Ο Ματ Ντίλον, ο Μάρλον Μπράντο και το αμφιλεγόμενο «Τελευταίο τανγκό στο Παρίσι»

Το δαιδαλώδες δράμα Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι (Last Tango in Paris) του Ιταλού σκηνοθέτη Μπερνάρντο Μπερτολούτσι παραμένει μια πρόκληση, μια ταινία γεμάτη λυρική ομορφιά αλλά και αποκρουστική σκληρότητα.

Η επανεξέταση ταινιών με αφορμή σημαντικές επετείους μπορεί να είναι μια αποπροσανατολιστική υπενθύμιση του πολύ γρήγορου περάσματος του χρόνου -«σοβαρά τώρα, αυτή η ταινία είναι τώρα 20/30/40 ετών; Πώς είναι δυνατόν;».

Σε άλλες περιπτώσεις, ωστόσο, η ταινία κουβαλάει την προχωρημένη ηλικία της με τρόπο που έχει απόλυτο νόημα, όπως συμβαίνει με το Τελευταίο Ταγκό στο Παρίσι, που κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους το 1973.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη A Brando A Day (@abrandoaday)

Γλυκόπικρα, συγκρουσιακά συναισθήματα

«Έχοντας κλείσει μισό αιώνα, το αλεξικέραυνο σε σκάνδαλα και συζητήσεις του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι έχει ξεπεραστεί με πολλούς από τους τρόπους, χωρίς όμως να έχει μείνει εκτός επικαιρότητας. Στα 50 του χρόνια, η ηλικία της ταινίας έχει πλέον φτάσει τον κυρίαρχο αέρα της μεσήλικης απελπισίας και της αταξίας που πάντα έφερε» γράφει ο Guy Lodge στον Guardian, σε αν άρθρο του 2023.

Κατά μία έννοια, ήταν μια ταινία που φτιάχτηκε για να ξεχαστεί και στη συνέχεια να τη ξαναθυμηθούμε με γλυκόπικρα, συγκρουσιακά συναισθήματα, καθώς η σημαντική ομορφιά της πήζει με την πάροδο του χρόνου.

Αν αναφέρετε το Last Tango in Paris στους σημερινούς σινεφίλ κύκλους -ιδιαίτερα σε αυτούς που ασχολούνται με την πολιτική των φύλων στην τέχνη μετά το MeToo- δεν θα ακούσετε και πολλές επιδοκιμασίες.

Όταν το αναφέρουν, η συζήτηση περιορίζεται γρήγορα στην πιο διαβόητη σκηνή του: εκείνη όπου ο Πολ του Μάρλον Μπράντο, ένας πρόσφατα χήρος Αμερικανός στο εξωτερικό, ο οποίος κρύβεται σε ένα ερημικά επιπλωμένο παριζιάνικο διαμέρισμα, επιβάλλεται στη Ζαν της Μαρία Σνάιντερ, μια 20χρονη νεαρή κοπέλα της οποίας το όνομα αρνείται να μάθει.

Αρπάζοντας μια σταγόνα παγωμένο βούτυρο για λίπανση, τη βιάζει πρωκτικά.

Το σεξ είναι προσομοιωμένο, αλλά όπως υπενθύμισε η Σνάιντερ πολλές φορές πριν από το θάνατό της το 2011, η σκηνή έμοιαζε ούτως ή άλλως με παραβίαση

Σκηνή από το Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι του 1973

«Αισθάνομαι ένοχος, αλλά δεν το μετανιώνω»

Το σεξ είναι προσομοιωμένο, αλλά όπως υπενθύμισε η Σνάιντερ πολλές φορές πριν από το θάνατό της το 2011, η σκηνή έμοιαζε ούτως ή άλλως με παραβίαση: όπως ισχυρίστηκε, της την επέβαλαν χωρίς τη δέουσα ειδοποίηση ή προετοιμασία οι μεγαλύτεροι άνδρες σκηνοθέτες και συμπρωταγωνιστές της.

«Ένιωσα λίγο βιασμένη, τόσο από τον Μάρλον όσο και από τον Μπερτολούτσι», είπε το 2007- βλέποντας τη σκηνή σήμερα, είναι δύσκολο να παρατηρήσει κανείς τη ζωντανή, γεμάτη αναφιλητά αγωνία στην οθόνη και να μην αισθανθεί ανατριχίλα για τον τρόπο που γυρίστηκε.

Δέκα χρόνια πριν, ο Μπερτολούτσι απάντησε στους ισχυρισμούς επιμένοντας ότι η σκηνή δεν αυτοσχεδιάστηκε την ημέρα των γυρισμάτων, λέγοντας για το περιβόητο πια χέρι του Μπράντο στο βούτυρο ήταν: «Αισθάνομαι ένοχος, αλλά δεν το μετανιώνω».

«Αντιστέκεσαι, ουρλιάζεις και κλαις»

«Γύρισμα, δράση… Εσύ και ο Μπράντο είστε ξαπλωμένοι στο πάτωμα, ντυμένοι. Ξαφνικά, ο Μπράντο σε γυρίζει από την άλλη, κατεβάζει άγαρμπα το τζιν σου και, πιάνοντας ένα σωρό βούτυρο στο χέρι του, το σπρώχνει ανάμεσα στα πόδια σου, ενώ σπρώχνει τη λεκάνη του πάνω στα οπίσθιά σου. Αντιστέκεσαι, ουρλιάζεις και κλαις. Είναι αδύνατο να ξεφύγεις- το σώμα του Μπράντο σε καθηλώνει στο πάτωμα.

