Οι Κούρδοι και οι σχέσεις με το Ισραήλ

Οι Κούρδοι είναι ένας λαός, με γλώσσα και πολιτισμό, που κατοικεί την περιοχή του Κουρδιστάν, που δεν έγινε ποτέ ανεξάρτητο κράτος και δεν καθόρισε σαφή σύνορα. Μία περιοχή η οποία καλύπτει κυρίως τις ανατολικές επαρχίες της σημερινής Τουρκίας έως τις περιοχές του Καυκάσου προς βορρά και ορισμένες από τις βορειοδυτικές επαρχίες του Ιράν και τις βόρειες του Ιράκ.

Με τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Συνθήκη των Σεβρών, προέβλεπε τη δημιουργία ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, στην περιοχή του Κουρδιστάν, απόφαση που ωστόσο δεν υλοποιήθηκε ποτέ, καθώς ακυρώθηκε με την επέλαση του στρατού του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ και την Συνθήκη της Λωζάννης το 1923, μετά την οποία δεν έγινε ξανά λόγος για Κουρδιστάν.

Τα κουρδικά κόμματα συχνά υπήρξαν εύκολη λεία τόσο για τα καθεστώτα των χωρών όπου κατοικούν Κούρδοι, όσο και για τις ξένες δυνάμεις, αφού αρκετές φορές τους αξιοποίησαν με υποσχέσεις, αλλά για να υπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα.

Ο ευρύτερος γεωγραφικός χώρος που για τους Κούρδους αποτελεί το Κουρδιστάν συγκεντρώνει το ενδιαφέρον ισχυρών δυνάμεων λόγω της γεωστρατηγικής του θέσης, αφού περιλαμβάνει την περιοχή του Κιρκούκ, πλούσια σε πετρέλαιο και άλλους ενεργειακούς πόρους, ενώ αποτελεί συνολικά σταυροδρόμι των ενεργειακών πόρων.

Αντικείμενο εκμετάλλευσης

Με τον κουρδικό λαό να γίνεται διαρκώς αντικείμενο εκμετάλλευσης ξένων δυνάμεων είτε εντείνοντας τις μεταξύ τους διαφορές είτε συντηρώντας και αναζωπυρώνοντας κατά περίσταση τον εθνικισμό και τα αιτήματα ανεξαρτητοποίησής τους.

Οι κούρδοι δεν είναι ένας ενιαίος πόλος, άλλωστε.

Με τους Κούρδους έχουν παίξει και παίζουν τόσο οι ΗΠΑ όσο και το Ισραήλ.

Ισραήλ και Κούρδοι του Ιράκ

Η σχέση Κούρδων του Ιράκ με το Ισραήλ άλλωστε μετρά δεκαετίες συνεργασίας και στενών δεσμών.

Όπως επισημαίνει άλλωστε σε άρθρο του τον Ιούνιο του 2023 το Jerusalem Center for Security and Foreign Affairs (JFCA) οι ισραηλινοκουρδικές σχέσεις καλύπτονται από μυστικότητα «και έχουν βαθύνει και επεκταθεί από τον πόλεμο των έξι ημερών του 1967».

Όπως σημειώνει ο Κούρδος ηγέτης Mulla Barzani είχε επισκεφθεί το Ισραήλ τουλάχιστον δύο φορές (το 1968 και το 1973), συναντώντας τον πρωθυπουργό Levi Eshkol και υψηλόβαθμους Ισραηλινούς αξιωματούχους της κοινότητας των μυστικών υπηρεσιών.

Επισημαίνεται δε ότι μετά την πτώση του μπααθικού καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν το 2003, το γεωπολιτικό πλαίσιο για τις κουρδο-ισραηλινές σχέσεις άλλαξε δραματικά, με τους Κούρδους να εγκαθιδρύουν ένα de facto κουρδικό κράτος και να ανανεώνουν και να εμβαθύνουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ.

Ιστορικά, τονίζει το άρθρο, το Ισραήλ είχε εγκάρδιους δεσμούς με τους Κούρδους σε μια γενικά εχθρική περιοχή όπου Εβραίοι και Κούρδοι πολέμησαν ενάντια στις αντιξοότητες με τον ίδιο αραβικό εχθρό στους αγώνες τους για μια πατρίδα.

Και υπογραμμίζει πως αν οι Κούρδοι αποκτήσουν ποτέ το δικό τους ανεξάρτητο κράτος, σίγουρα θα προσχωρήσουν στις συμφωνίες του Αβραάμ. Ωστόσο, παραμένουν πολλές προκλήσεις και εμπόδια για να συμβεί αυτό.

