4 Νοεμβρίου 1956: Η «ερυθρά Κυριακή» της Βουδαπέστης

«Η Βουδαπέστη και ολόκληρος σχεδόν η Ουγγαρία υπεβλήθησαν χθες Κυριακήν (σ.σ. 4 Νοεμβρίου 1956) εις ένα πραγματικόν λουτρόν αίματος». Εις την δήλωσιν αυτήν προέβησαν σήμερον (σ.σ. 5 Νοεμβρίου 1956) Αμερικανοί διπλωμάται που έφθασαν εις την Βιέννην. Εν τω μεταξύ τα σποραδικά νέα που καταφθάνουν από την Βουδαπέστην και αι ασθενείς εκπομπαί διαφόρων «σταθμών ελευθερίας» των Ούγγρων επαναστατών παρουσιάζουν την κατάστασιν ως περιελθούσαν μάλλον εις χείρας των Ρώσσων, οι οποίοι έλαβαν την απόφασιν να συντρίψουν διά των πλέον αμειλίκτων μέτρων τους αντικομμουνιστάς της Ουγγαρίας. Τα δραματικά γεγονότα της χθεσινής «ερυθράς Κυριακής», των οποίων ο απολογισμός εις ανθρωπίνας ζωάς δεν εγνώσθη ακόμη, εξειλίχθησαν ως εξής:

Μετά τον κατά το Σάββατον καταρτισμόν των μικτών ρωσσοουγγρικών στρατιωτικών επιτροπών που θα συνεζήτουν επί του καθορισμού των τεχνικών όρων της αποχωρήσεως των σοβιετικών στρατευμάτων από την Ουγγαρίαν, σοβιετικά άρματα εφόδου, πεζικόν και αεροπορία, τα οποία είχαν καταλάβει τα καίρια σημεία της χώρας και είχαν κλείσει τα σύνορα, εξαπέλυσαν γιγαντιαίαν επιχείρησιν, κύριος σκοπός της οποίας ήτο η ανακατάληψις της Βουδαπέστης, ο σχηματισμός νέας κυβερνήσεως, αντί εκείνης του Νάγκυ (σ.σ. ο Ίμρε Nάγκυ, 1896-1958, ήταν ο τότε πρωθυπουργός της χώρας), και η εξόντωσις των «επαναστατικών – αντικομμουνιστικών» αρχών.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 6.11.1956, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Η επίθεσις των ρωσσικών δυνάμεων εξαπελύθη την 4ην πρωινήν της Κυριακής. Χίλια και πλέον άρματα μάχης περιέζωσαν την Βουδαπέστην, ενώ ταυτοχρόνως τα ουγγρικά μέλη των μικτών επιτροπών που συνεζήτουν την αποχώρησιν των σοβιετικών στρατευμάτων συνελήφθησαν υπό των Ρώσσων. Μεταξύ των συλληφθέντων είναι και ο στρατηγός Μαλέτερ, υπουργός των Στρατιωτικών, θεωρούμενος ως ο αρχηγός των επαναστατών. Συνελήφθη επίσης — κατά τον ραδιοφωνικόν σταθμόν του Λονδίνου— και ολόκληρος η υπό τον Νάγκυ κυβέρνησις, ενώ ο καρδινάλιος Μιντζέντυ, κατά τας ιδίας πληροφορίας, κατέφυγεν εις την αμερικανικήν πρεσβείαν.

Η επίθεσις εναντίον της Βουδαπέστης ενηργήθη με μεγάλας δυνάμεις, κατόπιν προετοιμασίας του πυροβολικού, εν συνεχεία δε τα άρματα μάχης εισήλθαν εις την πόλιν και, με την υποστήριξιν του πεζικού, ήρχισεν η καταστροφή των ουγγρικών εκείνων ερεισμάτων που ήσαν έτοιμα να προασπίσουν τα κυβερνητικά κτίρια. Σημειωτέον ότι κατά την έναρξιν της επιθέσεως, διά της οποίας οι Ρώσσοι ηθέλησαν να τερματίσουν μίαν ερμαφρόδιτον κατάστασιν και να υπαγάγουν υπό τον απόλυτον έλεγχόν των την χώραν, η κυβέρνησις Νάγκυ και αι επαναστατικαί αρχαί προσεπάθησαν να οργανώσουν αντίστασιν και εξαπέλυσαν εκκλήσεις διά βοήθειαν προς ολόκληρον τον κόσμον. Ο ίδιος ο Νάγκυ απηύθυνεν απεγνωσμένην έκκλησιν προς τα Ηνωμένα Έθνη.

Ταυτοχρόνως σχεδόν με την σύλληψιν των μελών της κυβερνήσεως Νάγκυ, οι Ρώσσοι επρόβαλαν την ιδικήν των νέαν κυβέρνησιν, υπό τον Γιάνος Καντάρ, γραμματέα του Κ.Κ. Ουγγαρίας. Η νέα κυβέρνησις χαρακτηρίζεται από τον ραδιοσταθμόν της Μόσχας «επαναστατική, αγροτική και εργατική». Εν τω μεταξύ ο ραδιοφωνικός σταθμός της Βουδαπέστης, ευρισκόμενος ήδη υπό σοβιετικόν έλεγχον, ισχυρίσθη ότι έπαυσε κάθε αντίστασις εις την χώραν, διαψεύδων ούτω πληροφορίας κατά τας οποίας αι από χθες αρξάμεναι «σποραδικαί» εκδηλώσεις εχθρότητος προς τους Ρώσσους είχον επεκταθή εις ολόκληρον την χώραν, ιδιαιτέρως δε εις τας ζωτικάς περιοχάς των μεταλλείων ουρανίου. Άλλαι πληροφορίαι, προερχόμεναι από «ασθενείς εκπομπάς» διαφόρων μυστικών σταθμών της Ουγγαρίας, τονίζουν ότι ο αγών μεταξύ Ρώσσων και Ούγγρων επαναστατών «μαίνεται» ακόμη ιδίως εις την ύπαιθρον.