»Ο Μπερτολούτσι κρατάει την κάμερα προσηλωμένη στον θυμό και τον τρόμο σου. Υπάρχει μόνο μια λήψη. Δεν διαρκεί πολύ, αλλά για σένα είναι μια αιωνιότητα. Ο Μπράντο αφήνει τη λαβή του και εσύ σηκώνεσαι και τους κοιτάς και τους δύο με δολοφονική οργή. Μέσα στην οργή σου, καταστρέφεις το πλατό. Μετά, πηγαίνεις στο καμαρίνι σου και παραμένεις πεσμένη στο πάτωμα για ώρες.

»Ο σκηνοθέτης δεν νοιάζεται καθόλου- πήρε αυτό που ήθελε. Δεν θα μπορούσε να ονειρευτεί κάτι καλύτερο. «Οργίστηκε εναντίον μου, εναντίον του Μάρλον, εναντίον όλων των ανδρών», θα σχολιάσει χρόνια αργότερα ο Μπερτολούτσι, θυμούμενος τη σκηνή» γράφει η Γαλλίδα δημοσιογράφος και μυθιστοριογράφος, Βανέσα Σνάιντερ, εξαδέλφη της Μαρίας Σνάιντερ σε ένα ευαίσθητο, έντονο και αποκαλυπτικό νέο βιβλίο απομνημονευμάτων, που κυκλοφόρησε το 2023 υποστηρίζοντας ότι ερωτική ταινία του 1972, Το Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι, εκμεταλλεύτηκε την 20χρονη πρωταγωνίστρια του φιλμ.

Το τρέιλερ του «νέου» Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι 

«Το Τελευταίο Ταγκό στο Παρίσι δέχεται την πιθανή μας απέχθεια με το ζόρι»

Ωστόσο, το Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι λειτουργεί με έναν τρόπο έντονης, σκόπιμης δυσφορίας.

Δε δικαιολογεί ούτε συγκαλύπτει την επανειλημμένη κακοποίηση και εκμετάλλευση της Ζαν από άλλους άνδρες ως κάτι πιο ρομαντικό ή συναινετικό από ό,τι είναι, αν και αυτή η ζωηρά ανήθικη ταινία δεν καταδικάζει ούτε αυτόν τον εξευτελισμό.

Ο Μπερτολούτσι απεικονίζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι πληγώνουν τους άλλους, ή υποτάσσονται σε μια τέτοια πληγή, με το είδος του απόμακρου ανδρικού βλέμματος που μπορεί να επιτρέψει μια τέτοια σχετική αδιαφορία.

«Σίγουρα δεν είναι μια ταινία που σας δίνει οδηγίες για το πώς να αισθανθείτε τους χαρακτήρες της, τον βιαστή ή το θύμα- δέχεται την πιθανή μας απέχθεια με το ζόρι» σχολιάζει ο Guy Lodge στον Guardian.

«Οργίστηκε εναντίον μου, εναντίον του Μάρλον, εναντίον όλων των ανδρών, θα σχολιάσει χρόνια αργότερα ο Μπερτολούτσι, θυμούμενος τη σκηνή»

Σκηνή από το Being Maria, το ριμέικ του Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι

Και φτάνουμε στο σήμερα και στο «νέο» Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι  

«Την έλεγαν Μαρία» (Being Maria) λέγεται το ριμέικ της κλασικής πλέον ταινίας του 1973 και η Γαλλίδα σκηνοθέτις Ζεσικά Παλούντ επέλεξε τον Ματ Ντίλον για τον ρόλο του Μάρλον Μπράντο, ο οποίος θα παρευρεθεί στο 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, όπου έχει προγραμματιστεί η πρεμιέρα της ταινίας για την Κυριακή, 3 Οκτωβρίου και είναι ήδη sold out.

Τη Μαρία Σνάιντερ θα υποδυθεί η Αναμαρία Βαρτολομέι.

Το «Being Maria» γράφτηκε από τους Palud και Laurette Polmanss και είναι σε ελεύθερη προσαρμογή από τα απομνημονεύματα της Βανέσα Σνάιντερ (που λέγαμε πριν), «My Cousin Maria Schneider»

Η ιστορία είναι η γνωστή: η Μαρία είναι μια νεαρή πολλά υποσχόμενη ηθοποιός. Όταν ένας ανερχόμενος Ιταλός σκηνοθέτης τής προσφέρει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο σε μια νέα ταινία πλάι σ’ έναν Αμερικανό σούπερ σταρ, τα όνειρά της γίνονται πραγματικότητα.

Μια ιστορία επαναλαμβάνεται παραδειγματοποιώντας την επήρεια της τοξικής αρρενωπότητας στον χώρο του θεάματος, μια ανατομία της (δομικής) βίας και του τραύματος που ισοπέδωσε τον ψυχισμό της νεαρής ηθοποιού, αλλά, κυρίως, ένα θαρραλέο πορτρέτο που υπενθυμίζει τις δύο ταχύτητες του cancel culture, όπως και την πυρακτωμένη επιτακτικότητα της μνήμης των θυμάτων.

*Η ταινία Being Maria θα κυκλοφορήσει στις αίθουσες το καλοκαίρι του 2025 από την εταιρεία διανομής Rosebud 21.