Πιερ Πάολο Παζολίνι – Η ανεξιχνίαστη δολοφονία του πιο εμπρηστικού σκηνοθέτη της Ιταλίας

Λίγες ημέρες μετά τη δολοφονία του Πιερ Πάολο Παζολίνι, η τολμηρή Ιταλίδα δημοσιογράφος Μαρία Αντονιέτα Ματσιόκι έγραψε στη Le Monde, «ο Παζολίνι δολοφονήθηκε από την κοινωνία σε μια άγρια πράξη αυτοάμυνας, μια κοινωνία που δεν μπορούσε να αντέξει την περιφρόνησή του (των σεξουαλικών, πολιτικών και καλλιτεχνικών απαγορεύσεων), την απροκάλυπτη εξίσωση της δέσμευσης και της ζωής.

»Το μίσος που εξαπολύθηκε εναντίον του εκφράστηκε με τη σκηνοθεσία του εγκλήματος: μια δημόσια εκτέλεση το μεσημέρι, ώστε όλοι να δουν και να μάθουν».

Στις 2 Νοεμβρίου 1975, το πτώμα του Παζολίνι βρέθηκε σε μια παραλία κοντά στη Ρώμη της Ιταλίας.

Βία και μυστήριο

Ένας από τους πιο προκλητικούς δημιουργούς του κινηματογράφου της δεκαετίας του 1960 και του 1970, ο Παζολίνι έγινε γνωστός ως σκηνοθέτης με τα αμφιλεγόμενα έργα του που εξερευνούσαν και επέκριναν την κατάσταση της μεταπολεμικής Ιταλίας μέσα από ταινίες όπως Το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, Το Δεκαήμερο, και κυρίως το Salò, ή οι 120 ημέρες στα Σόδομα.

Ανοιχτά ομοφυλόφιλος και έντονα ειλικρινής για τις μαρξιστικές του αρχές, ο Παζολίνι ήταν μια ριζοσπαστική φιγούρα της εποχής του και πολλές εικασίες εξακολουθούν να περιβάλλουν τις ύποπτες συνθήκες του θανάτου του.

Ένα χτύπημα από την ιταλική μαφία; Μια ερωτική σχέση που πήγε τρομερά στραβά; Μέχρι σήμερα, τα βίαια γεγονότα του θανάτου του Παζολίνι εξακολουθούν να καλύπτονται από μυστήριο.

Η νεότητα του Παζολίνι διαμορφώθηκε επίσης σημαντικά από την άνοδο του φασισμού και του αυταρχισμού σε όλη την Ευρώπη κατά την περίοδο του μεσοπολέμου

Πιερ Πάολο Παζολίνι και ΦεντερίκοΦελίνι (αριστερά) / Photo: Publiv Domain

Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι είχε κομμουνιστικές ρίζες

Ο Πασολίνι γεννήθηκε στην Μπολόνια της Ιταλίας το 1922, μόλις επτά μήνες πριν το καθεστώς του Μουσολίνι ανατρέψει τη μοναρχία στη Ρώμη.

Παραδοσιακά, η Μπολόνια θεωρούνταν μια από τις αριστερές πόλεις της χώρας και η ιδεολογία της επηρέασε τον Παζολίνι από νεαρή ηλικία.

Η νεότητα του Παζολίνι διαμορφώθηκε επίσης σημαντικά από την άνοδο του φασισμού και του αυταρχισμού σε όλη την Ευρώπη κατά την περίοδο του μεσοπολέμου.

Λίγο μετά την ένταξή του, το 1946, ένας εικοσάχρονος Πασολίνι διώχτηκε από το Partito Comunista Italiano (Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα) μετά από μια αμφιλεγόμενη περιπέτεια με μια ομάδα εφήβων αγοριών.

Ο Παζολίνι είδε την πράξη αυτή ως δικαιολογία για τον εξοστρακισμό του από το κόμμα λόγω της ανοιχτής ομοφυλοφιλίας του.

