Οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ πλησιάζουν με γοργούς ρυθμούς, με πολλά να διακυβεύονται.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν μια ιλιγγιώδη κούρσα ανάμεσα στον πρώην πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και την αντιπρόεδρο Καμάλα Χάρις.

Η ανησυχία αυξάνεται ότι ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί σύντομα να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο και να κυβερνήσει με «εκδικητική μανία», διαβρώνοντας περαιτέρω τους δημοκρατικούς θεσμούς και τη σχέση της Αμερικής με τον υπόλοιπο κόσμο, σύμφωνα με το Social Europe.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι υποψήφιοι των Δημοκρατικών και των Ρεπουμπλικάνων προσφέρουν δύο πολύ διαφορετικά οράματα για την Αμερική, και μάλιστα δύο διαφορετικά οράματα για τον παγκοσμιοποιημένο πλανήτη.

Ο Ντόναλντ Τραμπ και ο υποψήφιος αντιπρόεδρός του, ο οικονομικός λαϊκιστής γερουσιαστής Τζέι Ντι Βανς από το Οχάιο, βλέπουν τον κόσμο σε άσπρο-μαύρο, ανιχνέυοντας σε ανησυχητικό βαθμό ποιοι είναι οι εχθροί και οι φίλοι τους στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο.

Στην «συναλλακτική πολιτική» της επωνυμίας Τραμπ, οι φίλοι μπορεί να περιλαμβάνουν δικτάτορες και εγκληματίες πολέμου.

Η οικονομική πολιτική, το εμπόριο, το ΝΑΤΟ, οι διατλαντικές σχέσεις, η κλιματική αλλαγή, η Ουκρανία, η Μέση Ανατολή, η Κίνα, ο Βίκτορ Όρμπαν και η ψηφιακή ασφάλεια, όλες αυτές οι μεγάλες διαστάσεις της πολιτικής θα επηρεαστούν δραματικά από την επιστροφή του Τραμπ.

Το ακροδεξιό λαϊκιστικό όραμα του Τραμπ

Ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι αν εκλεγεί τον Νοέμβριο του 2024, θα διαπραγματευτεί με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν για να τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία «σε 24 ώρες».

Λέει επίσης ότι θα απαιτήσει από την Ευρώπη να αποζημιώσει τις ΗΠΑ για τα πυρομαχικά που χρησιμοποιήθηκαν στην Ουκρανία και θα καταψηφίσει την αίτηση της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ.

Ο υποψήφιος πρόεδρος των Ρεπουμπλικανών και πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι συναντώνται στον Πύργο Τραμπ στη Νέα Υόρκη, ΗΠΑ, 27 Σεπτεμβρίου 2024.

Η ειδικός σε θέματα εξωτερικής πολιτικής Αν Άπλμπάουμ λέει ότι ο Τραμπ θα μπορούσε κάλλιστα να εγκαταλείψει εντελώς το ΝΑΤΟ και «η πίστη στη συλλογική άμυνα θα μπορούσε να εξατμιστεί γρήγορα».

Στο εσωτερικό μέτωπο, ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι θα μειώσει τους φόρους για τις επιχειρήσεις και τους εύπορους, θα αποσυρθεί από όλες τις συμφωνίες για το κλίμα και θα επιβάλει δασμούς 10 έως 20 τοις εκατό σε όλες τις εισαγωγές από την Ευρώπη και άλλες χώρες.

Αυτή δεν είναι μια μικρή απειλή, δεδομένου ότι η οικονομία της ΕΕ ύψους 16 τρισεκατομμυρίων δολαρίων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το εμπόριο με τις ΗΠΑ.

Οι ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη πηγή άμεσων ξένων επενδύσεων της ΕΕ, και το εμπόριο ύψους 1,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ της Αμερικής και της ΕΕ είναι η μεγαλύτερη διμερής εμπορική και επενδυτική σχέση στον κόσμο, 40% μεγαλύτερη από το εμπόριο της ΕΕ με την Κίνα.

Εν ολίγοις, ο Τραμπ απειλεί να ανατρέψει περαιτέρω τη διατλαντική σχέση και την παγκόσμια τάξη, ακόμη περισσότερο από ό,τι έκανε στην πρώτη του διακυβέρνηση.

