Η επανεκλογή Τραμπ και ο χειρότερος οικονομικός εφιάλτης της Ευρώπης

Η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ θα εξασφαλίσει ένα χαμηλότερο φορολογικό περιβάλλον που αναμένεται να τονώσει το συναίσθημα και τις δαπάνες στο εγγύς μέλλον.

Ωστόσο, οι υποσχόμενοι δασμοί, οι έλεγχοι της μετανάστευσης και το υψηλότερο κόστος δανεισμού θα αποτελέσουν αργά ή γρήγορα τα μεγαλύτερα εμπόδια κατά τη διάρκεια της προεδρικής του θητείας, εκτιμά η ING, στην πρώτη ανάλυσή της μετά τις αμερικανικές εκλογές.

Σε ό, τι αφορά την Ευρώπη, η ING προειδοποιεί πως βρίσκεται αντιμέτωπη με τον χειρότερο οικονομικό εφιάλτη της.

Φορολογικές περικοπές, έλεγχοι μετανάστευσης και προστατευτισμός

Ο κόσμος μίλησε και ο Ντόναλντ Τραμπ θα είναι ο 47ος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Θα γίνει επίσης ο δεύτερος πρόεδρος, μετά τον Γκρόβερ Κλίβελαντ, που θα υπηρετήσει μη συνεχόμενες θητείες.

Ενώ οι δημοσκοπήσεις έδειχναν μια οριακή κούρσα, οι χρηματοπιστωτικές αγορές εμφανίζονταν όλο και πιο σίγουρες για ένα τέτοιο αποτέλεσμα με τις αγορές μετοχών, το δολάριο και τις αποδόσεις του Δημοσίου να αυξάνονται όλες τις τελευταίες εβδομάδες.

Το εάν αυτές οι τάσεις θα παραμείνουν σε ισχύ εξαρτάται από το πόσο γρήγορα ο Τραμπ θα μπορέσει να συγκροτήσει το κόμμα του και να περάσει τη νομοθετική του ατζέντα από το Κογκρέσο.

Το πρώτο θέμα που πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι η διαχείριση του ομοσπονδιακού ορίου χρέους, το οποίο θα αποκατασταθεί στις 2 Ιανουαρίου. Η σημερινή υπουργός Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν θα εφαρμόσει αμέσως «έκτακτα μέτρα» και θα χρησιμοποιήσει μετρητά για να συνεχίσει να πληρώνει τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις της κυβέρνησης.

Στη συνέχεια, ο Τραμπ θα αναλάβει στις 20 Ιανουαρίου και η ομάδα του θα πρέπει να ξεκινήσει γρήγορα δράση για να καταλήξει σε μια συμφωνία για τον προϋπολογισμό, ώστε να αρθεί ή να ανασταλεί περαιτέρω το ανώτατο όριο.

Αυτή τη στιγμή φαίνεται ότι οι Ρεπουμπλικάνοι βρίσκονται σε τροχιά για μια καθαρή σάρωση με την προεδρία, τη Γερουσία και τη Βουλή, κάτι που θα σήμαινε ότι αυτό θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο.

Ωστόσο, εάν οι Δημοκρατικοί καταφέρουν να κερδίσουν τη Βουλή, αυτή θα μπορούσε να είναι μια αμφιλεγόμενη περίοδος που θα καταναλώσει χρόνο και θα προκαλέσει πιέσεις στην αγορά. Σύμφωνα με αυτό το δεύτερο σενάριο, θα έδινε ένα πρώιμο μήνυμα για το εάν θα περιοριστεί η ικανότητά του να περάσει τις φορολογικές περικοπές, εκτιμά η ING.

Όσον αφορά την πολιτική, οι τρεις κύριοι στόχοι πολιτικής του είναι:

– Επέκταση και τροποποίηση του νόμου για τις φορολογικές περικοπές και τις θέσεις εργασίας, ο οποίος επί του παρόντος έχει προγραμματιστεί να λήξει στα τέλη του 2025, συνοδευόμενος από χαμηλότερους εταιρικούς φόρους και απαλλαγή από τη φορολογία.

– Περιορισμός της μετανάστευσης, ιδιαίτερα από τα νότια σύνορα και,

– Εφαρμογή δασμών, που πιστεύει ότι θα αυξήσουν τα έσοδα, θα προωθήσουν την εκ νέου στήριξη της παραγωγής και θα τονώσουν την οικονομική ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας.