Αυτός ο πρώιμος αποκλεισμός θα αντανακλούσε την τελικά περίπλοκη σχέση του Παζολίνι με το PCI και την Αριστερά στην Ιταλία.

Μετά την απροσδόκητη δολοφονία του, ο Παζολίνι έχει σχεδόν καθαγιαστεί ως μάρτυρας της ιταλικής Αριστεράς, παρά την ταραχώδη σχέση του με το κίνημα κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Ενώ το Salò είναι διαβόητα προκλητικό για ορισμένους θεατές, οι αναπαραστάσεις του για τις διεστραμμένες συνδέσεις μεταξύ βίας και εξουσίας αντιπροσωπεύουν πλήρως τις προοπτικές του Παζολίνι

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη 🕂 ḊÆṆḀ 🕂 (@beatgrrrl)

Ο Παζολίνι έτεινε περισσότερο προς την ποίηση παρά προς την πεζογραφία

Αυτοπροσδιοριζόμενος ως «καλλιτέχνης-κομμουνιστής-μυστικιστής-ερευνητής», τα δημιουργικά εγχειρήματα του Παζολίνι επικεντρώνονταν σε περισσότερα από την κινηματογραφική δημιουργία.

Ήταν επίσης ποιητής, μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, μεταφραστής, εικαστικός καλλιτέχνης και ηθοποιός, τα περισσότερα από τα οποία αντανακλούσαν τις αριστερές πεποιθήσεις του και την κριτική του στη σύγχρονη ιταλική κουλτούρα.

Ο Παζολίνι βρήκε το ξεκίνημά του στον κινηματογράφο δουλεύοντας σε δύο ταινίες του Φεντερίκο Φελίνι πριν σκηνοθετήσει την πρώτη του ταινία Ακατόνε, το 1961, μια ταινία που παρουσίαζε τη γοητεία του Παζολίνι για τις εννοιολογικές ερμηνείες του ιταλικού προλεταριάτου που αγωνίζεται να αντέξει στη μεταπολεμική κοινωνία.

Η προοπτική του Παζολίνι ήταν ότι ο κινηματογράφος έτεινε περισσότερο προς την ποίηση παρά προς την πεζογραφία, και το τέλειο παράδειγμα αυτής της ιδέας είναι εμφανές στην «Τριλογία της Ζωής» του: Το Δεκαήμερο (1971), Οι Θρύλοι του Καντέρμπουρι (1972) και Οι Αραβικές Νύχτες (1974),) όλα διασκευασμένα από εμβληματικά έργα της μεσαιωνικής λογοτεχνίας.

Παραβατικά σεξουαλική και αφηγηματικά απεριόριστη, η «Τριλογία της Ζωής» του Παζολίνι αποτυπώνει με πληθωρικό τρόπο τους αγώνες του με τον συντηρητικό καπιταλισμό που διαπερνούσε την Ιταλία στις δεκαετίες του 1960 και του 1970 μέσα από τις μοναδικές μεταμορφώσεις γνωστών παραμυθιών από το παρελθόν.

Η έκθεση αυτοψίας ανακοίνωσε ότι το σώμα του είχε πατηθεί πολλές φορές από το ίδιο του το αυτοκίνητο και ότι είχε χτυπηθεί με μια μεταλλική ράβδο και είχε πάρει φωτιά

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη 🔎 (@directorfits)

Ο Παζολίνι επιτίθεται στον καταναλωτισμό, τον συντηρητισμό, τον καθολικισμό

Αναμφισβήτητα, η πιο προκλητική ταινία του Παζολίνι ήταν η τελευταία της καριέρας του, η ταινία Salò ή οι 120 ημέρες των Σοδόμων του 1975.