Εις το Λονδίνον, ο Βρεττανός υπουργός των Εξωτερικών κ. Σέλγουιν Λόυντ εδήλωσεν ότι, βάσει των σχετικών εκθέσεων τής εν Βουδαπέστη βρεττανικής πρεσβείας, «ο γενναίος αγών διά την ελευθερίαν» συνεχίζεται με αμείωτον σφοδρότητα εις Ουγγαρίαν. Κατά τας πληροφορίας της βρεττανικής πρεσβείας της Βουδαπέστης οι Ούγγροι επαναστάται κατέχουν ακόμη πολλάς γέφυρας σιδηροδρομικάς και άλλα στρατηγικά σημεία της χώρας, εις μερικάς δε περιπτώσεις έχουν «περικυκλώσει» μερικάς ρωσσικάς μονάδας που κατευθύνονται προς την Βουδαπέστην. Μερικοί επαναστατικοί ραδιοσταθμοί, αντιθέτως, απευθύνουν και σήμερον εκκλήσεις διά βοήθειαν. Ένας από τους σταθμούς αυτούς, ο «ραδιοφωνικός σταθμός Ρακόζυ», απηύθυνεν απέλπιδα έκκλησιν προς τον ελβετικόν σταθμόν, διότι «τα νοσοκομεία καίονται». Ο σταθμός προσέθεσε: «Ελάχιστα πολεμοφόδια απέμειναν».

Ούγγροι πρόσφυγες που κατέφυγαν εις την Αυστρίαν λέγουν ότι εις ωρισμένα τμήματα της Βουδαπέστης οι επαναστάται είναι αποφασισμένοι να αγωνισθούν μέχρι θανάτου. Το επιτελείον του Ουγγρικού Στρατού, λέγουν ούτοι, διένειμεν εις τους επαναστάτας, που ωχυρώθησαν εις διάφορα κτίρια, παντός είδους όπλα και πυρομαχικά, εξοπλίσαν και αυτά τα γυναικόπαιδα.

Ο «σταθμός Ρακόζυ» ανέφερεν επίσης ότι οι Ρώσσοι εξέδωσαν διαταγήν εις την οποίαν υπογραμμίζουν ότι δεν πρόκειται να επιδειχθή έλεος εις τους στρατιώτας εκείνους που επιτίθενται εναντίον των ρωσσικών στρατευμάτων. Ο υπό σοβιετικόν εξ άλλου έλεγχον ραδιοσταθμός της Βουδαπέστης εις εκπομπήν του χθες την νύκτα εκάλεσε τους υπερασπιστάς της ελευθερίας να καταθέσουν τα όπλα των, «άλλως θα αντιμετωπίσουν τα ρωσσικά στρατοδικεία». Την 5ην π.μ. σήμερον, εξ άλλου, ο εκφωνητής του ιδίου σταθμού, διά λογαριασμόν πλέον της κυβερνήσεως Καντάρ, εβεβαίωνεν ότι «αι αντιδραστικαί δυνάμεις» ηττήθησαν εις την Ουγγαρίαν. Κατόπιν αυτού δύναται κανείς να υποθέση πράγματι ότι αι ρωσσικαί δυνάμεις που εισέβαλαν εις την Ουγγαρίαν κατά τας τελευταίας ημέρας εξεμηδένισαν πάσαν ωργανωμένην αντίστασιν της ουγγρικής εξεγέρσεως, της οποίας ο κύριος πυρήν απετελείτο από τον Ουγγρικόν Ερυθρόν Στρατόν, ταχθέντα μετά των όπλων και των εφοδίων του με το μέρος των επαναστατών – αντικομμουνιστών.

Η νέα φιλοσοβιετική κυβέρνησις του Γιάνος Καντάρ εκάλεσε σήμερον τον ουγγρικόν λαόν να τον υποστηρίξη εις τον αγώνα του διά την εξόντωσιν των εγκαθέτων του φασισμού εις την Ουγγαρίαν και υπόσχεται ικανοποίησιν των λογικών αιτημάτων και εξέτασιν του ζητήματος της θέσεως των ρωσσικών στρατευμάτων εις την Ουγγαρίαν.

*Τα ανωτέρω, μεταξύ άλλων, ανέφερε στο πρωτοσέλιδό της η εφημερίδα «Το Βήμα» την Τρίτη 6 Νοεμβρίου 1956 (οι πληροφορίες της, με ημερομηνία 5 Νοεμβρίου 1956, προέρχονταν από Ιδιαιτέρα Υπηρεσία που είχε την έδρα της στο Παρίσι), δύο μόλις ημέρες μετά τη μεγάλης κλίμακας επίθεση που είχαν εξαπολύσει σοβιετικές στρατιωτικές δυνάμεις κατά της Βουδαπέστης, της πρωτεύουσας της Ουγγαρίας.

Η επίθεση αυτή σηματοδότησε το ουσιαστικό τέλος της αποκληθείσης Ουγγρικής Εξέγερσης ή Επανάστασης του 1956, η οποία αποτέλεσε σε κάθε περίπτωση ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός στη διαιρεμένη σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα Ευρώπη μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.