Πώς μπορεί να θωρακιστεί η Ευρώπη

Εάν η Καμάλα Χάρις εκλεγεί πρόεδρος, η Ευρώπη μπορεί να περιμένει να έχει έναν σταθερό σύμμαχο στον Λευκό Οίκο.

Αλλά τι πρέπει να κάνει η ΕΕ αν εκλεγεί ο Τραμπ;

Η Ευρώπη θα πρέπει να «θωρακιστεί» έναντι του Τραμπ, όντας πιο ενωμένη από ποτέ. Θα πρέπει να καλύψει το τεράστιο κενό της αμερικανικής ηγεσίας, βοηθώντας την Ουκρανία έναντι της Ρωσίας, προωθώντας τα ανθρώπινα δικαιώματα, διασφαλίζοντας τα σύνορά της (συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών συνόρων της), καταπολεμώντας την κλιματική αλλαγή και υπερασπιζόμενη τη δημοκρατία.

Ακολουθούν ορισμένοι βασικοί τομείς στους οποίους η ΕΕ μπορεί να προετοιμαστεί για το χειρότερο, ακόμη και αν ελπίζει για το καλύτερο:

Εμπόριο

Η ΕΕ μπορεί να θωρακιστεί από τις προστατευτικές πολιτικές του Τραμπ με τη σύναψη εμπορικών συμφωνιών με άλλα έθνη και περιφερειακές αγορές.

Θα πρέπει επίσης να εμβαθύνει την ενιαία αγορά της, ιδίως στους τομείς των χρηματοπιστωτικών, ψηφιακών και υπηρεσιών.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ λέει ότι μια πιο ισχυρή ενιαία αγορά που θα διασφαλίζει καλύτερα την ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών, ανθρώπων και κεφαλαίων στα 27 κράτη μέλη θα διευκολύνει τις μικρότερες εταιρείες να αντλήσουν χρηματοδότηση και θα «διευκολύνει και θα ενθαρρύνει την καινοτομία».

Κίνα

Ο Τραμπ μπορεί κάλλιστα να απειλήσει με κυρώσεις τις μεγάλες εταιρείες τηλεπικοινωνιών που χρησιμοποιούν κινεζικό εξοπλισμό, οπότε η ΕΕ θα πρέπει να προβλέψει αυτό το ενδεχόμενο μειώνοντας τυχόν κρίσιμες εξαρτήσεις από κινεζικά προϊόντα τηλεπικοινωνιών.

Αν δεν το πράξει αυτό, ενδέχεται να οδηγήσει σε κατακερματισμό της αγοράς τηλεπικοινωνιών της ΕΕ.

Ενέργεια

Ενώ το μερίδιο των εισαγωγών φυσικού αερίου από αγωγούς της ΕΕ από τη Ρωσία μειώθηκε από πάνω από το 40% σε περίπου 8% το 2023, οι εισαγωγές φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ τριπλασιάστηκαν σε πάνω από 50% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου LNG.

Μπορεί ο Τραμπ να ακολουθήσει πολιτική Πούτιν στην ΕΕ;

Η ΕΕ πρέπει να επιταχύνει τις πρωτοπόρες παγκοσμίως προσπάθειές της για τη διατήρηση και την παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας.

Ψηφιακή ασφάλεια

Τα κράτη μέλη της ΕΕ κατασκευάζουν σχετικά λίγα συστήματα υπολογιστικού νέφους και υποδομές τηλεπικοινωνιών.

Εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό τόσο από αμερικανικά όσο και από κινεζικά προϊόντα. Ευτυχώς, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία κατέχουν ηγετική θέση στην πρόσβαση σε υπηρεσίες υπολογιστικού νέφους που παρέχονται από εταιρείες με έδρα στην ΕΕ. Ο στόχος αυτός πρέπει να επιταχυνθεί.

Αποτελεσματική διακυβέρνηση

Ενθαρρυμένος από τον Τραμπ, ο Βίκτορ Όρμπαν αναμένεται να ασκήσει συχνά βέτο για να υπονομεύσει την ΕΕ. Η ΕΕ πρέπει να αντιμετωπίσει τις θεσμικές αδυναμίες που περιορίζουν την ικανότητά της να ηγείται στην παγκόσμια σκηνή, συμπεριλαμβανομένων των απαιτήσεων για εγκρίσεις με ομόφωνη ψήφο αντί της πλειοψηφίας.

