Το δίλημμα Χάρις ή Τραμπ και οι σχέσεις Ουάσιγκτον – Άγκυρας

Προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ και το αποτέλεσμα όπως επισημαίνουν τα τουρκικά ΜΜΕ είναι σημαντικό για την Τουρκία, με το δίλημα Χάρις ή Τραμπ να απασχολεί την Άγκυρα.

Ο νικητής των εκλογών θα πρέπει να διαπραγματευθεί με τον τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και να δώσει απάντηση σε μία σειρά παό ζητήματα που εκκρεμούν μεταξύ των δύο χωρών.

Το τουρκικό δίκτυο NTV σε σχετικό άρθρο του για τις εκλογές στις ΗΠΑ σημειώνει ότι ο Τραμπ είχε προσπαθήσει να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία πέντε φορές κατά τη διάρκεια της πρώτης προεδρικής του θητείας και σημειώνει ότι υπάρχει η αντίληψη ότι αν κερδίσει η Χάρις οι σχέσεις με την Τουρκία ίσως θα είναι καλύτερες.

Σαφώς το μέλλον των σχέσεων Ουάσιγκτον – Άγκυρας είναι δύσκολο να προβλεφθεί από τις εξαγγελίες της προεκλογικής εκστρατείας και όπως σημειώνουν στην Τουρκία οι αναλυτές κάνουν σχόλια με βάση το παρελθόν.

Καμάλα Χάρις ή Ντόναλντ Τραμπ;

Το NTV στο άρθρο του αναζητά απαντήσεις για το πώς θα επηρεαστεί η Τουρκία ανάλογα με το ποιος θα επικρατήσει στις εκλογές, Καμάλα Χάρις ή Ντόναλντ Τραμπ.

Οι σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας κατά την πρώτη θητεία Τραμπ παρουσίασαν διακυμάνσεις, ενώ επηρεάστηκαν από τις περιφερειακές εξελίξεις κατά τη θητεία του Τζο Μπάνιντν.

Η πρώτη συνάντηση Ερντογάν – Μπάιντεν έγινε τον Ιούνιο του 2021. Ακολούθησε η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβρη του 2021 με τον Ερντογάν να δηλώνει στη σκιά των όσων έλαβαν χώρα στο Αφγανιστάν το προηγούμενο καλοκαίρι, πως οι σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας δεν ξεκίνησαν καλά με τον Μπάιντεν.

Οι σχέσεις Μπάιντεν – Ερντογάν

Ακολούθησε όπως επισημαίνει το άρθρο το τουρκικό αίτημα για την αγορά 40 μαχητικών F-16 και τον εκσυγχρονισμό ακόμα 79, με τη θετική απάντηση του Μπάιντεν να βελτιώνει την ατμόσφαιρα.

Ερντογάν και Μπάιντεν συναντιούνται ξανά στη Ρώμη πέντε μήνες μετά την πρώτη τους συνάντηση. Στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής των G20 και συμφωνούν στη δημιουργία ενός μηχανισμού για τη βελτίωση των μεταξύ τους σχέσεων.

Στη συνάντηση όπως σημειώνεται κυριαρχούν η υποστήριξη των ΗΠΑ στο YPG τους Κούρδους της Συρίας, αλλά και το τουρκικό αίτημα για τα F-16 είναι ψηλά στην ατζέντα. Το επόμενο διάστημα το εμπόδιο στην προμήθεια των F-16 από την Τουρκία θα παραμείνει, με την Άγκυρα να επικρίνει την κυβέρνηση Μπάιντεν ότι δεν άσκησε την απαιτούμενη πίεση στο Κογκρέσο, ενώ η Ουάσιγκτον σημείωνε ότι θέλει χρόνο για να «μειώσει την αρνητική αντίληψη για την Τουρκία στο Κογκρέσο», όπως σημειώνει το τουρκικό δίκτυο.

Ιούνιος 2022 Μπάιντεν – Ερντογάν συναντιούνται ξανά στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη. Μία μέρα μετά τη συναίνεση Ερντογάν για άρση των τουρκικών αντιρρήσεων στο δρόμο της ένταξης Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ.

Η επόμενη συνάντηση τους έγινε στο Μπαλί.

