Τα παιχνιδιάρικα πορτραίτα ενός ζευγαριού γυναικών που αψηφούν το φύλο

Στο γύρισμα του 20ού αιώνα, το στούντιο των Νορβηγίδων φωτογράφων Bolette Berg και Marie Høeg είχε έναν μυστικό δεύτερο σκοπό. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, λειτουργούσε ως ένα συμβατικό ατελιέ όπου οι ντόπιοι στην παραθαλάσσια πόλη Horten της Νορβηγίας μπορούσαν να πηγαίνουν για να βγάλουν τα πορτρέτα τους για τα cartes de visite σε μέγεθος τσέπης, τις εμπορεύσιμες φωτογραφίες προφίλ της εποχής.

Μετά τις πρώτες βραδινές ώρες, όμως, γινόταν ένας μυστικός χώρος συγκέντρωσης για γυναίκες με πολιτικές πεποιθήσεις, καθώς τα κινήματα για την ισότητα έκαιγαν έντονα σε όλη τη χώρα.

Η Berg και η Høeg έζησαν τη ζωή με τους δικούς τους όρους, τόσο ως ερωτικές σύντροφοι σε μια εποχή με μικρή LGBTQ ορατότητα όσο και ως συνέταιροι στη διεύθυνση ενός στούντιο και μιας εκδοτικής εταιρείας, όταν οι γυναίκες ήταν ιδιαίτερα περιορισμένες στην καριέρα τους – και πέρα από αυτήν.

Το παιχνίδι των ρόλων

Αλλά δεκαετίες μετά το θάνατό τους στη δεκαετία του 1940, μια άλλη ριζοσπαστική πτυχή της ζωής τους ήρθε ξανά στην επιφάνεια, κρυμμένη σε κουτιά με γυάλινα αρνητικά με την ένδειξη «ιδιωτικό».

Το ζευγάρι αποφεύγοντας τα παραδοσιακά πρότυπα των φύλων σε παιχνιδιάρικα πορτρέτα που έβγαζαν για τον εαυτό τους και τους αγαπημένους τους.

Στις φωτογραφίες, οι Berg και Høeg ντύνονται με ανδρικά και γυναικεία ρούχα, χρησιμοποιώντας σκηνικά και ζωγραφισμένα σκηνικά για να στήσουν τις πρωτοποριακές σκηνές τους.

Σε μία από αυτές, η Berg φοράει ένα υπερμεγέθες μάλλινο παλτό με γούνινη επένδυση, μουστάκι και γυαλιά, ενώ τα μάτια της λάμπουν από σκανταλιά. Σε μια άλλη, η Høeg και μια από τις αδελφές της Berg ανάβουν τσιγάρα ενώ κάθονται σε μια βάρκα- ένας μικρός σκύλος κρυφοκοιτάζει από μια πλευρά.

Οι αυτοπροσωπογραφίες του ζευγαριού είναι εντυπωσιακές επειδή αποτυπώθηκαν «με έναν τρόπο που μοιάζει τόσο σύγχρονος», σύμφωνα με την επιμελήτρια Kristin Aasbo

Cult φιγούρες στην ιστορία της queer τέχνης

Τα προσωπικά αυτά αρνητικά αγοράστηκαν σε δημοπρασία τη δεκαετία του 1970 από τον φωτογράφο Leif Preus και παρέμειναν για χρόνια απαρατήρητα μέσα στη μεγαλύτερη συλλογή του.

Όμως από την πρώτη έκθεση του έργου των Berg και Høeg στα μέσα της δεκαετίας του 1990, οι γυναίκες έχουν γίνει cult φιγούρες στην ιστορία της queer τέχνης και συνεχίζουν να κερδίζουν ευρύτερη διεθνή αναγνώριση.

Οι αυτοπροσωπογραφίες του ζευγαριού είναι εντυπωσιακές επειδή αποτυπώθηκαν «με έναν τρόπο που μοιάζει τόσο σύγχρονος», σύμφωνα με την επιμελήτρια Kristin Aasbo, η οποία εργάζεται στο Μουσείο Preus στο Horten και έχει ηγηθεί έρευνας και εκθέσεων για το ζευγάρι.

Το μουσείο, που ιδρύθηκε από τη συλλογή του Preus το 1976, αποκτήθηκε αργότερα από τη νορβηγική κυβέρνηση και λειτουργεί πλέον ως το εθνικό μουσείο φωτογραφίας της χώρας.