Στρατός και άμυνα

Αυτό είναι ένα δύσκολο θέμα. Ορισμένοι ειδικοί σε θέματα άμυνας συνιστούν σθεναρά στους Ευρωπαίους να «καθιερώσουν ένα επίπεδο στρατιωτικής ετοιμότητας που δεν είχε από τον Ψυχρό Πόλεμο» και να γίνουν «ένας ισχυρός παράγοντας, στρατιωτικά».

Ωστόσο, η ΕΕ δεν διαθέτει ενιαία ομοσπονδιακή κυβέρνηση με έναν ιδιαίτερα ορατό πρόεδρο που θεωρείται ως ο νόμιμος αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων και του οποίου η στρατιωτική εξουσία αναγνωρίζεται από όλα τα κράτη μέλη.

Επομένως, αυτό ακούγεται σαν ουτοπικό σενάριο.

Η σύνοδος της Στρατιωτικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε επίπεδο Αρχηγών Ενόπλων Δυνάμεων με την συμμετοχή του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ Στρατηγού Δημήτρη Χούπη, πραγματοποιήθηκε στη Βουδαπέστη από τη Δευτέρα 14 έως την Τρίτη 15 Οκτωβρίου 2024. Οι Αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων των Ενόπλων Δυνάμεων (Α/ΓΕΕΔ) της ΕΕ συζήτησαν σχετικά με δραστηριότητες που υλοποιούνται στο πλαίσιο της Κοινής Πολιτικής Άμυνας και Ασφάλειας (ΚΠΑΑ) της ΕΕ και τις εξελίξεις κύριων στόχων του Θεσμικού Κειμένου της «Στρατηγικής Πυξίδας» (Strategic Compass).

Παρ’ όλα αυτά, η συνδυασμένη στρατιωτική και οικονομική βοήθεια της Ευρώπης προς την Ουκρανία υπερβαίνει εκείνη των ΗΠΑ και ο ρόλος της ΕΕ θα είναι πιο αποτελεσματικός εάν τα κράτη μέλη μπορούν να ενοποιήσουν την άμυνα της ηπείρου.

Ευρωπαϊκές αξίες

Ίσως η σημαντικότερη απειλή που αντιπροσωπεύει ο Τραμπ για την ΕΕ είναι οι αξίες της: η πολυμερής προσέγγιση, η περιβαλλοντική ανταπόκριση, το κράτος δικαίου και η ίδια η δημοκρατία.

Ο Τραμπ καταπατά αυτές τις αρχές με τις πράξεις και τις ρητορικές του και ασκεί επιρροη της κοινής γνώμης. Η ΕΕ πρέπει να σκεφτεί διεξοδικά πώς, προκειμένου να αντέξει αυτή την πίεση, είναι απαραίτητο να υπερασπιστεί το κράτος δικαίου τόσο εντός όσο και εκτός των συνόρων της.

Εν ολίγοις, τα κράτη μέλη της ΕΕ θα πρέπει να ενεργήσουν όσο το δυνατόν πιο ενιαία.

Η ισχύς εν τη ενώσει

Η Ευρώπη χρειάστηκε πολλές φορές μια κρίση για να κινητοποιήσει και, σε κάποιο βαθμό, να ενώσει τα διχασμένα κράτη μέλη της.

Η ευρωπαϊκή κρίση χρέους το 2009-10 παρακίνησε την ΕΕ να προχωρήσει σε μεγαλύτερα επίπεδα ομοσπονδιακής δομής και να ενσωματώσει πληρέστερα τα τραπεζικά της συστήματα.

Η μεταναστευτική κρίση του 2015-16 ανάγκασε την Ευρώπη να ασχοληθεί με τα συνοριακά της ζητήματα και να αντιμετωπίσει ζητήματα αλληλεγγύης των κρατών μελών.

Στην πανδημία COVID-19, τα κράτη μέλη εξουσιοδότησαν την Επιτροπή της ΕΕ να αγοράσει εμβόλια και για πρώτη φορά η Επιτροπή δανείστηκε σε μεγάλη κλίμακα για να χρηματοδοτήσει την οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης.

Έτσι, η ενότητα της ΕΕ είναι το καλύτερο αντίδοτο σε κάθε νέο γύρο επικίνδυνων κινήσεων του Τραμπ.

Headlines