Φινλανδία και Σουηδία στο ΝΑΤΟ

Με την Άγκυρα να κρατά σε εκκρεμότητα την έγκριση των πρωτοκόλλων που θα επέτρεπαν τελικά σε Φινλανδία και Σουηδία να μπουν στο ΝΑΤΟ, περιμένοντας όπως επισημαίνεται στο NTV την έγκριση του αιτήματος για τα F-16.

Με τα ζητήματα αυτά να κυριαρχούν σε κάθε συνάντηση Μπάιντεν – Ερντογάν.

Η Τουρκία ενέκρινε την ένταξη της Φινλανδίας το Μάρτιο του 2023 και η χώρα συμμετείχε στη Σύνοδο Κορυφής, στο Βίλνιους, ως νέο μέλος.

Η τουρκική έγκριση είχε θετικό αντίκτυπο και στη συνάντηση Μπάιντεν – Ερντογάν στο Βίλνιους.

Ακολούθησε πράσινο φως από την Τουρκία και για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, με την Ουάσιγκτον να δίνει θετική απάντηση στην Τουρκία για την αγορά νέων και των εκσυγχρονισμό των παλιών της F-16.

Οι σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας δοκιμάστηκαν ξανά με τον πόλεμο στη Γάζα που ξεκίνησε το 2023.

Και αυτό το ζήτημα παραμένει σε εκκρεμότητα, όπως τονίζει το NTV.

Ο Τραμπ της πρώτης θητείας και η Τουρκία

Στο πώς συμπεριφέρθηκε ο Τραμπ στην Τουρκία κατά την πρώτη του θητεία, το άρθρο σημειώνει όλες τις κρίσεις που σημειώθηκαν.

Ξεκινώντας από την στήριξη στο YPG/PKK τους Κούρδους δηλαδή, που όπως σημειώνεται ο Τραμπ κληρονόμησε από τον Μπαράκ Ομπάμα με το «πρόσχημα της καταπολέμησης του Ισλαμικού Κράτους».

Τονίζεται επίσης η υπόθεση του πάστορα Μπράνσον, την απόρριψη του αιτήματος αποφυλάκισης του από το τουρκικό δικαστήριο και την απειλή Τραμπ και Πενς για επιβολή κυρώσεων στην Άγκυρα. Σε αυτό το πλαίσιο υπενθυμίζεται ότι οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν διπλασιασμό των δασμών σε χάλυβα και αλουμίνιο για την Τουρκία «και πάλι λόγω της υπόθεσης Μπράνσον».

Ωστόσο η βαθύτερη κρίση ανάμεσα σε Άγκυρα και Ουάσιγκτον σημειώνεται ότι άρχισε με την απόφαση της Τουρκίας να προχωρήσει στην αγορά των S-400 από τη Ρωσία.

Αυτό οδήγησε στην επιβολή κυρώσεων (CAATSA) από τις ΗΠΑ στην Τουρκία.

Το 2019 το αμερικανικό Πεντάγωνο, «υπό την πίεση του Κογκρέσου», όπως επισημαίνει το NTV ανακοίνωσε την αποβολή της Τουρκίας από το πρόγραμμα των F-35. Και υπογραμμίζει ότι παρά τη θετική του προσέγγιση προς την Τουρκία ο Τραμπ έμεινε στην ιστορία ως ο πρόεδρος των ΗΠΑ που επέβαλε κυρώσεις στην Τουρκία πέντε φορές, κατά τη διάρκεια της θητείας του. Οι δύο από αυτές συνδέονταν με την υπόθεση Μπράνσον, δύο με την αγορά των S-400 και μία ακόμα με τις επιχειρήσεις κατά του YPG-PKK.

Πλήγμα οι «γκιουλενιστές»

Το άρθρο τονίζει ότι το μεγαλύτερο πλήγμα για τη συνέχεια των διμερών σχέσεων ΗΠΑ – Τουρκίας, εκείνη την περίοδο προήλθε από την οργάνωση «FETΟ» και τις δραστηριότητες της. Αναφέρεται στην απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 και το αίτημα για έκδοση του «ιδρυτή της τρομοκρατικής οργάνωσης, Φετουλάχ Γκιουλέν» που υποβλήθηκε επτά φορές στις ΗΠΑ και απορρίφθηκε.

