Helmut Newton: Προβοκάτορας κι αισθηματίας, φωτογράφος και ηδονοβλεψίας
«Η ηδονοβλεψία στη φωτογραφία είναι μια αναγκαία και επαγγελματική αρρώστια». O Helmut Newton ήρθε στη ζωή στις 31 Οκτωβρίου του 1920 και άλλαξε για πάντα τον κόσμο της φωτογραφίας.
«Το νόημα της φωτογραφίας μου ήταν πάντα να προκαλώ τον εαυτό μου. Να πάω λίγο πιο μακριά από όσο μου επέτρεπε η γερμανική μου πειθαρχία και η τευτονική μου φύση», θα πει ο Helmut Newton σε συνέντευξη του 1996 στο Salon, συνεχίζοντας:
«Η ηδονοβλεψία στη φωτογραφία είναι μια αναγκαία και επαγγελματική αρρώστια. Κοιτάζω, συλλαμβάνω, παρατηρώ, καδράρω, στοχεύω.
»Ο κόσμος είναι τελείως διαφορετικός όταν τον κοιτάζω μέσα από τον φακό. Κάνω πάντα ένα βήμα πίσω από αυτό που βλέπω μέσα από την κάμερα. Τη χρησιμοποιώ ως οθόνη» λέει ο οραματιστής της εικόνας που ζούμαρε στη γυμνή φιγούρα των γυναικών τολμώντας να φωτογραφηθεί κι ο ίδιος με ψηλοτάκουνα πέδιλα.
Ένας ringmaster των κομψών φαντασιώσεων
«Έχω απόσπαση προσοχής. Γι’ αυτό δεν θα μπορούσα ποτέ να γυρίσω ταινία. Για μένα, κάθε δουλειά που διαρκεί περισσότερο από δύο ημέρες παύει να είναι καλή. Το ίδιο συνέβαινε και όταν ήμουν πρωταθλητής κολύμβησης, εκατό μέτρα ήταν το μέγιστο, πενήντα ήταν πολύ καλύτερα» θα αποκαλύψει κάποια στιγμή ο Helmut Newton φωτίζοντας μια από τις πολυάριθμες πτυχές της προσωπικότητάς του.
«Οι καλοί φωτογράφοι είναι σαν τα μορφωμένα παιδιά -φαίνονται αλλά δεν ακούγονται» θα συμπληρώσει ανατρέποντας τη δική του εικόνα –αυτός φαινόταν κι ακουγόταν.
Μαζί με τον Irving Penn και τον Richard Avedon, θεωρήθηκε επίσημα ως ένας από τους δασκάλους της φωτογραφίας μόδας του 20ού αιώνα. Ο Newton ήταν, άλλωστε, ένας ringmaster των κομψών φαντασιώσεων, μια υπερμεγέθης προσωπικότητα πέρα από τη δημιουργία δραματικών, ερωτικών layouts.
Σκοτεινοί δρόμοι, κομψά αρχοντικά και λαμπερή παρακμή
Οι χαρακτηριστικές φωτογραφίες του Newton στη Vogue και σε άλλα μεγάλα περιοδικά μόδας παρουσίαζαν μακρυπόδαρα μοντέλα με ψηλά τακούνια και σκούρο κραγιόν να ξαπλώνουν σε πισίνες, παραλίες ή πάρκα της Ριβιέρας.
Τα σκηνικά ήταν σκοτεινοί δρόμοι, κομψά αρχοντικά και μεγαλοπρεπή ξενοδοχεία όπου οι γυναίκες κυνηγιόντουσαν από κατασκόπους και εξυπηρετούνταν από ζιγκολό, σε μια σεκάνς οριακής παρακμής -σαν οι σκηνές να είχαν αποσπαστεί από μια μυστηριώδη, σέξι ταινία.
«Οι φωτογραφίες του είχαν την πιο ισχυρή ταυτότητα από οποιονδήποτε άλλο φωτογράφο μπορώ να σκεφτώ» είπε η εκδότρια της Vogue, η Anna Wintour, μετά την είδηση του τραγικού θανάτου του, στις 23 Ιανουαρίου του 2004.
Ο Helmut Newton, ο διάσημος φωτογράφος που στα 40 χρόνια της καριέρας του έφερε τη σεξουαλική πρόκληση και απειλή σε σελίδες μόδας κάνοντας τέχνη, πέθανε ένα τυχαίο μεσημέρι στο Ιατρικό Κέντρο Cedars-Sinai στο Λος Άντζελες. Ήταν 83 ετών.
Το τραγικό κλικ του τέλους έξω από το Chateau Marmont
Ο Helmut Newton βρισκόταν στο ηλιόλουστο Λος Άντζελες μαζί με την επί 55 χρόνια σύζυγό του, June Newton, όταν έχασε τον έλεγχο του αυτοκινήτου του κατά την έξοδό του από το ξενοδοχείο Chateau Marmont στη διασταύρωση Sunset Boulevard και Marmont Lane.
Το αυτοκίνητο του φωτογράφου βγήκε εκτός ελέγχου και έφυγε κατά μήκος του ξενοδοχείου, πέφτοντας πάνω σε έναν τοίχο, απέναντι. Ο Newton πέθανε λίγο μετά τη μεταφορά του στο Cedars-Sinai. Η αιτία θανάτου δεν προσδιορίστηκε, αλλά οι φίλοι του ισχυρίστηκαν ότι έπαθε καρδιακή προσβολή.
Οι Newton περνούσαν τους χειμώνες στο Λος Άντζελες το τελευταίο τέταρτο του αιώνα, ζώντας στο θρυλικό Chateau Marmont. Τον υπόλοιπο χρόνο ζούσαν στο Μόντε Κάρλο.
Το Βερολίνο της δεκαετίας του 1930
«Η γυναίκα Helmut Newton έχει γίνει μέρος του λεξιλογίου της φωτογραφίας μόδας» συνέχισε η Anna Wintour τον αποχαιρετισμό της.
«Όπως ένας μεγάλος σχεδιαστής, δεν παρέκκλινε από την άποψή του έτσι κι αυτός. Η μόδα θα άλλαζε, αλλά το όραμα του Helmut δεν άλλαξε».
Το πάθος του Newton για τη δημιουργία φωτογραφιών μπορεί να εντοπιστεί στην παιδική του ηλικία στο Βερολίνο της δεκαετίας του 1930, όπου η σύντομη μαθητεία του στο στούντιο της Yva -της γυναίκας φωτογράφου που ειδικευόταν στην προσωπογραφία, τη μόδα και το γυμνό- βοήθησε να αποκρυσταλλωθεί η δική του αποφασιστικότητα σε αυτούς τους τομείς.
Εντυπωσιάστηκε σε νεαρή ηλικία από την κληρονομιά του γερμανικού εξπρεσιονιστικού κινηματογράφου, με τη στιλιζαρισμένη θεατρικότητα και τον μελοδραματικό φωτισμό. Λάτρευε τον κινηματογράφο και αργότερα ασχολήθηκε με το φιλμ νουάρ, τη Nouvelle Vague και τους σκοτεινούς χειρισμούς του Άλφρεντ Χίτσκοκ.
Διάβαζε επίσης πολύ και αναγνώρισε ότι αντλούσε ιδέες από διάφορες λογοτεχνικές πηγές, ιδίως από τον Arthur Schnitzler και τον Stefan Zweig, τον Raymond Chandler και τον Ian Fleming, καθώς και από το περιβόητο Histoire d’O της Pauline Réage.
«Μόνο μια γυναίκα με τρόμαξε», λέει ο Helmut Newton
«Ήθελα για χρόνια να βάλω τη Margaret Thatcher μπροστά από την κάμερά μου… καθώς γινόταν πιο ισχυρή, γινόταν κάπως πιο σέξι» θα πει χρόνια αργότερα από το συμβάν ο εβραϊκής καταγωγής φωτογράφος, μιλώντας την παραμονή μιας αναδρομικής έκθεσης στο Barbican του Λονδίνου, με αφορμή τα 80α γενέθλιά του.
Θυμήθηκε ότι τελικά απαθανάτισε τη Thatcher στο Λος Άντζελες, στην πρώτη της περιοδεία για διαλέξεις μετά την αποχώρησή της από το αξίωμα.
Αφού την περίμενε σε ένα ξενοδοχείο, λουσμένος σε κρύο ιδρώτα, σκέφτηκε να αγοράσει τριαντάφυλλα: «Το μόνο που μπόρεσα να βρω ήταν κάτι μαραμένα, απαίσια λουλούδια για πάρα πολλά χρήματα, τα οποία δε λειτούργησαν για να λιώσουν τον πάγο».
«Δεν της άρεσε το πορτραίτο της», είπε για την εικόνα σε φυσικό μέγεθος που βρίσκεται πλέον στην Εθνική Πινακοθήκη Πορτραίτων. «Το μόνο που είπε η Thatcher ήταν “όποιος δε χαμογελάει φαίνεται τόσο δυσάρεστος”. Όμως δεν ήταν αντιπαθητική, ήταν αρκετά τρομακτική».
Ο Newton δήλωσε ότι είχε κουραστεί λίγο από τις όμορφες γυναίκες
Η αναδρομική έκθεση στο Barbican άνοιγε με τη μελέτη του για τις γυμνές γυναίκες, τραβηγμένες με κοφτερή λεπτομέρεια. Περιλάμβανε τις φετιχιστικές εικόνες του γυμνού ντυμένο τα καπέλα, ψηλοτάκουνα ή αδιάβροχα.
«Έχω περάσει τη ζωή μου περιτριγυρισμένος από την ομορφιά. Οι άνθρωποι μου λένε “δεν είναι πανέμορφη αυτή η κοπέλα;” αλλά εγώ λέω “μου θυμίζει δουλειά”».
«Όταν κοιτάζω τις φωτογραφίες μου», έγραψε ο Helmut Newton το 1979, «θα έλεγα ότι γενικά οι λήψεις μου είναι απόλυτα ελεγχόμενες. Νομίζω ότι αυτό οφείλεται στην ανατροφή μου στη φωτογραφία μόδας.
»Η τέλεια εικόνα είναι ένα ελεγχόμενο στιγμιότυπο που δε μοιάζει σαν να είναι ελεγχόμενο ή κατασκευασμένο. Διαφορετικά γίνεται άκαμπτη και εντελώς ακατάλληλη. Έτσι, ό,τι κι αν κάνεις, πρέπει να διατηρείς ένα πνεύμα ελευθερίας. Αν όχι, ο σκοπός της φωτογραφίας καταρρίπτεται».
Η δική του πραγματική ζωή
Ο Newton γνώρισε τη σύζυγό του, την ηθοποιό June Browne, στην Αυστραλία το 1946, όταν εκείνη πήγε για να φωτογραφηθεί. Αργότερα έγινε κι εκείνη φωτογράφος – το ψευδώνυμό της ήταν Alice Springs – και μοιράστηκε την επαγγελματική και κοινωνική του ζωή.
Οι φίλοι τους περιέγραψαν τον γάμο τους -το ζευγάρι δεν απέκτησε παιδιά- ως μια μεγάλη ερωτική σχέση.
Αν και οι φωτογραφίες του δύσκολα θα μπορούσαν να θεωρηθούν ρεαλιστικές, ο ίδιος είπε κάποτε στη Phyllis Posnick, τη δημοσιογράφο της Vogue, ότι φωτογράφιζε την πραγματική ζωή.
«Του άρεσε να προκαλεί»
Το στυλ του Newton επηρέασε σκηνοθέτες όπως ο Stanley Kubrick, ο Brian de Palma και ο Roman Polanski καθώς και φωτογράφους όπως ο David Bailey, Mario Testino και ο αείμνηστος Herb Ritts.
Ο Newton έχει παραδεχτεί ότι εμπνεύστηκε από τον Erich von Stroheim και τις εικόνες του Brassai από το νυχτερινό Παρίσι.
Μεταξύ των μοντέλων που συνδέθηκαν περισσότερο με τον Newton είναι η Nadja Auerman, η Cindy Crawford, η Lisa Taylor και η ηθοποιός Charlotte Rampling.
«Μια φωτογραφία μόδας είναι σχεδόν ένα κοινωνικό ντοκουμέντο. Όσο πιο παλιά γίνεται, τόσο πιο ενδιαφέρουσα είναι», δήλωσε ο Newton στο Newsweek τον Νοέμβριο της ίδια χρονιάς που πέθανε. «Σου δείχνει πώς ζούσαν οι άνθρωποι – στις δικές μου φωτογραφίες, τουλάχιστον».
«Του άρεσε να προκαλεί» κατέληξε η Anna Wintour. «Οι άνθρωποι στις μεσοδυτικές πολιτείες τρομοκρατούνταν από ορισμένες από τις εικόνες που δημοσιεύαμε. Ο Helmut έλεγε “στείλτε μου τα γράμματα. Αν δεν υπήρχαν, θα απογοητευόταν τρομερά”».
* Πηγή: Grace
- Ουκρανία: Με βεληνεκές 5.800 χιλιομέτρων ο ρωσικός πύραυλος που έπληξε τη χώρα
- Πολάκης: Πώς σχολιάζει την ανεξαρτητοποίηση Τζάκρη και Πούλου
- Βρετανία: Ιστορική απόφαση – Το κοινοβούλιο ψήφισε την επανεθνικοποίηση των σιδηροδρόμων
- Αλλαγές στον πολιτικό χάρτη μετά τις εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ: Το δίπολο ΝΔ – ΠΑΣΟΚ και η αντίδραση της Κουμουνδούρου
- Βρήκε τον «νέο» Έντεγκααρντ η Άρσεναλ: Στόχος των «κανονιέρηδων» ο Γκιουλέρ
- Οι «παραμορφωμένες» πόζες της Νικόλ Κίντμαν – Ποζάρει αλά 80s για το περιοδικό W
