«Δεν μου αρέσω. Βγάλε με μία ακόμη φωτογραφία. Τράβα με από αυτή τη γωνία, να φανώ καλύτερα»: Αυτές είναι μερικές από τις εκφράσεις που χρησιμοποιούμε όταν προσπαθούμε να βγάλουμε φωτογραφίες είτε με το κινητό είτε με κάμερα. Κι αυτό διότι συχνά απογοητευόμαστε με την εικόνα μας στις φωτογραφίες, παρόλο που μας αρέσει αυτό που βλέπουμε στον καθρέφτη.

Ξέρουμε ότι έχουμε περιποιηθεί τον εαυτό μας, ετοιμαστήκαμε, στολιστήκαμε και φορέσαμε ωραία ρούχα για μια βραδινή έξοδο ή μια βόλτα, ακόμη και το πρωί για να πάμε στο γραφείο. Η εικόνα μας μας αρέσει και νιώθουμε αυτοπεποίθηση για το πώς νομίζουμε ότι φαινόμαστε, αλλά όταν βγάζουμε φωτογραφίες βλέπουμε κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό που έχουμε συνηθίσει.

Αλλά τι ισχύει; Πού είμαστε πιο διαφορετικοί, στις φωτογραφίες ή στον καθρέφτη και τι τελικά φταίει;

Συχνά απογοητεύομαστε και νομίζουμε ότι φταίει η κάμερα ή ο φωτισμός που δεν βγαίνουμε τόσο ωραίοι, όσο νομίζουμε ότι είμαστε, στις φωρογραφίες. Παρά τα «προβλήματα» στα οποία εμείς οι ίδιοι αποδίδουμε την αιτία  για την εικόνα μας, παρατηρούμε ότι οι φίλοι δίπλα μας φαίνονται φυσιολογικοί, αλλά μόνο εμείς είμαστε παράξενοι.

Σε αυτό το ερώτημα που λίγο-πολύ όλοι έχουν σκεφτεί, ψυχολόγοι έρχονται να εξηγήσουν τι πραγματικά συμβαίνει.

Φωτογραφίες: Η κάμερα, ο καθρέφτης και η Ψυχολογία

Σύμφωνα με δημοσίευμα του Independent, όπως αναφέρει ο Δρ. Γουίλιαμ Βαν Γκόρντον, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Ντέρμπι της Αγγλίας, είναι σύνηθες να νιώθουμε ψυχολογική δυσφορία όταν βλέπουμε τον εαυτό μας σε φωτογραφίες, δηλαδή να μας «σοκάρει» η εικόνα μας, να παρατηρούμε έντονα τις ατέλειες και οι παράξενες εκφράσεις μας να κυριαρχούν. Η δυσαρέσκεια αυτή μπορεί να επιδεινωθεί από το γεγονός ότι οι φίλοι μας φαίνονται «φυσιολογικοί» δίπλα μας στις φωτογραφίες, με αποτέλεσμα να νιώθουμε απογοητευμένοι με τον εαυτό μας.

Όπως λέει ο καθηγητής ψυχολογίας, για αυτή την κατάσταση ευθύνεται το «φαινόμενο της απλής έκθεσης», σύμφωνα με το οποίο προτιμούμε τις εικόνες που βλέπουμε συχνά, δηλαδή την εικόνα μας στον καθρέφτη. Επομένως, δεδομένου ότι βλέπουμε την αντανάκλασή μας στον καθρέφτη πιο συχνά από ό,τι στις φωτογραφίες, εξοικειωνόμαστε με αυτήν.

Ωστόσο, όπως εξηγεί, οι φωτογραφίες είναι εκείνες που συχνά δείχνουν την «πραγματική» μας εικόνα που σε εμάς μπορεί να φαίνεται ξένη και λιγότερο ελκυστική. Αυτό διότι έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε τον εαυτό μας από πολύ κοντά στον καθρέφτη όπου υπάρχει φυσικός φωτισμός και προβάλλονται όλες οι γωνίες, σε αντίθεση με τις απομακρυσμένες και μονοδιάστατες φωτογραφίες που απεικονίζουν μόνο την μία πλευρά. Αυτό οδηγεί σε μια αίσθηση αποσύνδεσης και το πρόσωπο μας μοιάζει παραμορφωμένο σε σχέση με αυτό που βλέπουμε οι ίδιοι καθημερινά.