Εμπνευσμένο από το μυθιστόρημα του Μαρκήσιου ντε Σαντ, το Salò επικαιροποιεί τις ακόλαστες εμπειρίες του βιβλίου στα τελευταία χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, διαδραματιζόμενο στο Salò, την πρωτεύουσα του ναζιστικού καθεστώτος-μαριονέτας στην Ιταλία.

Μέσω του Salò, ο Παζολίνι επιτίθεται ευθέως στην ανερχόμενη δύναμη του καταναλωτισμού, του συντηρητισμού και του καθολικισμού και στις επιζήμιες επιπτώσεις τους στο μέλλον της ιταλικής κοινωνίας, αναπαριστώντας απροκάλυπτα τις πτυχές της κρατικής εξουσίας μέσω των τεσσάρων ανήθικων ελευθερίων στο κέντρο του ελέγχου της ταινίας.

Ενώ το Salò είναι διαβόητα προκλητικό για ορισμένους θεατές, οι αναπαραστάσεις του για τις διεστραμμένες συνδέσεις μεταξύ βίας και εξουσίας αντιπροσωπεύουν πλήρως τις προοπτικές του Παζολίνι.

Συνένετευξη του Πιερ Πάολο Παζολίνι

Ποιος είναι ο Τζουσέπε Πελόσι, ο άνθρωπος που κατηγορείται για τη δολοφονία του Παζολίνι;

Το πρωί της 2ας Νοεμβρίου 1975, ο Παζολίνι βρέθηκε νεκρός σε μια παραλία στην Όστια, έξω από τη Ρώμη.

Η έκθεση αυτοψίας ανακοίνωσε ότι το σώμα του είχε πατηθεί πολλές φορές από το ίδιο του το αυτοκίνητο και ότι είχε χτυπηθεί με μια μεταλλική ράβδο και είχε πάρει φωτιά.

Το ίδιο βράδυ, ένας 17χρονος σεξεργάτης ονόματι Τζουσέπε «Πίνο» Πελόσι συνελήφθη για υπερβολική ταχύτητα και οδήγηση χωρίς δίπλωμα κοντά στην Όστια με ένα αυτοκίνητο που ήταν καταχωρημένο στην ιδιοκτησία του Παζολίνι, καθιστώντας αυτομάτως τον Πελόσι βασικό ύποπτο σε σχέση με τη φρικτή δολοφονία του σκηνοθέτη.

Αφού τέθηκε υπό αστυνομική κράτηση για ανάκριση, ο Πελόσι αποκάλυψε ότι είχε συναντηθεί με τον Παζολίνι στον σιδηροδρομικό σταθμό Termini της Ρώμης και οι δυο τους οδήγησαν στην παραλία της Όστια, όπου ο Παζολίνι έκανε βίαιες σεξουαλικές προτάσεις στον Πελόσι.

Λίγο μετά τη φυλάκισή του, ο Πελόσι αποκάλυψε σε έναν συγκρατούμενό του ότι είχε πράγματι σκοτώσει τον Παζολίνι σε αυτοάμυνα.

Το 1976, ο Πελόσι καταδικάστηκε από δικαστήριο ανηλίκων σε εννέα χρόνια, επτά μήνες και δέκα ημέρες φυλάκισης.

Ακόμα και πριν από την καταδίκη του Πελόσι, πολλές εικασίες είχαν σχηματιστεί γύρω από τον βίαιο θάνατο του Παζολίνι, ο οποίος είναι απίθανο να είχε πραγματοποιηθεί από ένα μόνο άτομο.

Παζολίνι και Άννα Μανιάνι στο Φεστιβάλ Βενετίας το 1962

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη The Pasolini Film Club (@pasolinifilmclub)

Ποιος δολοφόνησε τον Πιερ Πάολο Παζολίνι, τελικά;

Στις 7 Μαΐου 2005, σχεδόν τρεις δεκαετίες μετά το θάνατο του Παζολίνι, ο Πελόσι ανακάλεσε συγκλονιστικά την ομολογία του για τη δολοφονία του σκηνοθέτη στην αυτοβιογραφία του και σε ιταλική τηλεοπτική εκπομπή.

