρα»: Η Μπάρμπαρα Ντέιν έμεινε επαναστάτρια μέχρι το τέλος

H Μπάρμπαρα Ντέιν πέρα από εμπνευσμένη τραγουδίστρια και στιχουργός, ήταν και παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής της μία αφοσιωμένη ακτιβίστρια.

Κατά την διάρκεια του πολυτάραχου βίου της δημιούργησε ισχυρούς δεσμούς με καλλιτέχνες όπως ο Μπομπ Ντίλαν και ο Λούις Άρμστρονγκ και έμεινε γνωστή για το θάρρος, την επιμονή και την συμπόνοια της.

Στους κύκλους της φολκ και της τζαζ έχαιρε σεβασμού και εκτίμησης ως μία καλλιτέχνης που δεν δίσταζε να σπάσει τους έμφυλους και φυλετικούς φραγμούς και μία γυναίκα που ποτέ δεν συμβιβαζόταν.

View this post on Instagram

A post shared by Carsie Blanton (@carsieblanton)

Γεννημένη επαναστάτρια

Η Ντέιν γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ντιτρόιτ, το μεγαλύτερο παιδί ενός φαρμακοποιού.

Μάλιστα ένα στιγμιότυπο που σημάδεψε τη ζωή της έλαβα χώρα στο φαρμακείο του πατέρα της.

Όταν η εννιάχρονη Μπάρμπαρα  σέρβιρε αναψυκτικό σε έναν μαύρο άντρα στο μαγαζί, εκείνος της επέπληξε δημόσια.

Ο εξευτελισμός της ίδιας και του πελάτη έβαλε την Ντέιν σε μια δια βίου πορεία καταπολέμησης του ρατσισμού και της αδικίας.

Ως έφηβη κομμουνίστρια, άρχισε να τραγουδάει φολκ και στη συνέχεια μπλουζ, μουσικές που συχνά συνδεόταν με τα περιθωριοποιημένα λαϊκά στρώματα.

View this post on Instagram

A post shared by filmswelike (@films_we_like)

Τα πρώτα της βήματα στη μουσική

Η Ντέιν κυκλοφόρησε το ντεμπούτο άλμπουμ της, «Trouble In Mind», το 1957 και, το 1959, ο Λούις Άρμστρονγκ, έχοντας μοιραστεί τη σκηνή μαζί της, την κάλεσε να εμφανιστεί μαζί του σε ένα τηλεοπτικό αφιέρωμα.

«Την έπιασες αυτή την τύπισσα; Είναι γκαζιάρα!» είχε δηλώσει ο Αρμστρονγκ στο περιοδικό Time.

Όταν μετακόμισε στη Νέα Υόρκη έγινε άθελά της νονά της αναδυόμενης φολκ σκηνής του Γκρίνουιτς Βίλατζ. Αναπόφευκτα, έγινε φίλη με τον Ντίλαν.

«Εμφανιζόταν στη σκηνή απρόσκλητος όταν τραγουδούσα!», είπε. Ο Ντίλαν της έπαιζε τα νέα του τραγούδια, «ένα τεράστιο ταλέντο κρυμμένο μέσα σε έναν αξιαγάπητο νεαρό κατεργάρη».

«Την έπιασες αυτή την τύπισσα; Είναι γκαζιάρα!» είχε πει κάποτε ο Λούις Άρμστρονγκ.

Παρά την δυνατή φιλία τους όμως, είχαν και σημαντικές διαφορές. «Ο Μπομπ διψούσε για δόξα και αυτό δεν με ενδιέφερε ποτέ» είπε η Ντέιν.

Μουσικός ακτιβισμός

Αντ’ αυτού, εκείνη επέλεξε να αφοσιωθεί στον ακτιβισμό: συμμετείχε δυναμικά στα κινήματα για τα πολιτικά δικαιώματα και κατά του πολέμου του Βιετνάμ.

Το 1966, ήταν από τους πρώτους Αμερικανούς καλλιτέχνες που περιόδευσαν στη μετεπαναστατική Κούβα.

Πέραν αυτού  τραγούδησε στο Βόρειο Βιετνάμ, καθώς ο πόλεμος μαίνονταν.

‘Bob Dylan was an endearing young scallywag!’ Barbara Dane, the singer who burned a path through folk, blues and activism https://t.co/0RZmBpGsUd

— Guardian US (@GuardianUS) October 21, 2024

Καθ’ όλο αυτό το διάστημα η Ντέιν συνέχιζε να υπερασπίζεται τους μαύρους καλλιτέχνες, ηχογραφώντας με τον «Lightnin’ Hopkins» και στη συνέχεια εγκαινιάζοντας το psych-soul συγκρότημα Chambers Brothers στο φεστιβάλ Newport folk.

Το άλμπουμ «Barbara Dane and the Chambers Brothers» του 1966 είναι ίσως το πρώτο εξώφυλλο άλμπουμ στις ΗΠΑ που απεικονίζει μια λευκή γυναίκα και μαύρους άνδρες ως ισότιμους.

