IUCN: Η «κόκκινη λίστα» με τα προς εξαφάνιση δέντρα – Παγκόσμια ανησυχία για το οικοσύστημα

Τρομακτική για την επιβίωση των ανθρώπινου είδους και την εύρυθμη λειτουργία του οικοσυστήματος είναι η τελευταία επικαιροποίηση της «κόκκινης λίστας απειλούμενων ειδών της IUCN». Σχεδόν ένα στα τρία δέντρα (38%) απειλούνται με εξαφάνιση σε 192 χώρες σε όλο τον κόσμο.

Ο αριθμός των απειλούμενων δέντρων είναι υπερδιπλάσιος από τον αριθμό όλων των απειλούμενων πτηνών, θηλαστικών, ερπετών και αμφιβίων με την κλιματική αλλαγή να δείχνει τα «δόντια» της ολοένα και περισσότερο.

Το 38% των δέντρων σε 192 χώρες σε όλο τον κόσμο απειλείται με εξαφάνιση

Σύμφωνα με την «κόκκινη λίστα» της IUCN (Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης) τουλάχιστον 16.425 από τα 47.282 είδη που αξιολογήθηκαν κινδυνεύουν με εξαφάνιση.

Πού υπάρχει η μεγαλύτερη απειλή

«Σήμερα, δημοσιεύουμε την παγκόσμια αξιολόγηση των δέντρων του κόσμου που βρίσκονται στην κόκκινη λίστα της IUCN, η οποία δείχνει ότι περισσότερα από ένα στα τρία είδη απειλούνται με εξαφάνιση. Τα δέντρα είναι απαραίτητα για την υποστήριξη της ζωής στη Γη μέσω του ζωτικού τους ρόλου στα οικοσυστήματα και εκατομμύρια άνθρωποι εξαρτώνται από αυτά για τη ζωή και τον βιοπορισμό τους. (…) Η αξιολόγηση αυτή αναδεικνύει τη σημασία των δέντρων ως βαρόμετρο της ζωής, αλλά και, κυρίως, ως μοναδικό εργαλείο που μας καθοδηγεί για την αναστροφή της παρακμής της φύσης», δήλωσε η Dr Grethel Aguilar, Γενική Διευθύντρια της IUCN.

Το μεγαλύτερο ποσοστό των απειλούμενων δέντρων βρίσκεται στα νησιά. Διατρέχουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο λόγω της αποψίλωσης των δασών που στόχο έχουν την αστική ανάπτυξη και τη γεωργία. Επίσης διατρέχουν κίνδυσνο λόγω των χωροκατακτητικών ειδών, των παρασίτων και των ασθενειών.

Η κλιματική αλλαγή απειλεί όλο και περισσότερο τα δέντρα, ιδίως στις τροπικές περιοχές, μέσω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας και των ισχυρότερων και συχνότερων καταιγίδων. Η αντιμετώπιση των απειλών που αντιμετωπίζουν τα δέντρα, η προστασία και η αποκατάσταση των ενδιαιτημάτων, καθώς και η ex situ (διαδικασία προστασίας ενός απειλούμενου είδους) διατήρηση μέσω τραπεζών σπόρων και βοτανικών κήπων είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη της εξαφάνισης στα νησιά και παγκοσμίως. Η κοινοτική δράση έχει ήδη οδηγήσει σε θετικά αποτελέσματα από τα νησιά Χουάν Φερνάντες μέχρι την Κούβα, από τη Μαδαγασκάρη μέχρι τα Φίτζι.

Στη Νότια Αμερική – που φιλοξενεί τη μεγαλύτερη ποικιλομορφία δέντρων στον κόσμο – 3.356 από τα 13.668 εκτιμώμενα είδη κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Χρειάζονται καινοτόμες προσεγγίσεις για την προστασία του μεγάλου αριθμού ειδών δέντρων στην περιοχή, όπου η εκχέρσωση των δασών για τη γεωργία και την κτηνοτροφία αποτελούν τις μεγαλύτερες απειλές.

