Το επενδυτικό μπουμ στις ΑΠΕ και η ενεργειακή ανεξαρτησία της Ελλάδας

Με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) να αποτελούν τη «ραχοκοκαλιά» του νέου συστήματος ηλεκτρισμού της χώρας – με στόχο τη διείσδυσή τους  στην  ηλεκτροπαραγωγή στο 95,6% έως το 2035 – η χώρα εκτιμάται ότι θα καταστεί σταδιακά ενεργειακά ανεξάρτητη σύμφωνα με τις προβλέψεις του αναθεωρημένου Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ).

Μια σημαντική διαθέσιμη ισχύ φυσικού αερίου θα διατηρηθεί τα επόμενα χρόνια για λόγους ασφάλειας τροφοδοσίας ενώ σοβαρές επενδύσεις προβλέπονται στα ηλεκτρικά δίκτυα για να ανταποκριθούν στο νέο τους ρόλο, δηλαδή να «σηκώσουν» την αυξημένη ζήτηση και να «υποδεχθούν» τη μεγάλη ισχύ από ΑΠΕ που απαιτείται. Μέσα από το πρόγραμμα διεθνών διασυνδέσεων, σύμφωνα με την υφυπουργό, η Ελλάδα θα καταστεί  ενεργειακός κόμβος, με όλα τα γεωπολιτικά οφέλη και, αφετέρου, καθαρός εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας. Το νέο  ΕΣΕΚ προβλέπει 3,5 TWh (τεραβατώρες) εξαγωγές το 2035 και πάνω από 11 TWh το 2045, όταν σήμερα η Ελλάδα εισάγει  πάνω από 3 TWh.

Η ενεργειακή ασφάλεια

Το διάστημα  2025 – 2030, βάσει του ΕΣΕΚ,  η διείσδυση αιολικών και φωτοβολταϊκών επιταχύνεται όπως και οι επενδύσεις σε αποθήκευση ενέργειας. Το 2028 οι λιγνίτες σβήνουν.

Επίσης, επιτυγχάνεται ο εξηλεκτρισμός των αστικών μεταφορών, συνεχίζεται το «πρασίνισμα των κτιρίων και  «φυτεύεται ο σπόρος» για νέες τεχνολογίες. Έτσι σταδιακά εισάγονται στο ενεργειακό μείγμα νέες πηγές, όπως βιομεθάνιο,  υδρογόνο και  υπεράκτια αιολικά, ξεκινά η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα, μπαίνουν οι αντλίες θερμότητας σε μεγάλη κλίμακα, σχεδιάζονται οι μεγάλες διεθνείς διασυνδετήριες ηλεκτρικές «λεωφόροι»   και λαμβάνονται οι τελικές αποφάσεις για την εκμετάλλευση των εγχώριων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων.

Μετά το 2040 γίνονται ανταγωνιστικές και νέες τεχνολογικές λύσεις που σήμερα υπάρχουν αλλά είναι μη οικονομικές.  Έτσι, υδρογόνο, συνθετικά καύσιμα, Direct Air Capture και άλλες λύσεις στοχεύουν σε  τομείς που είναι οι πλέον δύσκολοι να μειώσουν τις εκπομπές τους, όπως οι βαριές μεταφορές και τμήματα της βιομηχανίας,  η ναυτιλία και  η αεροπλοΐα.  «

Υπεράκτια VS Αέριο

Πάντως, η πλέον κρίσιμη συνιστώσα της διαδικασίας είναι ο εξηλεκτρισμός με ΑΠΕ. Σήμερα έχουμε 57% ΑΠΕ  στην ηλεκτροπαραγωγή με στόχο να φτάσει σταδιακά το 95,6%  το 2035.  Ωστόσο, για λόγους ασφάλειας τροφοδοσίας διατηρείται μια σημαντική διαθέσιμη ισχύ φυσικού αερίου που  θα επικαιροποιείται τακτικά, ανάλογα με τις σχετικές Μελέτες Επάρκειας Εφοδιασμού του ΑΔΜΗΕ.