Στο δημοσίευμα αναφέρεται επίσης πως «η τουρκική και πολλές αραβικές κυβερνήσεις έχουν σχέσεις με το Ισραήλ εδώ και δεκαετίες. Ωστόσο, οι ίδιες αυτές κυβερνήσεις δεν ανέχονται τις κουρδο-ισραηλινές σχέσεις, επειδή είναι εναντίον της ίδιας της ύπαρξης των Κούρδων. Έτσι, σίγουρα, ο νόμος απευθύνεται στους Κούρδους. Από το 1960, οι Κούρδοι αποκαλούνται μαριονέτες των Σιωνιστών και τους δίνεται ο τίτλος, «το δεύτερο Ισραήλ», από τους γειτονικούς λαούς για να ακυρώσουν τον αγώνα των Κούρδων για Ανεξαρτησία».

Ιράν και Κουρδοφοβία

Για τους ισραηλινούς δε το ιρανικό καθεστώς, μέσω των αντιπροσώπων του στην ιρακινή κυβέρνηση, είναι η πιο σημαντική πηγή κουρδοφοβίας στο Ιράκ και ο κινητήριος παράγοντας που τροφοδοτεί τις εντάσεις. Με το ίδιο άρθρο να επισημαίνει ότι εκτός από τη ρητή απειλή τους για το Ισραήλ, Ιρανοί αξιωματούχοι απειλούν συχνά την κουρδική περιοχή και κατηγορούν επανειλημμένα τους Κούρδους ότι συνεργάζονται με το Ισραήλ.

Τι θα εξυπηρετούσε ένα Κουρδικό Κράτος

Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2016 σε δηλώσεις της η τότε Ισραηλινή υπουργός Δικαιοσύνης Αγιελέτ Σακέντ είχε υπογραμμίσει την ανάγκη δημιουργίας ανεξάρτητου κουρδικού κράτους. Ενός κράτους που θα «ξεχωρίζει το Ιράν από την Τουρκία και θα είναι φιλικό προς το Ισραήλ». Τασσόταν  επίσης υπέρ της στενότερης συνεργασίας του Ισραήλ με τους Κούρδους. Και τόνιζε ότι τα κοινά συμφέροντα Ισραηλινών και Κούρδων υπαγορεύουν την ήττα των τζιχαντιστών στην περιοχή.

Σε ομιλία της στο συνέδριο του Ινστιτούτου INSS (Institute for National Security Studies), που έγινε το 2016  στο Τελ Αβίβ η Σακέντ αναφερόταν στην εν λόγω συνεργασία ως μία ευκαιρία αποδυνάμωσης των αντιπάλων του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή και ειδικά του Ιράν, αλλά και της Τουρκίας.

«Πρέπει ανοιχτά να ζητήσουμε τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους μεταξύ Τουρκίας και Ιράν, το οποίο θα είναι φιλικό προς το Ισραήλ», σημειώνοντας ότι πρόκειται για «το μεγαλύτερο έθνος χωρίς κράτος με χρόνια ιστορίας».

Η στροφή Ερντογάν

Οι σχέσεις Ισραήλ – Τουρκίας, που για πολλά χρόνια ήταν σχέσεις στενής συνεργασίας έβαζε όριο στη δημοσιοποίηση των σχέσεων Κούρδων – Ισραήλ προκειμένου να μην διαταραχθούν οι πρώτες.

Η στροφή Ερντογάν και η εχθρική του στάση απέναντι στο Ισραήλ, ήταν αυτή που άλλαξε τις γεωπολιτικές ισορροπίες ανοίγοντας την πόρτα ώστε το Τελ  Αβίβ και Κούρδοι να αναζητήσουν δρόμους επαναπροσέγγισης. Ενώ υπάρχει και η άποψη ότι Εβραίοι και Κούρδοι δεν είναι απλά γείτονες αλλά έχουν κοινό πρόγονο τον Αβραάμ, ο οποίος θεωρείται στο Βόρειο Ιράκ ότι ήταν κουρδικής καταγωγής.

Σε κάθε περίπτωση η σχέση των Κούρδων με το Ισραήλ έχει βασιστεί σε αμοιβαία συμφέροντα.

 Διαφορετική η σχέση Ισραήλ – ΡΚΚ

Παρά τις σχέσεις αγαστής συνεργασίας Ισραήλ και Κούρδων του Ιράκ, οι σχέσεις Ισραήλ ΡΚΚ ήταν για χρόνια εχθρικές.

