RSF για αγωγή Δημητριάδη: «Απόφαση-σταθμός που δημιουργεί νομικό προηγούμενο»

του Βασίλη Παναγιωτόπουλου

δημοσιογράφου, Έλληνα ανταποκριτή των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα

Οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (RSF) στάθηκαν στο πλευρό των Ελλήνων δημοσιογράφων από την αρχή του σκανδάλου των υποκλοπών, με ανακοινώσεις, με προτάσεις σχετικά με το νομικό πλαίσιο για τις παρακολουθήσεις ή και ακόμα παρέχοντας νομική βοήθεια σε συναδέλφους.

Η απόρριψη από το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθήνας της καταχρηστικής αγωγής του Γρηγόρη Δημητριάδη κατά των ΕφΣυν/Κουκάκη/ Reporters United αποτελεί σταθμό για την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα και, αν μη τι άλλο, δημιουργεί νομικό προηγούμενο για τις εκκρεμείς αγωγές κατά δημοσιογράφων που αναμένεται να εκδικαστούν τους επόμενους μήνες.

Η ουσία όμως είναι ότι οι ποινικές διώξεις τεσσάρων ιδιωτών – κι αυτές μόνο για πλημμέλημα – σε καμία περίπτωση δεν ισοδυναμούν με το «άπλετο φως» που υποσχέθηκε ο πρωθυπουργός και απαιτείται για να μάθουμε ποιος έδωσε την εντολή να χρησιμοποιηθεί το Predator εναντίον δημοσιογράφων.

Στενεύει ο κλοιός

Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο κλοιός γύρω από τα εμπορικά κατασκοπευτικά λογισμικά στενεύει. Οι Ηνωμένες Πολιτείες με το σχετικό προεδρικό διάταγμα, τη θέσπιση εμπορικών αλλά και άλλων περιορισμών (π.χ. για θεωρήσεις visa) ηγούνται των προσπαθειών για τον περιορισμό τους. Οι κυρώσεις που έχει επιβάλει το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ μεταξύ άλλων κατά των Intellexa, Ταλ Ντίλιαν και Φέλιξ Μπίτζιου εντάσσονται σε αυτό το πλαίσιο.

Η 57η σύνοδος του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ του Οκτωβρίου αναγνώρισε ρητά την απειλή των εν λόγω λογισμικών για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Παράλληλα, πρωτοβουλίες, όπως η βρετανογαλλική «Pall Mall Process» ή «Κοινή δήλωση σχετικά με τις προσπάθειες για την καταπολέμηση της διάδοσης και της κατάχρησης του εμπορικού κατασκοπευτικού λογισμικού» συμβάλλουν στην ανάπτυξη διεθνών δεσμεύσεων πολιτικών. (Δεν αποτελεί καμία έκπληξη ότι η Ελλάδα δεν συμπεριλαμβάνεται στις 11 ευρωπαϊκές χώρες που έχουν υπογράψει την κοινή δήλωση).

Κινητικότητα

Πλέον υπάρχει κινητικότητα και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Παρότι τα ευρήματα της επιτροπής PEGA δεν έχουν οδηγήσει σε κάποια νομική πρωτοβουλία, τo άρθρο 4 της Ευρωπαϊκής πράξης για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης το οποίο θα ισχύει από 08/02/2025 σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη ορίζει ότι για να χρησιμοποιηθεί κατασκοπευτικό λογισμικό κατά δημοσιογράφων θα πρέπει να δικαιολογηθεί κατά περίπτωση «από επιτακτικό λόγο δημοσίου συμφέροντος» κατόπιν προέγκρισης δικαστικής αρχής, ενώ επίσης η χρήση θα πρέπει να δικαιολογείται για τους σκοπούς της διερεύνησης σοβαρών εγκλημάτων.

Τέλος, με ενδιαφέρον αναμένεται πώς η Ελλάδα θα ενσωματώσει στην εθνική νομοθεσία (μέχρι 07/05/2026) την οδηγία της ΕΕ κατά των καταχρηστικών αγωγών (SLAPPs), η οποία δημιουργεί ένα ελάχιστο πρότυπο για την προστασία των δημοσιογράφων.

Η Ελλάδα – για τρίτη συνεχόμενη χρονιά – παραμένει η χώρα με την χαμηλότερη βαθμολογία στην ΕΕ στην κατάταξή των RSF. Για να βελτιωθεί η θέση της πρέπει να γίνουν ακόμα πολλά. Η απόφαση του πρωτοδικείου ήταν ένα από αυτά.