Όμως, το 2050  το  αέριο που θα κατέχει το 9% της εγκατεστημένης ισχύος   θα παράγει μόνο το 2,8% της ενέργειας, ουσιαστικά μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις, ενώ τα τα υπεράκτια αιολικά  θα αντιστοιχούν στο ένα έβδομο της εγκατεστημένης ισχύος και θα παράγουν το 33% της ηλεκτρικής ενέργειας που χρειάζεται η χώρα.

Όσο για την  αποθήκευση τίθεται φιλόδοξος στόχος 6.2 GW για  το 2030 που θα  τριπλασιαστεί το 2050 στα 17 Γιγαβάτ, με τον πιο κρίσιμο ρόλο να  παίζουν τα αντλησιοταμιευτικά. Στα δίκτυα και στις διασυνδέσεις οι απαιτήσεις   πολλαπλασιάζονται ως απόρροια της αυξημένης ζήτησης για ηλεκτρική ενέργεια και της ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ αντίστοιχα.  Στη διανομή, οι ετήσιες επενδύσεις ήδη ξεπερνούν το μισό δισεκατομμύριο ευρώ. Παράλληλα προχωρά η  εγκατάσταση έξυπνων μετρητών πού από  660.000 σήμερα θα καλύπτουν 7,5 εκατομμύρια παροχές έως το 2030.

Μείωση του ενεργειακού κόστους 

Συνυπολογίζοντας επιμέρους κόστη και επενδύσεις, σήμερα, το μέσο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας υπολογίζεται σε 145 ευρώ/MWh (μεγαβατώρα) και  αποκλιμακώνεται από την ενεργειακή μετάβαση στα 139   ευρώ/MWh το 2030 φτάνοντας σταδιακά στα 95 ευρώ/MWh το 2050.

Παράλληλα, θα προωθηθεί η ταχύτατη  απανθρακοποίηση του κτιριακού τομέα με στόχο έως το 2050 να «πρασινίσουν» 1,9 εκατ. κτίρια, αλλά και των μεταφορών. «Μόνο η αντικατάσταση καυστήρων πετρελαίου με αντλίες στα κτίρια επιφέρει εξοικονόμηση τελικής ενέργειας πάνω από 70% και εξοικονόμηση κόστους άνω του 50%», τόνισε η υφυπουργός.  Όσο για την ηλεκτροκίνηση, ο στόλος   σε κυκλοφορία  αναμένεται να αυξηθεί από περίπου 30.000 οχήματα σήμερα  σε περισσότερα από 460.000 το 2030.

Τα δυναμικά τιμολόγια

Στις προτεραιότητες είναι η δημιουργία ενεργών καταναλωτών. Έτσι, πέρα από την προώθηση της αυτοκατανάλωσης, με συγκεκριμένα μέτρα και προγράμματα, δέσμευση ηλεκτρικού χώρου και επιδότηση μέρους του κόστους εγκατάστασης, ενεργοποιείται και το εργαλείο της δυναμικής τιμολόγησης ρεύματος. Τα δυναμικά τιμολόγια θα προσφέρονται από τις αρχές του 2025, αρχικά σε επαγγελματικούς καταναλωτές με στόχο στο τέλος του 2025 να υποστηρίζεται η δυναμική τιμολόγηση σε περίπου 1.5 εκατομμύριο παροχές, καλύπτοντας το 60% της συνολικής κατανάλωσης του δικτύου.

Οι επενδύσεις και οι προκλήσεις

Όσον αφορά στην επίπτωση του ΕΣΕΚ στην ελληνική οικονομία οι επενδύσεις του ΕΣΕΚ (σύνολο 436 δισ. ευρώ ως το 2050) συνεισφέρουν 6 δισ. ευρώ ως Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία σε ετήσια βάση για όλη την περίοδο 2025-50.