Κώστας Παπαδάκις: Η πρώτη και συνάμα ύστατη ανταπόκριση από το Αλβανικό Μέτωπο

Η ελληνική δημοσιογραφική οικογένεια και το «Ελεύθερον Βήμα» ιδιαιτέρως θρηνούν τον πρώτο νεκρό τους στο νέο μας Εικοσιένα: τον έφεδρον ανθυπολοχαγόν Κωστήν Παπαδάκιν. Το αθόρυβο παλληκάρι, που σπάνια φαινόταν τόνομά του στις στήλες αυτές, αλλά που χρόνια τώρα τους έδινε κάτι από την ευσυνείδητη δραστηριότητά του, έπεσε κάπου επάνω στη γραμμή όπου τα παιδιά της Ελλάδος υπερασπίζουν την τιμή και την ελευθερία της χώρας μας.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 11.12.1940, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Συμπολεμιστής του γράφει τα εξής: «Δεν θέλησε να μείνη λίγο πίσω σε μιαν υπηρεσία που θα ήταν επωφελέστερος παρά στην πρώτη γραμμή, λόγω της ειδικότητός του. Οχτώ μέρες αργότερα κόπηκε στα δύο από μια εχθρική βόμβα». Κι άλλος συμπολεμιστής του γράφει: «Όταν φανήκανε τα ιταλικά αεροπλάνα τού φωνάξαμε: Πέστε κάτω, κύριε ανθυπολοχαγέ, όπως κάναμε όλοι. Αλλά κείνος έμεινε όρθιος. Σε λίγο μια μπόμπα τον έκοψε στα δυο». Στις δυο αυτές επιγραμματικές αφηγήσεις βρίσκεται ακεραία η ηθική μορφή του Κωστή Παπαδάκι, του αγνώστου στους πολλούς δημοσιογράφου, που μπαίνει σήμερα στις σελίδες της νέας ιστορίας μας. Δεν θέλησε να μείνη πίσω. Επέμεινε να σταθή όρθιος κατάντικρυ στον κίνδυνο. Το πρώτο θα το επικροτήσουν όλοι. Για το δεύτερο θα πουν ίσως μερικοί πως είνε αφροσύνη. Αλλά δεν είνε παρά συνείδησις ενός βαθύτερου ανθρωπίνου καθήκοντος που, περιφρονώντας το εξαγόμενο των υπολογισμών, την απειλή του ισχυροτέρου, τον βέβαιο κίνδυνο, τον θάνατον ακόμη, δημιουργεί τους ήρωες και κρατάει στη ζωή φυλές, που αλλοιώτικα θα είχαν σβήση. Είνε η συνείδησις που γέννησε το ’21. Είνε το ίδιο αίσθημα περηφάνειας και αξιοπρέπειας που γέννησε και κράτησε ως τη νίκη τους αγώνες της Κρήτης. Είνε το ίδιο που γέννησε τη σημερινή μεγάλη χειρονομία της χώρας μας, που αναποδογύρισε τους υπολογισμούς του Μουσολίνι και προκαλεί τώρα τον θαυμασμό όλου του κόσμου κι’ ίσως-ίσως κι’ αυτών των εχθρών μας.

[…]

Για τον πόλεμο έφυγε όπως αθόρυβα έκανε το κάθε τι. Παρουσιάσθηκε αιφνίδια στο γραφείο ντυμένος αξιωματικός με την υπέροχη και ιστορική πια στολή του εφέδρου αξιωματικού, που παρουσίασε αυτός ο πόλεμος —στολή στρατιώτη με μόνο το αστρούλι που δείχνει το βαθμό— για να μας αποχαιρετίση. Ήταν εύθυμος. Μόνο για μια στιγμή κοκκίνισε: «Θα τους φάμε!» είπε. Μας έσφιξε το χέρι με κάποια συγκίνησι και την ώρα πούφευγε είπε χαμογελώντας: «Ξέχασα αλήθεια να βγάλω μια φωτογραφία ντυμένος… στρατάρχης. Μπορεί να σας χρειασθή. Ποιος ξέρει…»

*Με αυτές τις γραμμές, μεταξύ πολλών άλλων, είχε τιμήσει η εφημερίδα «Ελεύθερον Βήμα» στις 11 Δεκεμβρίου 1940 το ρεθυμνιώτη έφεδρο ανθυπολοχαγό του Μηχανικού Κώστα Παπαδάκι, δημοσιογράφο κατ’ επάγγελμα και τακτικό μέλος της ΕΣΗΕΑ, ο οποίος είχε χάσει τη ζωή του στο Αλβανικό Μέτωπο (περιοχή Νεστορίου Καστοριάς) τις πρώτες ημέρες του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, στις 4 Νοεμβρίου 1940.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 19.1.1941, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Έναν περίπου μήνα αργότερα, στις 19 Ιανουαρίου 1941, η ίδια εφημερίδα είχε τιμήσει εκ νέου τη μνήμη του Κώστα Παπαδάκι προβαίνοντας στην αναδημοσίευση της μοναδικής ανταπόκρισής του από το μέτωπο (το γράμμα του είχε σταλεί την προτεραία του θανάτου του, 3 Νοεμβρίου 1940, και είχε πρωτοδημοσιευτεί στο φύλλο της 13ης Νοεμβρίου).