Η ψυχολογική έρευνα έχει δείξει ότι οι άνθρωποι εν τοις πράγμασι προτιμούν τις αντανάκλασεις τους όπως φαίνονται στον καθρέφτη, γεγονός που συνεπάγεται ότι η «δυσαρέσκεια» για τις φωτογραφίες είναι στην πραγματικότητα «ριζωμένη στα μοτίβα έκθεσής μας», δηλαδή γνωρίζουμε τον εαυτό μας μόνο από πολύ κοντά, όπως τον βλέπουμε τουλάχιστον για λίγη ώρα μέσα στη μέρα από τον καθρέφτη.

Το παράδοξο: Εμείς είμαστε παράξενοι, αλλά οι φίλοι μας φυσιολογικοί

Από την άλλη πλευρά, για τον ίδιο λόγο οι φίλοι μας μας φαίνονται φυσιολογικοί στις ίδιες φωτογραφίες που εμείς φαινόμαστε παράξενοι. Διότι οι εγκέφαλοί μας επεξεργάζονται πιο εύκολα πρόσωπα που βλέπουμε συχνά, καθιστώντας τα πιο ελκυστικά στην αντίληψή μας. Και τους φίλους μας δεν έχουμε συνηθίσει να τους κοιτάζουμε από τον καθρέφτη, αλλά από κοντά.

Ο καθηγητής ψυχολογίας επισημαίνει ότι η αντίληψη της ελκυστικότητάς μας είναι συχνά παραμορφωμένη από τις γνωστικές μεροληψίες μας. «Οι άνθρωποι μπορεί να υπερεκτιμούν τη δική τους ελκυστικότητα, ενώ οι άλλοι τους φαίνονται πιο φυσιολογικοί στις φωτογραφίες. Πρόκειται για τη λεγόμενη «μεροληψία αυτο-ενίσχυσης» που μπορεί να μας κάνει να πιστεύουμε ότι είμαστε πιο όμορφοι απ’ ό,τι είμαστε στην πραγματικότητα» προσθέτει.

Επιπλέον, μια άλλη γνωστική παρανόηση είναι το «φαινόμενο της προβολής», καθώς πιστεύουμε ότι οι άλλοι μας παρατηρούν τόσο πολύ όσο εμείς τον εαυτό μας, κάτι που ενισχύει την αυτοσυνείδηση, υπογραμμίζει. «Αυτές οι παρανοήσεις και οι αυτο-απάτες μας οδηγούν σε μια αίσθηση απογοήτευσης όταν βλέπουμε τον εαυτό μας σε φωτογραφίες».

Συμπερασματικά, συχνά θεωρούμε ότι η εικόνα μας στον καθρέφτη είναι η πραγματική μας εικόνα καθώς την βλέπουμε καθημερινά και έχουμε συνηθίσει σε αυτήν, ενώ οι άνθρωποι εμφανίζουν την ψυχολογική τάση να προτιμούν πράγματα που έχουν δει επανειλημμένα. Δεν βλέπουμε όμως με την ίδια συχνότητα την εικόνα του εαυτού μας σε φωτογραφίες, με αποτέλεσμα να απογοητευόμαστε. Η σύνδεση αυτών των παραγόντων αποκαλύπτει γιατί νιώθουμε άβολα ή ακόμη και σοκαρισμένοι όταν βλέπουμε φωτογραφίες του εαυτού μας, καθώς η εικόνα στη φωτογραφία δεν συνάδει με την αντίληψή μας για τον εαυτό μας, όπως τον βλέπουμε στον καθρέφτη.

Headlines