Όταν η πατρίδα σου βρίσκεται σε οικονομική και πολιτική σύγκρουση με ένα άλλο κράτος, αλλά επισκέπτεσαι το δεύτερο, ασκώντας κριτική στο χώρα σουι, θέλει -το λιγότερο- θάρρος. Αυτό συνέβη με τον διεθνούς φήμης Αμερικανό καθηγητή, Τζον Μιρσχάιμερ.

Ο ομότιμος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, Τζο Μιρχάιμερ βρέθηκε πρόσφατα στην Κίνα, για πρώτη φορά μετά την πανδημία, με του Κινέζους να του επιφυλάσσουν υποδοχή ενός ποπ σταρ.

Κατά την επίσκεψή του στο Πανεπιστήμιο Renmin, λόγω του συντριπτικού αριθμού των εγγεγραμμένων, το σχολείο αναγκάστηκε να μεταφέρει την εκδήλωση στη μεγαλύτερη διαθέσιμη αίθουσα. Ο Αμερικανός αντιμετώπισε παρόμοιες σκηνές ένθερμου ενδιαφέροντος και γεμάτα αμφιθέατρα κατά τις επισκέψεις του στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου και στο Πανεπιστήμιο Tsinghua.

Στο τελευταίο μάλιστα συμμετείχε σε debate, στις 11 Οκτωβρίου, έχοντας απέναντί του έναν από τους σημαντικότερους Κινέζους ειδικούς διεθνών σχέσεων τον καθηγητή Γιαν Ξουετόνγκ, κοσμήτορα του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Tsinghua.

«Πιστεύεις ότι η πολιτική της χώρας σου [έναντι του Ισραήλ] είναι παράλογη;» ήταν μια από τις σημαντικές ερωτήσεις που άκουσε ο διεθνούς φήμης Αμερικανός καθηγητής Τζον Μερσχάιμερ από τον Κινέζο συνάδελφο του.

Ειδικότερα, ο Κινέζος πανεπιστημιακός υποστήριξε πως για έναν ρεαλιστή δεν πρέπει να υιοθετείται μια πολιτική που υπονομεύει τόσο την ηθική της διεθνούς εικόνας όσο τα συμφέροντα που έχει μια χώρα. «Σήμερα, νομίζω ότι οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι ο Λευκός Οίκος υιοθέτησε μια πολύ παράλογη πολιτική όσον αφορά το εθνικό συμφέρον. Ότι οι πολιτικές αυτές υποστηρίζονται από τον Τραμπ και τους υποστηρικτές του. Η ερώτηση είναι πολύ απλή. Πιστεύετε ότι η πολιτική αυτή είναι ορθολογική ή παράλογη;».

«Η θεωρία είναι η απλοποίηση της πραγματικότητας και της έρευνας. Δεν δικαιώνονται πάντα».

Ο Αμερικανός διανοούμενος δίχως δισταγμό απάντησε: «Νομίζω ότι είναι παράλογο και συμφωνώ με όλα όσα είπες. Η υποστήριξη της Αμερικής στο Ισραήλ, στη γενοκτονία της Γάζας, είναι στρατηγικά ανόητη στο άκρο της ηθικής χρεοκοπίας. Σίγουρα έρχεται σε αντίθεση με τη βασική λογική του ρεαλισμού. Όταν διατυπώνω το επιχείρημα ότι αυτό δεν είναι προς το στρατηγικό μας συμφέρον, απλώς δεν τίθεται θέμα» τόνισε.

Στη συνέχεια ο Γιαν Ξουετόνγκ υπογράμμισε ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ενός κράτους δεν ακολουθούν μια παράλογη πολιτική, λόγω κάποιων «ψυχικών προβλημάτων», αλλά επειδή βάζουν τα «προσωπικά τους συμφέροντα πάνω από το εθνικό συμφέρον».

Επειδή για τον Κινέζο επιστήμονα αυτό είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα, υπογράμμισε στον Αμερικανό ότι «ο κόσμος δεν μπορεί να καταλάβει γιατί τώρα οι Αμερικανοί πολιτικοί είναι τόσο σθεναροί και υποστηρίζουν τις απάνθρωπες συμπεριφορές του Ισραήλ στη Γάζα, τι καταλαβαίνετε εσείς και τι τους ωθεί να είναι τόσοι παράλογοι;».