Πολύ αντισυμβατική για να κάνει καριέρα

Και ενώ πολλοί από τους συγχρόνους της συνέχισαν να κερδίζουν περιουσίες, η Ντέιν γλίστρησε στη αφανείς της αμερικανικής μουσικής σκηνής. Σε μεγάλο βαθμό αυτό οφειλόταν στην περιφρόνησή της για τη μουσική βιομηχανία.

Δεν είχε διστάσει να απορρίψει τον Άλμπερτ Γκρόσμαν, τον ισχυρό μάνατζερ του Ντίλαν, όταν της τόνισε ότι θα έπρεπε να αφήσει πίσω της την πολιτική.

Εν τέλει αγάπη της για τα vintage blues και την παραδοσιακή τζαζ έκανε την Ντέιν να φανεί παλιομοδίτισσα, όταν άρχισε να κυριαρχεί η νέα μόδα της ροκ.

A Bay Area music stalwart, Dane sang with major figures in jazz, blues and folk music over six decades.https://t.co/iJ6nlJe3B7

— SFChronicle Datebook (@SFC_Datebook) October 21, 2024

Οι πολιτικές της πεποιθήσεις σήμαιναν ότι η Ντέιν μπήκε στη μαύρη λίστα της λαϊκής τηλεοπτικής εκπομπής, ενώ στη συνέχεια το υπουργείο Εξωτερικών την απέσυρε από τις περιοδείες καλής θέλησης.

«Το να έχουμε μια αγέρωχη ξανθιά γυναίκα που ασκεί ανοιχτή κριτική στις ΗΠΑ σε όλη την Αφρική, την Ασία και την Ευρώπη δεν επρόκειτο ποτέ να συμβεί», τόνισε το υπουργείο.

Το 1970, η Ντέιν ίδρυσε την Paredon Records, μια δισκογραφική εταιρεία που της επέτρεψε να κυκλοφορήσει άλμπουμ με τη μουσική που αγκάλιαζε από όλο τον κόσμο.

Το άλμπουμ της «I Hate the Capitalist System» του 1973 είναι εξαιρετικά ωμό, ένα παραγνωρισμένο διαμάντι, με το «Working Class Woman» να αποτελεί ένα αιχμηρό τραγούδι διαμαρτυρίας.

Σοσιαλίστρια μέχρι το τέλος

«Ο καπιταλισμός έχει κάνει τα πράγματα χειρότερα απ’ ό,τι ήταν τότε, σίγουρα», δήλωσε σε συνέντευξη της στον Guardian, τις τελευταίες της μέρες.

Legendary singer and songwriter Barbara Dane has died at age 97.

Watch our 2018 interview with Dane, during which she spoke about her music and activism, and performed several songs in our New York studio. https://t.co/bsXXZQZGtm

— Democracy Now! (@democracynow) October 21, 2024

«Έχει αυξήσει την οικονομική ανασφάλεια και γι’ αυτό βλέπουμε τους ανθρώπους να στρέφονται στον Τραμπ, στις θεωρίες συνωμοσίας και στη θρησκεία, στα πράγματα που τους δίνουν εύκολες απαντήσεις.»

«Ως μαρξίστρια, πιστεύω ότι πρέπει να ακολουθήσει μια περίοδος σοσιαλισμού. Αν κάνω λάθος, καλά, δεν θα είμαι εδώ, αλλά ο κόσμος μας δεν μπορεί να επιβιώσει. Ο καπιταλισμός και η κλιματική αλλαγή έχουν δημιουργήσει μια κρίση».

Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής της που αγωνίστηκε με θέρμη, η Ντέιν δεν έχασε ποτέ την αγάπη της για τη μουσική.

«Υπάρχει μια δύναμη στη μουσική που ενώνει τους ανθρώπους. Μπορείς να πάρεις ένα δωμάτιο γεμάτο ανθρώπους και να τους κάνεις να νιώσουν συντροφικότητα με έναν τρόπο που τίποτα άλλο δεν μπορεί ».

Η παρακαταθήκη της Μπάρμπαρα

Μία ταινία ντοκιμαντέρ αφοσιωμένη στη ζωή και το έργο της κυκλοφόρησε το 2023 με τίτλο «Οι 9 ζωές της Μπάρμπαρα Ντέιν».

Με ενδιέφερε η επικοινωνία με τους ανθρώπους, όχι η φήμη

Not many people know this but before he ever heard of Bob Dylan, his future agent Albert Grossman offered to represent Barbara Dane. It came with the caveat: «she had to get her priorities straight» by focusing on her career at the expense of her family and political activities. pic.twitter.com/umPPlCKTOp

— THE 9 LIVES OF BARBARA DANE (@barbaradanedoc) June 23, 2023

«Με ενδιέφερε η επικοινωνία με τους ανθρώπους, όχι η φήμη», δήλωσε η ίδια. «Αν η ταινία μου επιτρέψει να συνεχίσω να το κάνω και μετά το θάνατό μου, ας είναι».