Όπως υπογραμμίζεται παρά τη θετική προσέγγιση Τραμπ προς την Τουρκία οι βαθύτερες ρωγμές και οι πιο ταραχώδεις σχέσεις της Ουάσιγκτον με την Άγκυρα τα τελευταία χρόνια καταγράφηκαν κατά την διακυβέρνηση Τραμπ.

Με την τουρκική πλευρά να εξακολουθεί να θέτει ως απαίτηση προς τον Τραμπ εφόσον εκλεγεί την απόσυρση της στήριξης των ΗΠΑ στους Κούρδους της Συρίας (YPG).

Οι πρωτοβουλίες την περίοδο Μπάιντεν και τα προβλήματα

Όσον αφορά τις σχέσεις των δύο χωρών την περίοδο της διακυβέρνησης Μπάιντεν, αναφέρεται ότι υπήρξαν σημαντικές πρωτοβουλίες. Όπως υπενθυμίζεται ο Μπάιντεν διαδραμάτισε πιο ενεργό ρόλο στις παγκόσμιες προκλήσεις, προσπάθησε να αναζωογονήσει την πολυμέρεια και τις διεθνείς συμμαχίες και έδωσε έμφαση στη συνεργασία με το ΝΑΤΟ και άλλους διεθνείς οργανισμούς. Σημειώνεται ότι είχε επίσης πιο θετική προσέγγιση στο μουσουλμανικό κόσμο και ήρε τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς της εποχής Τραμπ.

Την ίδια στιγμή τονίζεται ότι παρά την πιο αρμονική συνεργασία Μπάιντεν – Τουρκίας υπήρξαν και σημαντικές αποκλίσεις. Μεταξύ αυτών και δηλώσεις του στους New York Times ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να καταστήσουν σαφές ότι στηρίζουν την αντιπολίτευση στην Τουρκία.

Αλλά και το γεγονός ότι και για τη διοίκηση Μπάιντεν οι S-400 παρέμειναν σημαντικό αγκάθι στις σχέσεις με την Τουρκία.

Εάν κερδίσει η Χάρις

Το NTV θεωρεί ότι το επόμενο διάστημα ίσως οι αμερικανο – τουρκικές σχέσεις να ακολουθήσουν μία πορεία που θα στοχεύει στην επίλυση των προβλημάτων του παρελθόντος. Σημειώνεται δε ότι λόγω των απρόβλεπτων μονομερών και συχνά ιδεοληπτικών προσεγγίσεων Τραμπ επικρατεί η άποψη ότι οι σχέσεις με την Τουρκία θα βελτιωθούν εάν εκλεγεί η Χάρις.

Και πάλι δεν λείπουν οι αναλυτές που εκτιμούν ότι η Χάρις δεν θα προχωρήσει σε ριζικές αλλαγές πολιτικής εάν εκλεγεί.

Στα συν της Χάρις η Τουρκία μετράει και το ότι δεν θέλει να υπάρξει ρωγμή στο ΝΑΤΟ.

Στους ανθρώπους της Χάρις που έχουν αντίκτυπο στις σχέσεις Ουάσιγκτον – Άγκυρας αναφέρεται ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας της υποψήφιας των Δημοκρατικών, Φιλ Γκόρντον, ο οποίος γνωρίζει την Τουρκία και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο, όπως επισημαίνεται, στην εξωτερική πολιτική κατά τη διάρκεια των κυβερνήσεων Κλίντον και Ομπάμα.

Τα θέματα που θα βρεθούν ψηλά στην ατζέντα των σχέσεων Τουρκίας – ΗΠΑ ως τα πλέον σημαντικά είναι το ζήτημα της γενοκτονίας των Αρμενίων, τα F-35, οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν για τους S-400, η έκδοση μελών της FETÖ, το Κυπριακό και η αυξανόμενη υποστήριξη των ΗΠΑ προς το Ισραήλ.

Ενώ την ίδια στιγμή όπως επισημαίνεται η ρητορική του Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία προσελκύει την προσοχή της Άγκυρας, καθώς και η στάση των ΗΠΑ απέναντι στο Ισραήλ.