«Μιλώντας μόνο για τον παραλογισμό γενικά, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που εξηγούν γιατί τα κράτη μερικές φορές είναι παράλογα» απάντησε ο Μιρσχάιμερ. «Στην περίπτωση της πολιτικής των ΗΠΑ έναντι του Ισραήλ είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα του ισραηλινού λόμπι, το οποίο είναι ένας απίστευτα ισχυρός κανόνας συμφερόντων στις ΗΠΑ, βασικά αναγκάζει οποιονδήποτε Αμερικανό πρόεδρο και το Κογκρέσο σε αυτό το σημείο να υποστηρίξει άνευ όρων το Ισραήλ. Θα καταλάβετε ότι οι ΗΠΑ έχουν σχέση με το Ισραήλ. Δεν έχει παράλληλο στη σύγχρονη ιστορία. Δεν υπάρχει κάτι παρόμοιο στη σύγχρονη ιστορία για τη σχέση ΗΠΑ-Ισραήλ, υποστηρίζουμε το Ισραήλ άνευ όρων. Αυτό είναι όταν το Ισραήλ έκανε πράγματα που δεν είναι προς το στρατηγικό συμφέρον των ΗΠΑ».

Ο Αμερικανός διεθνολόγος συνέχισε πως «ο λόγος είναι πολύ απλός και πάλι, έχετε αυτή την εγχώρια ομάδα συμφερόντων, το λόμπι του Ισραήλ είναι απίστευτα ισχυρό. Εάν έχετε αμφιβολίες σχετικά με αυτό, μπορείτε να διαβάσετε το βιβλίο μας που έγραψα με τον Στέην Γουόλτ [πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ], αυτό το νέο βιβλίο για το θέμα που υιοθετήθηκε από τον ισραηλινό μελετητή Iian Pappe».

«Υπάρχουν όμως και άλλες περιπτώσεις ορθολογισμού που διαμορφώνουν την εσωτερική πολιτική» προσέθεσε ο καθηγητής από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο. «(…) Μερικές φορές οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν στο μυαλό τους αξιοσημείωτα ανόητες ιδέες για το πώς λειτουργεί ο κόσμος. Και αυτές οι ανόητες ιδέες βάζουν τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σε κάθε είδους μπελάδες».

Ο Μιρσχάιμερ αναφέρει την περίπτωση του Βρετανού πρωθυπουργού Νέβιλ Τσάμπερλαιν, που είχε προχωρήσει σε συμφωνία με τη ναζιστική Γερμανία τη δεκαετία του 1930. «Και όταν κοιτάζετε τον Τσάμπερλεν που σκέφτεται πώς να αντιμετωπίσει τους Γερμανούς ναζί, απλώς είχε κακές θεωρίες στο μυαλό του για το πώς να διαχειριστεί το πρόβλημα. Δεν ήταν ένα εγχώριο λόμπι ή ομάδα συμφερόντων της εσωτερικής πολιτικής, τον οποίο προσπαθούσε να επωφεληθεί προσωπικά. Αυτό τον έκανε να συμπεριφέρεται με παράλογο τρόπο» ανέφερε ο καθηγητής. «Μπορώ να αναφέρω και άλλα παραδείγματα αυτού του είδους. Υπάρχουν λοιπόν διάφοροι παράγοντες που μπορούν να κάνουν μια κατάσταση να είναι παράλογη» είπε.

«Τις περισσότερες φορές, οι επιταγές του συστήματος, η δομή αναγκάζει τα κράτη να συμπεριφέρονται ορθολογικά. Αυτό είναι το βασικό επιχείρημα κατά τη γνώμη του ρεαλισμού [σαν σχολή σκέψης στις διεθνείς σχέσεις]. Το επιχείρημά μου είναι ότι τις περισσότερες φορές, αλλά όχι πάντα, η θεωρία μου θα είναι σωστή. Αλλά και πάλι, να θυμάστε ότι η θεωρία είναι η απλοποίηση της πραγματικότητας και της έρευνας. Δεν δικαιώνονται πάντα».

Headlines