Ένα από τα ηγετικά στελέχη του ΡΚΚ, ο Mustafa Karasu σημείωνε πως το ΡΚΚ από την ίδρυση του ήταν «κατά του σιωνισμού. Συγκρίναμε τη γενοκτονία των Κούρδων στην Τουρκία με τον ισραηλινό σιωνισμό και το καθεστώς Απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής. Από την ίδρυσή του, το PKK πολέμησε πλάι-πλάι με τους Παλαιστίνιους. Το 1982, 13 στελέχη μας έπεσαν στον αγώνα κατά της κατοχής του Λιβάνου από το Ισραήλ. Το ισραηλινό κράτος συμμετείχε επίσης στη διεθνή συνωμοσία κατά του Αμπντουλάχ Οτσαλάν και δολοφόνησε τέσσερις συντρόφους μας στο Βερολίνο. Χωρίς αμφιβολία, δεν θα ξεχάσουμε ποτέ την υποστήριξη που έδωσαν οι Παλαιστίνιοι στον κουρδικό λαό τη δεκαετία του 1980. Η στάση μας απέναντι στον Σιωνισμό ήταν πάντα ιδεολογική. Μέχρι σήμερα, στεκόμαστε στο πλευρό των Παλαιστινίων και όλων εκείνων που αγωνίζονται για μια δημοκρατική λύση στην περιοχή».

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ισραηλινή Μοσάντ φέρεται να είχε εμπλοκή και στη σύλληψη του Αμπντουλάχ Οτσαλάν το 1999, σε συνεργασία με την τουρκική ΜΙΤ, τη CIA και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Το 2017 ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου είχε δηλώσει ότι το Ισραήλ απορρίπτει το ΡΚΚ και το θεωρεί τρομοκρατική οργάνωση, ενώ είχε ζητήσει από τον Ερντογάν να χαρακτηρίσει τη Χαμάς τρομοκρατική οργάνωση.

Να σημειωθεί ότι ο Καρασού έχει καταδικάσει την αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ από τις ΗΠΑ. Ενώ ο Ντουράν Καλκάν, ένα επίσης ηγετικό στέλεχος του ΡΚΚ το 2023 είχε συγκρίνει το Ισραήλ με την Τουρκία αναφέροντας ότι συνεργάζονται «με βάση μια ρατσιστική , σοβινιστική και γενοκτονική κατανόηση και πολιτικές».

Ο Καλκάν απορρίπτει ακόμα την ένταση στις ισραηλινοτουρκικές σχέσεις λέγοντας πως «μερικές φορές φαίνεται ότι υπάρχει αντίφαση και σύγκρουση μεταξύ του Ισραηλινού και του τουρκικού κράτους, αλλά αυτό είναι ένα παιχνίδι που παίζουν για να καλύψουν την πραγματικότητα και να εξαπατήσουν τον κόσμο».

Ενώ είχε δηλώσει ότι το Ισραήλ παίζει ενεργό ρόλο στην κουρδικοτουρκική σύγκρουση «επειδή ο εβραϊκός εθνικισμός θεωρεί το Κουρδιστάν ισραηλινό έδαφος».

Η επίθεση στην ΤΑΙ

Οι τεταμένες σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ πυροδότησαν σενάρια με αφορμή και το Κουρδικό, μετά τα τουρκικά αντίποινα όπως χαρακτηρίστηκαν εναντίον κουρδικών στόχων στη Συρία, μετά την επίθεση στην Τουρκική Αεροδιαστημική Βιομηχανία.

Σε ανάρτηση του στην πλατφόρμα «Χ» ο Υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ επιτέθηκε στον Ερντογάν  και στον ΓΓ του ΟΗΕ, αναφέροντας ότι:

Ο δικτάτορας από την Άγκυρα βομβαρδίζει αθώους Κούρδους αμάχους στη βόρεια Συρία και ο Αντόνιο Γκουτέρες  δεν λέει τίποτα. Πού είναι η έκκληση για κατάπαυση του πυρός και επείγουσα συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας; Πού είναι η ανησυχία για τα δικαιώματα των Κούρδων και η καταγγελία κατά του Ερντογάν στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης;

Σύμφωνα δε με αναλυτές το άνοιγμα που έκανε η Τουρκία στους Κούρδους, με «λαγό» τον Μπαχτσελί, που εισηγήθηκε την υπό όρους απελευθέρωση του Αμπτουλάχ Οτσαλάν ίσως και να σχετίζεται με την προσπάθεια της Άγκυρας να παρέμβει στην επιρροή που θεωρείται ότι έχει το Ισραήλ στο κουρδικό κίνημα.

Ενώ σύμφωνα με τούρκους αναλυτές η ανησυχία το Ισραήλ να προσπαθήσει  να αναζωπυρώσει το μέτωπο ανάμεσα στην Τουρκία και τους Κούρδους, μέσω μιας γενικευμένης αποσταθεροποίησης εντός, αλλά και εκτός Τουρκίας είναι υπαρκτή.

Και σε αυτή τη βάση η ιδιαίτερη σχέση που έχει αναπτύξει με τους Κούρδους και το Ισραήλ για κάποιους είναι μία ακόμα μια παράμετρος στην εξίσωση της επίθεσης στην ΤΑΙ. Χωρίς μέχρι στιγμής να έχει αποδειχθεί κάτι.