Κινδυνεύουν και άλλα φυτά, ζώα και μύκητες

Στο μεταξύ η απώλεια των δέντρων αποτελεί σημαντική απειλή για χιλιάδες άλλα φυτά, μύκητες και ζώα. Ως καθοριστικό συστατικό πολλών οικοσυστημάτων, τα δέντρα έχουν θεμελιώδη σημασία για τη ζωή στη Γη μέσω του ρόλου τους στους κύκλους του άνθρακα, του νερού και των θρεπτικών συστατικών, στο σχηματισμό του εδάφους και στη ρύθμιση του κλίματος. Οι άνθρωποι εξαρτώνται επίσης από τα δέντρα, καθώς πάνω από 5.000 από τα είδη δέντρων που περιλαμβάνονται στη λίστα της IUCN χρησιμοποιούνται για ξυλεία στις κατασκευές και πάνω από 2.000 είδη για φάρμακα, τρόφιμα και καύσιμα αντίστοιχα.

Στην Κολομβία, οι αξιολογήσεις έχουν ήδη συμβάλει στην ενημέρωση των εθνικών προσπαθειών διατήρησης. Επτά είδη «Μανόλιας» που απειλούνται με εξαφάνιση και κινδυνεύουν σοβαρά με εξαφάνιση χρησιμοποιήθηκαν για τον καθορισμό πέντε νέων βασικών περιοχών βιοποικιλότητας, οι οποίες θα χρησιμοποιηθούν από την τοπική και την εθνική κυβέρνηση για την ενημέρωση των πολιτικών σχεδιασμού.

Ο Jean-Christophe Vié, γενικός διευθυντής του Fondation Franklinia, το οποίο χρηματοδότησε το μεγαλύτερο μέρος της Παγκόσμιας Αξιολόγησης Δέντρων, λέει ότι γνωρίζουμε πού πρέπει να δράσουμε για να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την κρίση εξαφάνισης που πλήττει τα δέντρα του κόσμου.

«Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για να μην δράσουμε. Με έναν τόσο μεγάλο αριθμό απειλούμενων ειδών δέντρων, το έργο είναι τεράστιο, αλλά έχει ήδη ξεκινήσει. Πολλές ΜΚΟ, βοτανικοί κήποι, πανεπιστήμια και άλλοι κάνουν σπουδαίο έργο και μόνο αυτά που υποστηρίζει το ίδρυμά μας προστατεύουν πάνω από 1.000 απειλούμενα είδη».

Ο Vié εξηγεί ότι ορισμένες χώρες, όπως η Γκάνα, η Κολομβία, η Χιλή και η Κένυα, διαθέτουν ήδη εθνικές στρατηγικές για την προστασία των ειδών δέντρων. Άλλες, όπως η Γκαμπόν, έχουν επίσης προσδιορίσει σημαντικές περιοχές για τα δέντρα.

Η παγκόσμια αξιολόγηση δέντρων στηρίχθηκε σε ένα δίκτυο με πάνω από 100 θεσμικούς εταίρους και περισσότερους από 1.000 εμπειρογνώμονες.

«Σχεδόν απειλούμενο», είδος σκαντζόχοιρου

Με την κατάσταση να έχει επιβαρυνθεί ο Δυτικοευρωπαϊκός σκαντζόχοιρος (Erinaceus europaeus) έχει μετακινηθεί στη λίστα στην κατηγορία «σχεδόν απειλούμενο». Ο αριθμός του είδους θεωρείται ότι έχει συρρικνωθεί σε περισσότερες από τις μισές χώρες στις οποίες ζει, συμπεριλαμβανομένων του Ηνωμένου Βασιλείου, της Νορβηγίας, της Σουηδίας, της Δανίας, του Βελγίου, της Ολλανδίας, της Γερμανίας και της Αυστρίας. Σε εθνικό επίπεδο, οι αριθμοί έχουν μειωθεί κατά περίπου 16-33% τα τελευταία δέκα χρόνια, ενώ τοπικές μελέτες αναφέρουν επίσης μείωση έως και 50% στη Βαυαρία της Γερμανίας και στη Φλάνδρα του Βελγίου.

«Η περιφερειακή και εθνική δράση είναι απαραίτητη για τη στήριξη των πληθυσμών του σκαντζόχοιρου, μέσω πρωτοβουλιών όπως η «Hedgehog Street» στο Ηνωμένο Βασίλειο και η «Danmarks Pindsvin» στη Δανία», δήλωσε ο Dr Abi Gazzard.