Από την —πρώτη και συνάμα ύστατη— ανταπόκριση του Παπαδάκι επιλέξαμε τα ακόλουθα αποσπάσματα:

ΚΑΠΟΥ ΕΙΣ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟΝ, 3 Νοεμβρίου. — Επτά μέρες τώρα και επτά νύχτες πολεμούμε. Τα κανόνια μας, τα πολυβόλα μας, τ’ αεροπλάνα μας, τ’ αδέλφια μας, όλοι εμείς που αποτελούμε τον ελληνικό στρατό, με ψυχή γεμάτη θάρρος κι’ αυτοπεποίθησι, πολεμούμε. Πολεμούμε έναν εχθρό που ζήτησε να σβήση την Ελλάδα μας από το χάρτη της Ευρώπης, που ζήτησε ύπουλα και άνανδρα να μας υποδουλώση, να μας κάμη αποικία του. Έναν περίπατο θα έκαναν τα ιταλικά άρματα μάχης, για να περάσουν τα σύνορά μας, να μπουν στον τόπο μας και να εξασφαλίσουν στον κατακτητή αυθέντη τους τον εύκολο θρίαμβο. Έτσι ενόμιζαν. Μα εμείς, που ξέρουμε γιατί πολεμούμε, που ξέρουμε πως ο αγώνας μας είνε ο τιμιώτερος απ’ όσους κατά καιρούς έκανε ο ελληνισμός, δεν θα τους αφήσουμε να περάσουν. Δεν θα περάσουν τα σύνορά μας τα χωρίς ψυχή παληοσίδερα του ιταλικού στρατού. Γιατί στους αγώνες της τιμής, της δικαιοσύνης και της ελευθερίας νικά εκείνος που πιστεύει στη νίκη, εκείνος που νοιώθει το δίκηο να θεργεύη μέσα του, εκείνος που αγωνίζεται για την ελευθερία της πατρίδος του. […]

Ήθελα να μπορούσατε όλοι εσείς, που βρίσκεσθε μακρυά απ’ τους τόπους των επιχειρήσεων, ήθελα να βλέπατε από κάπου τις συμπλοκές μας με τον εχθρό. Θα βλέπατε τα παιδιά σας, τ’ αδέλφια σας, τους ατρόμητους Έλληνες στρατιώτες, το δίκηο και τον πόθο της ελευθερίας, να ορμούν, να πολεμούν και ν’ αναγκάζουν τον τεχνικώς ισχυρό αντίπαλο να φεύγη. Φεύγουν οι Ιταλοί στρατιώτες γιατί ξέρουν κι’ αυτοί πως δεν θα μας λυγίσουν κι’ αν ακόμη διαθέσουν δεκαπλάσιες από τις δικές μας δυνάμεις, κι’ αν ακόμη το αίμα μας πλημμυρίση τα βουνά και τα λαγκάδια των συνόρων μας.

Τον σκύλο μας, τον αγαπημένο μας Κάπο, που ήτανε σύντροφος και συναγωνιστής πολύτιμος, τον σκότωσαν χθες τα θραύσματα μιας ιταλικής οβίδος πυροβολικού. Οι φαντάροι μας δεν άφησαν το πτώμα του να σαπίση άταφο, στο εχθρικό έδαφος. Τον ξαναπήραμε, έστω και νεκρό, τον Κάπο και τον θάψαμε με τις τιμές που θάβουν τους συντρόφους του αγώνος. Τώρα ένας σωρός πέτρες δείχνει τον τόπο που η ελληνική γη σκέπασε τον πιστό μας σύνδεσμο, και μερικοί φαντάροι, με επί κεφαλής το λοχία, ένα μελαχροινό παλληκάρι από την Καστοριά, έγραψαν σ’ ένα σανίδι: «Εδώ θάφτηκε ο Κάπος μας, σκύλος-σύνδεσμος του 29ου φυλακείου». Οι ομοβροντίες των κανονιών κι’ οι ριπές των εχθρικών πολυβόλων διακόπτουν το γράμμα μου. Μα είμαι σίγουρος πως θα σταματήσουν γιατί θα τ’ αναγκάση το δικό μας πυροβολικό. […]

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 13.11.1940, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Τελειώνω το γράμμα μου γιατί το τμήμα μου είνε έτοιμο να ξεκινήση για μια αναγνώρισι. Δεν μπορώ και δεν πρέπει να σας γράψω πού ακριβώς βρίσκουμαι. Στο άλλο μου όμως γράμμα θα εσωκλείσω ένα νόμισμα που δεν θα το γνωρίζετε. Τότε θα καταλάβετε πού βρισκόμαστε. Ας μάθουν όλες οι μανάδες που έχουν παιδιά στα σύνορα πως πρέπει να είνε υπερήφανες γιατί στα παιδιά τους έλαχε ο κλήρος να δείξουν στον κόσμο πως η ελευθερία δεν χαρίζεται από κανέναν, αλλά παίρνεται με το σπαθί!

ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΔΑΚΙΣ