Γιώργος Σεφέρης: Τα λόγια φυλάγουν τη μορφή του ανθρώπου

Τον Ιούλιο του 1945 ο Γιώργος Σεφέρης, όπως μας πληροφορεί ο εμβριθής μελετητής αυτού αλλά και της νεοελληνικής λογοτεχνίας εν γένει Γ. Π. Σαββίδης, σημειώνει τους ακόλουθους στίχους:

Όπως τα πεύκα σε μια πλαγιά παίρνουν το σχήμα του αγέρα
ενώ ο αγέρας έχει φύγει, μα το φύσημα έδωσε τη μορφή.
Έτσι κι η δίψα του ανθρώπου έχει δώσει σχήμα στα λόγια
ενώ ο άνθρωπος δεν είναι πια εκεί.

Ύστερα από αναμονή σχεδόν είκοσι ετών ο Σεφέρης μάς προσφέρει, ώριμο και εύγευστο, τον καρπό της ασύγκριτης ποιητικής οικονομίας του. Οι ανωτέρω στίχοι, κομμάτι εδώ του ΣΤ’ ποιήματος τού «Επί σκηνής» (συλλογή «Τρία κρυφά ποιήματα», έτος εκδόσεως 1966), διαμορφώνονται —οριστικά πλέον— ως εξής:

Πότε θα ξαναμιλήσεις;
Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας.
Σπέρνουνται γεννιούνται σαν τα βρέφη
ριζώνουν θρέφουνται με το αίμα.
Όπως τα πεύκα
κρατούνε τη μορφή του αγέρα
ενώ ο αγέρας έφυγε, δεν είναι εκεί
το ίδιο τα λόγια
φυλάγουν τη μορφή του ανθρώπου
κι ο άνθρωπος έφυγε, δεν είναι εκεί.
Ίσως γυρεύουν να μιλήσουν τ’ άστρα
που πάτησαν την τόση γύμνια σου μια νύχτα
ο Κύκνος ο Τοξότης ο Σκορπιός
ίσως εκείνα.
Αλλά πού θα είσαι τη στιγμή που θα ’ρθει
εδώ σ’ αυτό το θέατρο το φως;

Στις 24 Οκτωβρίου 1963 ανακοινώθηκε η βράβευση του Γιώργου Σεφέρη με το Νομπέλ Λογοτεχνίας (η απονομή του βραβείου πραγματοποιήθηκε ενάμιση μήνα αργότερα, στις 10 Δεκεμβρίου 1963), γεγονός κεφαλαιώδους σημασίας για τη «ζωντανή πνευματική Ελλάδα», κατά την ακριβή διατύπωση του ιδίου του βραβευθέντος.

Δυστυχώς, η τότε ελληνική πολιτική και πνευματική ηγεσία, η μητέρα πατρίδα, ομφαλοσκοπούσα και ιδεολογικοπολιτικώς διχογνωμούσα ως συνήθως, προτίμησε να αδιαφορήσει και να σιωπήσει για τη μεγίστη τιμή που έγινε στη χώρα μας με τη βράβευση του Σεφέρη.

Ο σμυρνιός Γιώργος Σεφέρης (φιλολογικό ψευδώνυμο του Γεωργίου Σεφεριάδη), ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους και εκφραστές της περίφημης Γενιάς του ’30, απεβίωσε στην Αθήνα στις 20 Σεπτεμβρίου 1971, σε ηλικία 71 ετών.

*Οι φωτογραφίες του παρόντος άρθρου προέρχονται στο σύνολό τους από το περιοδικό «Γράμματα και τέχνες» (αρ. τεύχους 38, Φεβρουάριος 1985).