Λατρεύει τη δυναμική τους, που είναι εμφανής ακόμη και στα σόλο πορτρέτα τους, όταν «διασκεδάζουν για το άτομο πίσω από την κάμερα», είπε.

Μια από τις αγαπημένες εικόνες της Aasbo δείχνει το ζευγάρι στη βάρκα, με την Høeg να «κωπηλατεί» τα κουπιά του. Είναι μία από τις μοναδικές γνωστές φωτογραφίες του ζευγαριού που ποζάρουν μαζί.

«Και οι δύο έχουν τα χέρια τους ορατά, και μπορείτε να δείτε ότι υπάρχει ένα δαχτυλίδι σε καθένα από τα δάχτυλά τους», σημείωσε η Aasbo.

«Είναι σχεδόν σαν φωτογραφία γάμου, γι’ αυτό μου αρέσει πολύ αυτό».

Κάπνιζε και φορούσε παντελόνια

Αν και μεγάλο μέρος της ζωής των Berg και Høeg παραμένει μυστήριο, μια χούφτα ακαδημαϊκοί και επιμελητές έχουν σιγά σιγά συνθέσει κάποιες λεπτομέρειες από αποκόμματα εφημερίδων και άλλα έγγραφα της εποχής.

Η Høeg, η οποία καταγόταν από οικογένεια ψαράδων, μεγάλωσε στη μικρή πόλη Langesund και άρχισε να φωτογραφίζει αφού ταξίδεψε με τον αδελφό της στη Φινλανδία.

Πιστεύεται ότι γνώρισε τη Berg, η οποία σπούδαζε φωτογραφία εκείνη την εποχή, ενώ βρισκόταν στη Φινλανδία- μετακόμισαν στο Horten το 1894 για να διευθύνουν το στούντιό τους.

Η Berg, που γεννήθηκε στο Nannestad, ήταν κόρη ενός ιερέα του χωριού και μία από τις έξι αδελφές – μόνο μία από τις οποίες παντρεύτηκε ποτέ.

Σύμφωνα με την Aasbo, η Høeg αψήφησε επίσης τις συμβάσεις, με το μη συμβατό με το φύλο της στυλ και τον έμφυτο μαγνητισμό της.

«Η Marie ήρθε (στο Horten), σε αυτή την κοιμισμένη μικρή πόλη, και άρχισε να κάνει τα πράγματα να κινούνται», δήλωσε η Aasbo.

«Κάπνιζε και φορούσε παντελόνια – ήταν μια πολύ εκδηλωτική και ειλικρινής γυναίκα».

«Τις βλέπω ως επιχειρηματίες», εξήγησε η Aasbo. «Είχαν συνείδηση για το τι ήταν στον αέρα εκείνη τη στιγμή, και στη συνέχεια βρήκαν τον τρόπο ζωής τους»

Μπροστά από την εποχή τους

Στο στούντιό τους, το Berg & Høeg Fotoatelier, η Høeg προτιμούσε την εσκεμμένα αινιγματική ονομασία «Discussion Club», όπου οι γυναίκες της κοινότητας μάθαιναν πώς να συζητούν για την πολιτική κατά τη διάρκεια του κινήματος για το δικαίωμα ψήφου – τους δόθηκε πλήρες δικαίωμα ψήφου το 1913 – καθώς και συναντήσεις για μια ομάδα που ονομαζόταν «οι Sanitary Ladies», η οποία επικεντρωνόταν σε περιβαλλοντικούς σκοπούς.

Κατά τη διάρκεια της εργασίας τους, οι Berg και Høeg παρήγαγαν κυρίως τις μικρότερες cartes de visite και τις μεγαλύτερες κάρτες γραφείου από χαρτόνι που ήταν δημοφιλείς επιλογές πορτραίτου της εποχής.

Έκλεισαν όμως την επιχείρηση και μετακόμισαν στο Όσλο το 1903, μετατοπίζοντας την εστίασή τους στην εκτύπωση καρτ ποστάλ με τοπία και νορβηγική τέχνη, αφού η αγορά καρτ ποστάλ ανθούσε, καθώς και στην έκδοση βιβλίων σχετικά με την τέχνη και την κοινωνία, συμπεριλαμβανομένων βιβλίων που αφορούσαν την καριέρα των γυναικών.

