Αν και υπερδύναμη οι ΗΠΑ και ηγέτιδα του «ελεύθερου κόσμου», σήμερα πραγματοποιεί εκλογές υπό τον φόβο των όπλων και των ταραχών. Σε αρκετές πολιτείες οι κυβερνήτες ή οι ντόπιοι παράγοντες έχουν λάβει μέτρα προκειμένου το αποτέλεσμα να μην προκαλέσει «ροντέο» στην περιοχή τους. Σε κάποιες πόλεις είναι ήδη σε κατάσταση επιφυλακής η εθνοφρουρά, οι σερίφηδες προετοιμάζουν τις ομάδες τους σε περίπτωση που χρειαστεί να επέμβουν, ενώ δεν είναι λίγοι οι επαγγελματίες που έχουν «θωρακίσει» τα καταστήματά τους για τον φόβο ζημιών από ενδεχόμενα επεισόδια.

Ανησυχία

Δεν μπορεί να τους αδικήσει κανείς. Οι σκηνές του 2020 στο Καπιτώλιο είναι χαραγμένες στη μνήμη των δημοκρατικών πολιτών των ΗΠΑ και δεν θέλουν να ξαναπεράσουν κάτι παρόμοιο. Αυτά που έβλεπαν στις ταινίες του Χόλιγουντ τα είδαν να διαδραματίζονται μπροστά στα μάτια τους στην πραγματική ζωή. Ουδείς γνωρίζει πως θα κυλήσει η βραδιά μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, όταν μάλιστα οι δημοσκοπήσεις αρνούνται να «δουν» ξεκάθαρο νικητή.

Αν η εκλογή κριθεί σε λίγες χιλιάδες ψήφους, ποιος μπορεί να διαβεβαιώσει ότι οι κερασοφόροι με τις προβιές δεν θα ξαναβγούν στους δρόμους; Ποιος μπορεί να είναι σίγουρος ότι ο Τραμπ δεν θα μιλήσει για «νοθεία» και δεν θα ζητήσει επανάληψη της διαδικασίας ή ό,τι άλλο σκαρφιστεί το μυαλό του;

Πιο έτοιμος παρά ποτέ ο Τραμπ καθ’ όλη τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας επιθυμεί να εκμεταλλευτεί στο έπακρο τις αδυναμίες ενός συστήματος το οποίο διευρύνει τις ανισότητες στις ΗΠΑ και που απέτυχαν να περιορίσουν οι Δημοκρατικοί. Θυμάμαι χαρακτηριστικά την περίπτωση ενός συγγενή που ζει εδώ και 40 χρόνια στις ΗΠΑ και τον οποίο συνάντησα το καλοκαίρι στις διακοπές του στην Ελλάδα. Σκεφτόταν να ψηφίσει Τραμπ στις εκλογές, παρά το γεγονός ότι δεν είναι παραδοσιακός ψηφοφόρος των Ρεπουμπλικανών.

Στο ερώτημα «γιατί», η απάντηση ήταν αφοπλιστική. «Επειδή οι Δημοκρατικοί δεν έκαναν τίποτε για την ακρίβεια, επειδή πληρώνουμε πάρα πολλά στην εφορία χωρίς να έχουμε αντίστοιχα ανταποδοτικά οφέλη, επειδή στέλνουμε εκατομμύρια δολάρια στην Ουκρανία και υπάρχει κόσμος στις ΗΠΑ που πεινάει και είναι άστεγος».

Ο αντίλογός μου περιλάμβανε σειρά επιχειρημάτων για τον λόγο του Τραμπ με τα έντονα ακροδεξιά χαρακτηριστικά. Συμφώνησε. Ωστόσο, όπως έλεγε, η ζωή του μέσου Αμερικανού κατά την προηγούμενη θητεία Τραμπ ήταν καλύτερη απ’ ότι με τον Μπάιντεν στην εξουσία.  Επανήλθα με θέματα εξωτερικής πολιτικής, υπενθυμίζοντας ότι οι ΗΠΑ επί Τραμπ ήταν εκείνες που αναγνώρισαν την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ, ρίχνοντας κι άλλο λάδι στη φωτιά της διένεξης στη Μέση Ανατολή. «Είδες τον Μπάιντεν, να σταματάει την αιματοχυσία εκεί;», ήταν η αποστομωτική απάντηση του συνομιλητή μου.

