Τεχνητή Νοημοσύνη: Πώς μπορεί να κάνει τη ζωή των ατόμων με άνοια ευκολότερη

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να κάνει τη ζωή των ατόμων με άνοια ευκολότερη;

Ο Pete Middleton, ο οποίος ζει στο Northamptonshire του Ηνωμένου Βασιλείου με τη σύζυγό του, είναι εδώ και καιρό ένας από τους πρώτους που υιοθετεί την τεχνολογία.

Ενδιαφέρθηκε για την πληροφορική όταν υπηρετούσε στη Βασιλική Πολεμική Αεροπορία τη δεκαετία του 1980 και στη συνέχεια έμαθε διάφορες γλώσσες προγραμματισμού.

Τα τελευταία χρόνια έχει ενθουσιαστεί με την άνοδο της τεχνητής νοημοσύνης, την οποία χρησιμοποιεί για την επεξεργασία φωτογραφιών, για τη μετάφραση μηνυμάτων κειμένου και για έρευνα.

Συνολικά, ο κ. Middleton έχει μια πολυάσχολη συνταξιοδότηση. Εκτός από τα χόμπι του και το blog του για την άνοια, είναι σύμβουλος βιωμένης εμπειρίας, μέλος επιτροπής και εθελοντής στην Εταιρεία Alzheimer.

Πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη βοήθησε 65χρονο με άνοια

Από τη διάγνωσή του με άνοια πριν από πέντε χρόνια, σε ηλικία 65 ετών, έχει παρατηρήσει αλλαγές στη βραχυπρόθεσμη μνήμη του.

Για παράδειγμα, «μπορώ ακόμη να γράφω εφαρμογές για κινητά τηλέφωνα, αλλά δεν μπορώ να θυμηθώ πού έβαλα το τηλέφωνό μου», λέει στο BBC.

Ο κ. Middleton πιστεύει ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να βοηθήσει να γεφυρωθεί αυτό το κενό.

«Αν οι άνθρωποι ενσωματώσουν τα οφέλη της χρήσης της Τεχνητής Νοημοσύνης  στη ζωή τους, θα είναι καλό για τον αυτοσεβασμό και την αυτοεκτίμησή τους και θα τους κρατήσει ανεξάρτητους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Και αν το κάνει αυτό, θα τους κρατήσει μακριά από το σύστημα NHS (Εθνικό Σύσυημα Υγείας της Αγγλίας) και από τα ιδρύματα φροντίδας».

Πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη βοηθάει στην ρουτίνα των ατόμων με άνοια

Ορισμένα εργαλεία που βασίζονται στην ΤΝ προσφέρουν βοήθεια στις καθημερινές ρουτίνες των ατόμων που ζουν με άνοια.

Ένα από αυτά είναι το Simon, μια εφαρμογή που χρησιμοποιεί γεωεντοπισμό και μηχανική μάθηση για να προσδιορίσει τις συγκεκριμένες ανάγκες ενός χρήστη και να παρέχει ειδοποιήσεις που θα μπορούσαν να βοηθήσουν.

«Για παράδειγμα, αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την υπενθύμιση ενός PIN όταν η εφαρμογή ανιχνεύει ότι βρίσκονται στην τράπεζα», λέει η Fiona Carragher, διευθύντρια έρευνας και επιρροής της Alzheimer’s Society. Η εφαρμογή Simon βρίσκεται επί του παρόντος σε στάδιο δοκιμών beta.

Ένα μακροχρόνιο πρόγραμμα στον τομέα αυτό είναι το Florence Project. Το Florence Project επιδιώκει να αναπτύξει χρήσιμες τεχνολογίες επικοινωνίας για τα άτομα που ζουν με άνοια.

«Εξετάζουμε αυτό το θέμα της διατήρησης της επικοινωνίας ισχυρής – άρα, δεν αντικαθιστούμε την επικοινωνία μεταξύ της οικογένειας και των φροντιστών και των ατόμων που ζουν με άνοια, αλλά μάλλον την υποστηρίζουμε», λέει η Janet Wiles, καθηγήτρια στην ανθρωποκεντρική πληροφορική στο Πανεπιστήμιο του Queensland της Αυστραλίας.

Η καθηγήτρια Wiles, της οποίας η ίδια η μητέρα ζει με άνοια, είναι μέλος μιας ομάδας που εργάζεται στο πρόγραμμα Florence Project.

Ποιοι συμμετέχουν στις έρευνες

Η ομάδα επιθυμεί να αποφύγει τα προϊόντα της να καταλήξουν σε ένα συρτάρι αχρησιμοποίητων, υπερβολικά περίπλοκων συσκευών.

Έτσι, περιλαμβάνει μια ομάδα εμπειρογνωμόνων Living Experience Expert Panel, η οποία αποτελείται από άτομα που ζουν με άνοια και από εκείνους που βοηθούν στη φροντίδα τους.

Το έργο έχει αναπτύξει τρεις συσκευές – ένα ημερολόγιο, ένα music player και μια ψηφιακή οθόνη φωτογραφιών. Πρόκειται για εύχρηστες συσκευές μίας λειτουργίας με φυσικά στοιχεία, όπως κουμπιά ή ρυθμιστικά κουμπιά, οι οποίες ενσωματώνουν επίσης τις προτιμήσεις των εμπειρογνωμόνων της εμπειρίας διαβίωσης.

Το περιεχόμενο των συσκευών μπορεί να ρυθμιστεί είτε τοπικά είτε εξ αποστάσεως. Για παράδειγμα, ένας συγγενής σε άλλο μέρος της χώρας μπορεί να ενημερώσει τη λίστα αναπαραγωγής στη συσκευή αναπαραγωγής μουσικής, εάν το άτομο που ζει με άνοια δώσει την άδεια.

Η τεχνητή νοημοσύνη βοηθά στην εξατομίκευση αυτών των εργαλείων. Μια τράπεζα γνώσεων δημιουργείται για κάθε άτομο, με βάση τις ερωτήσεις που απαντά ή τις συνομιλίες που έχει. Ο ήχος απομαγνητοφωνείται και σε ορισμένες περιπτώσεις μεταφράζεται, προτού τροφοδοτήσει τα είδη των πληροφοριών που διατίθενται στις συσκευές.

Για παράδειγμα, η συσκευή ημερολογίου μπορεί να εμφανίζει τη φωτογραφία ενός νέου φροντιστή μερικής απασχόλησης δίπλα στην ώρα που θα φτάσει.

Οι ανάγκες και οι προτιμήσεις μπορεί να αλλάξουν καθώς αλλάζει η κατάστασή τους. Έτσι, για παράδειγμα, οι πληροφορίες στο ημερολόγιο μπορούν να απλοποιηθούν ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του χρήστη.

Η ομάδα ήταν πρόθυμη να μη βιαστεί για να αναπτύξει το έργο, που έχει ήδη διαρκέσει περίπου μια δεκαετία και βρίσκεται τώρα στο στάδιο της δοκιμής των πρωτοτύπων του.

«Το μειονέκτημα της τεχνολογίας που πάει στραβά για τα άτομα με άνοια είναι συχνά πολύ χειρότερο από ό,τι θα ήταν για άλλους ανθρώπους», προειδοποιεί ο καθηγητής Wiles.

Τονίζει ότι η ιδιωτικότητα και η ασφάλεια των δεδομένων είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τα άτομα με άνοια.

ChatGPT στα ρομπότ

Τα chatbots με βάση την τεχνητή νοημοσύνη ενσωματώνονται επίσης σε ρομπότ-συνοδοιπόρους. Το Hiro-chan είναι ένα απρόσωπο, αγκαλιάσιμο, μαλακό ρομπότ θεραπείας- οι ερευνητές πιστεύουν ότι η αλληλεπίδραση με το Hiro-chan μειώνει το άγχος στα άτομα με άνοια.

Τώρα εργάζονται για την ενσωμάτωση του ChatGPT στα ρομπότ, μαζί με ηχεία και μικρόφωνα. Το συνολικό βάρος θα παραμείνει μικρότερο από 800 γραμμάρια.

Σε αρχικές δοκιμές με άτομα με άνοια που ζουν σε οίκους ευγηρίας, «διαπιστώσαμε ότι ένας απλούστερος διάλογος από ό,τι περιμέναμε θα ήταν πιο ελκυστικός για περισσότερους από αυτούς», λέει ο Hidenobu Sumioka, ρομποτικός στο Advanced Telecommunications Research Institute International στο Κιότο.

Ωστόσο, «είναι κρίσιμο η τεχνητή νοημοσύνη να μην αντικαταστήσει την ανθρώπινη επαφή που είναι τόσο σημαντική στη φροντίδα της άνοιας», λέει η κ. Carragher. «Αντίθετα, θα πρέπει να χρησιμοποιείται για να ενισχύει τη φροντίδα με τρόπο που να είναι επωφελής για τα άτομα που ζουν με άνοια και τους φροντιστές τους».

Και κάποιες αντιρρήσεις

Ο Dennis Frost, ένας συνταξιούχος προγραμματιστής που έχει συμμετάσχει στην ομάδα εμπειρογνωμόνων του προγράμματος Florence για την εμπειρία διαβίωσης, επισημαίνει ότι η κοινωνική δέσμευση είναι πολύ σημαντική για τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με άνοια.

«Θα πρότεινα ότι η αύξηση της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα έναντι της αύξησης της αλληλεπίδρασης με την τεχνητή νοημοσύνη. Εξάλλου, θα νοιαζόταν πραγματικά μια τεχνητή νοημοσύνη αν θα ζούσα ή θα πέθαινα;»

Ο κ. Middleton βλέπει μεγάλες υποσχέσεις στην τεχνητή νοημοσύνη, αλλά τονίζει ότι οι όποιες τεχνολογίες προορίζονται για τα άτομα με άνοια πρέπει να μπορούν να προσαρμοστούν σε ένα διαφορετικό σύνολο ανθρώπων.

«Κανένας άνθρωπος με άνοια δεν είναι ίδιος», λέει ο κ. Middleton. «Αυτό που λειτουργεί για μένα δεν θα λειτουργήσει ίσως για τον γείτονά μου, ο οποίος έχει άνοια».

«Επομένως, οι προγραμματιστές πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί όταν αναπτύσσουν προϊόντα, ώστε να μην απευθύνονται μόνο στην κοινότητα των ατόμων με άνοια γενικά, αλλά να αναζητούν τα συγκεκριμένα στάδια της άνοιας και να προσπαθούν να συνδυάζουν αυτό που κάνουν με την ικανότητα του ατόμου».