«Τις βλέπω ως επιχειρηματίες», εξήγησε η Aasbo. «Είχαν συνείδηση για το τι ήταν στον αέρα εκείνη τη στιγμή, και στη συνέχεια βρήκαν τον τρόπο ζωής τους».

Τα κουτιά με τα αρνητικά περίμεναν 30 χρόνια

Η σχέση των δυο γυανικών φωτογράφων ήταν πιθανότατα ένα κοινό μυστικό, σύμφωνα με την Aasbo.

«Ήταν αρκετά γνωστό ότι ζούσαν μαζί ως σύντροφοι, και ερωμένες», είπε. «Ζούσαν μαζί σε όλη τους τη ζωή», αν και κάποιοι μπορεί να πίστευαν ότι ήταν απλώς «οι καλύτερες φίλες για πάντα», είπε γελώντας.

Το από πού ακριβώς προήλθαν τα αρνητικά των φωτογράφων είναι ένα άλλο κομμάτι του παζλ που ελπίζει να λύσει η Aasbo.

Το πού βρίσκονταν κατά τη διάρκεια των 30 ετών που μεσολάβησαν μεταξύ του θανάτου τους και της δημοπρασίας στην οποία τα απέκτησε ο Preus παραμένει ένα ερωτηματικό, αν και πιστεύεται ότι η Berg και η Høeg άφησαν τα κουτιά στην αγροικία τους στο Lunner, όπου έκαναν συχνά διακοπές, και ανακαλύφθηκαν μόνο μετά την πώληση του σπιτιού, εξήγησε.

Το μήνυμα των δύο αυτών κυρίων

Το μουσείο απέκτησε εκατοντάδες αρνητικά τους τυχαία πέρυσι, όταν ανακαλύφθηκαν μέσα σε μια συλλογή έργων των Νορβηγών φωτογράφων (και αδελφών) Thorvald και August Brunskow.

Και όπως ακριβώς και εκείνα που αγόρασε ο Preus, ανάμεσα στην παρτίδα των αρνητικών ήταν και ένα μικρό «ιδιωτικό» κουτί, που περιείχε πιο ζωντανές και οικείες αυτοπροσωπογραφίες.

Συνολικά, υπάρχουν τώρα περίπου 700 γνωστά αρνητικά του έργου των Berg & Høeg, εκ των οποίων περίπου 80 καταγράφουν την «ιδιωτική» ζωή τους.

«Ήταν τυχαίο που τα πήραμε αυτά», δήλωσε η Aasbo για την πρόσφατη απόκτηση. «Είναι σχεδόν σαν να υπάρχει κάτι μεγαλύτερο από εμάς που θέλει να βρούμε περισσότερα γι’ αυτές τις κυρίες».

Οι αθόρυβα ριζοσπαστικές εικόνες θα ήταν πιθανότατα αμφιλεγόμενες κατά τη διάρκεια της ζωής των Berg και Høeg, και εκτίθενται σήμερα με αυτό το πλαίσιο κατά νου.

Ιδιωτικό ίσον «μη δημόσιο»;

Αν και ορισμένοι κριτικοί στο διαδίκτυο έχουν συζητήσει αν ο χαρακτηρισμός «ιδιωτική» σήμαινε ότι οι φωτογραφίες θα έπρεπε να παραμείνουν μακριά από τα μάτια του κοινού, η Aasbo έχει μια διαφορετική ερμηνεία.

«Δεν νομίζω ότι το «ιδιωτική» σημαίνει μην αγγίζετε, νομίζω ότι σημαίνει ότι δεν είναι μέρος της δουλειάς τους», δήλωσε.

Η Aasbo ελπίζει να βρει περισσότερα για τη ζωή τους καθώς η φήμη τους μεγαλώνει. Μέχρι στιγμής, οι φωτογραφίες τους έχουν εκτεθεί μόνο στην Ευρώπη, αλλά θα κάνουν το ντεμπούτο τους στις ΗΠΑ, στην γκαλερί Wrightwood 569 στο Σικάγο.

«Θα ήταν υπέροχο να ανακαλυφθεί ένα ημερολόγιο, αλλά δεν νομίζω ότι θα το βρούμε», είπε η Aasbo. «Αλλά έχουμε αγαπήσει τόσο πολύ αυτές τις κυρίες… Μπαίνουν στην καρδιά σου».

*Με στοιχεία από cnn.com | Αρχική Φωτό: Preus Museum–Norwegian Museum of Photography / Berg & Høeg’s public photography