Οι εκλογές ως «όπλο»

H συγκεκριμένη κουβέντα απέδειξε για μια ακόμη φορά ότι ακροδεξιά φαινόμενα τύπου Τραμπ, είτε στις ΗΠΑ είτε αλλού στον κόσμο, είναι φαινόμενα που αναδύονται όταν τα προοδευτικά κόμματα αποτυγχάνουν να δώσουν λύσεις στα ζητήματα της κοινωνίας. Οι εκλογές παντού και πάντα, αποτελούν το μοναδικό όπλο των λιγότερο έως καθόλου ευνοημένων αυτού του κόσμου να δείξουν τη δυσαρέσκειά τους. Και η δυσαρέσκεια είναι έκδηλη για πολύ κόσμο στις ΗΠΑ.

Κάτι αντίστοιχο είχε συμβεί και στην εκλογική αναμέτρηση του 2016 όταν το φαινόμενο Τραμπ εκλέχτηκε πρόεδρος των ΗΠΑ. Όταν σάρωσε τις ψήφους στις περισσότερες πολιτείες της λεγόμενης rust belt -της ζώνης της σκουριάς-, της άλλοτε περήφανης και ακμάζουσας, βιομηχανικής ραχοκοκαλιάς της Αμερικής. Του απόλυτου παραδείγματος του «αμερικανικού ονείρου» για όσους ήθελαν μια στέγη πάνω από το κεφάλι τους και παραδοσιακό ψητό στο τραπέζι τους. Εκεί που τα προηγούμενα χρόνια άνθιζαν οι αυτοκινητοβιομηχανίες, οι χαλυβουργίες, τα μεγάλα εργοστάσια που αποτελούσαν πυλώνα της Οικονομίας της χώρας για χρόνια.

Οι Αμερικανοί εργάτες πίστεψαν τότε ότι θα πάρουν πίσω της ζωή τους. Οι εσωτερικοί μετανάστες είχαν ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η πόλη του Ντριτόιτ, από τα μέρη-ορόσημα της rust belt, όπου σύμφωνα με τα στοιχεία στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα ο πληθυσμός μειώθηκε κατά 28%, με τους κατοίκους, λόγω ανεργίας, να αναζητούν την τύχη τους δυτικά, στην Καλιφόρνια για παράδειγμα, όπου ακόμα και σήμερα θεωρείται η «γη της επαγγελίας».

Τι πούλησε

Τί πούλησε τότε ο Τραμπ; Μείωση φόρων, εμπορικό πόλεμο με την Κίνα, μείωση της ανεργίας. Ταυτόχρονα όμως «πούλησε» έντονη αντιμεταναστευτική πολιτική, ένα τείχος στα σύνορα με το Μεξικό που άφησε ημιτελές και μερική αποχώρηση αμερικανικών στρατευμάτων από διάφορα σημεία του πλανήτη. Η αλήθεια είναι ότι αρκετοί ευνοήθηκαν από τις πολιτικές του, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι οι ανισότητες μειώθηκαν.

Επί των ημερών του μειώθηκε ο προϋπολογισμός του προγράμματος Obamacare που παρείχε μια φροντίδα σε ανθρώπους που ήταν ανασφάλιστοι. Περιορίστηκε σε μεγάλο βαθμό ο κρατικός παρεμβατισμός στις επιχειρήσεις, ενώ απέσυρε πολλούς περιβαλλοντικούς περιορισμούς σε εταιρείες. Tα δικαιώματα πιέστηκαν και η Ακροδεξιά (Proud Boys, Qanon κλπ.) οργίαζε. Η στάση του την περίοδο της πανδημίας, έχει μείνει στην Ιστορία όταν πρότεινε στους επιστήμονες να εξετάσουν το ενδεχόμενο θεραπείας ασθενών με covid, ενέσεις με απολυμαντικό!

Οκτώ χρόνια μετά ο Τραμπ πουλάει το ίδιο αφήγημα. Ανεξαρτήτως αποτελέσματος στις προεδρικές εκλογές, η καλύτερη περιγραφή για την τύχη των λαϊκών στρωμάτων στις ΗΠΑ, του απλού κόσμου που απλώς ζητά μια ακόμα ευκαιρία, μοιάζει να είναι εκείνη του Μπρους Σπίνγκστιν, στο The Ghost of Tom Joad.

«Welcome to the new world order
Families sleeping in the cars in the southwest
No home, no job, no peace, no rest».

Headlines