Αντ’ αυτού, ισχυρίστηκε ότι ανέλαβε την ευθύνη για το έγκλημα αφού μια ομάδα μυστηριωδών ανδρών -που ο Πελόσι πίστευε ότι ήταν οι πραγματικοί δολοφόνοι του Παζολίνι- απείλησε την ασφάλεια της οικογένειάς του αν δεν αναλάμβανε την ευθύνη.

Η αποκαλυπτική δήλωση του Πελόσι έδωσε το έναυσμα για την εκ νέου διερεύνηση του εγκλήματος το 2005 από την αστυνομία της Ρώμης.

Η αναπάντεχη ανακοίνωση του Πελόσι ώθησε τον Σέρτζιο Τσίτι, έναν από τους στενότερους φίλους και συνεργάτες του Παζολίνι, να παρουσιάσει τη δική του άποψη για τη δολοφονία- σε συνέντευξή του στη ρωμαϊκή εφημερίδα La Repubblica, ο Τσίτι μοιράστηκε την πεποίθησή του ότι ο Παζολίνι δολοφονήθηκε ως μέρος μιας πολιτικής συνωμοσίας που καταδίωκε την αριστερά στην Ιταλία της δεκαετίας του 1970.

Ο Τσίτι ορκίστηκε ότι είχε μια πηγή αυτόπτη μάρτυρα που είδε πέντε άνδρες να πετούν το πτώμα του Παζολίνι στην παραλία όπου βρέθηκε, ρίχνοντας την ευθύνη στον νεαρό Πελόσι.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η έρευνα που άνοιξε εκ νέου για τη δολοφονία του Παζολίνι έκλεισε και πάλι την ίδια μέρα που πέθανε ο Τσίτι, τον Οκτώβριο του 2005.

Παρ’ όλα αυτά, οι δηλώσεις των Πελόσι και Τσίτι το 2005 ανανέωσαν το ενδιαφέρον για το σκοτεινό τέλος του Παζολίνι, με πολλούς άλλους να συμφωνούν ότι πολιτικές συνωμοσίες ή η παρέμβαση της μαφίας θα μπορούσαν πιθανώς να ευθύνονται για τη φίμωση των αντικρατικών πεποιθήσεων του προκλητικού σκηνοθέτη.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη 🔎 (@directorfits)

«Αυξάνει αυτή την αγάπη για τη ζωή»

Σε μια συνέντευξη για ντοκιμαντέρ στα τέλη της δεκαετίας του 1960, ο Παζολίνι δήλωσε: «Το σημάδι που κυριαρχεί σε όλο μου το έργο είναι αυτή η λαχτάρα για ζωή, αυτή η αίσθηση του αποκλεισμού, η οποία δεν μειώνει αλλά αυξάνει αυτή την αγάπη για τη ζωή».

Αυτό το συναίσθημα ισχύει σε όλο το δημιουργικό έργο του. Μέσα από την επαναστατική του ουσία, το καλλιτεχνικό πνεύμα του Παζολίνι ήταν ο τρόπος του να εκφράσει την ανατρεπτική κριτική του για μια διαρκώς μεταβαλλόμενη, μεταπολεμική κοινωνία στην Ιταλία.

Ωστόσο, ενώ η εμπρηστική ιδεολογία του Παζολίνι μπορεί να εξυπηρετούσε το έργο του ως καλλιτέχνη, θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει στον πρόωρο θάνατό του, ειδικά ζώντας σε έναν τόπο και μια εποχή που δεν ανέχονταν τις προκλήσεις του. Μέχρι σήμερα, δεν είναι ακόμη βέβαιο τι συνέβη στον Παζολίνι τη νύχτα της δολοφονίας του το 1975, και οι πραγματικές απαντήσεις μπορεί να μην αποκαλυφθούν ποτέ.