Πρώτα η εγχώρια Αμερική

Όσον αφορά το timing, είναι πιθανό να επαναλάβει το playbook του 2017 και να επικεντρωθεί πρώτα στα εσωτερικά ζητήματα. Κατά την ING η αρχική έμφαση θα δοθεί στη μεταναστευτική πολιτική. Οι προτάσεις περιλαμβάνουν καταστολή της παράνομης μετανάστευσης, μαζικές απελάσεις παράνομων μεταναστών που βρίσκονται ήδη στις ΗΠΑ και ορισμένους περιορισμούς στη νόμιμη μετανάστευση στις ΗΠΑ.

Είναι επίσης πιθανό να θέσει σε εφαρμογή τα σχέδιά του για ανασχηματισμό της κυβέρνησης από νωρίς. Πιστεύει ότι υπάρχουν σημαντικές σπατάλες, καταχρήσεις και απάτες που πρέπει να αντιμετωπιστούν και θα επιδιώξει να μειώσει τις ρυθμίσεις που συνδέονται με την ενεργειακή και περιβαλλοντική πολιτική.

Η δεύτερη φάση θα αφορά τη φορολογία. Εάν πρόκειται πράγματι για μια καθαρή «σάρωση» των Ρεπουμπλικάνων, αυτό θα πρέπει να είναι σχετικά απλό να επιτευχθεί και θα πρέπει να ολοκληρωθεί με άφθονο χρόνο πριν λήξουν οι φορολογικές του περικοπές στις 31 Δεκεμβρίου 2025.  Ωστόσο, εάν το Κογκρέσο χωριστεί, αυτό θα διαρκέσει περισσότερο.

Μόλις σημειώσει πρόοδο στην εγχώρια ατζέντα, είναι πιθανό να στραφεί προς την εμπορική πολιτική και την προοπτική δασμών 60% στις κινεζικές εισαγωγές και δασμών 10-20% σε προϊόντα από αλλού στον κόσμο.

Σύμφωνα με την εκτίμηση της ING η πρώιμη περίοδος για να συμβεί αυτό θα είναι το τρίτο τρίμηνο του 2025, με πιο πιθανό χρονικό διάστημα το τέταρτο τρίμηνο του 2025/πρώτο τρίμηνο του 2026. Επίσης εκτιμά ότι θα υπάρξει μια σταδιακή εισαγωγή δεδομένης της πιθανότητας για σημαντικές οικονομικές αναταράξεις. Η Κίνα πιθανότατα θα επηρεαστεί πρώτα, με μια σταδιακή σειρά δασμών που θα εισαχθούν σε διαφορετικά προϊόντα από άλλες χώρες αργότερα.

Όσον αφορά τη γεωπολιτική και τις διεθνείς σχέσεις, οι προτεραιότητες εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ, εκτός από τον περιορισμό της Κίνας, παραμένουν σχετικά ασαφείς λόγω της εκλογικής του εστίασης σε εσωτερικά ζητήματα.

Η προσέγγισή του στη διεθνή διπλωματία αναμένεται να είναι σε μεγάλο βαθμό συναλλακτική και περιστασιακά απομονωτική, δείχνοντας λιγότερο σεβασμό στις υπάρχουσες συνεργασίες. Αυτό μπορεί να προκαλέσει διακοπή στις σχέσεις κατά καιρούς, με τις εμπορικές και διπλωματικές εντάσεις να πλαισιώνουν τα σχέδιά του για την εξωτερική πολιτική.

Επιπλέον, η κριτική για τις ανεπαρκείς αμυντικές δαπάνες των μελών του ΝΑΤΟ είναι πιθανό να είναι ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στις συζητήσεις για ευρύτερα ζητήματα ασφάλειας.

Επίσης, ο Τραμπ αναμένεται να επικεντρωθεί σε θέματα που τόνισε κατά τη διάρκεια των προεκλογικών συγκεντρώσεων, όπως η επίλυση συγκρούσεων στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή. Έχοντας μεσολαβήσει στις Συμφωνίες του Αβραάμ το 2020, είναι πιθανό να ενισχύσει τις προσπάθειες για την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και των γειτονικών αραβικών κρατών, δυνητικά καθιστώντας αυτό τον ακρογωνιαίο λίθο της ατζέντας του για τη Μέση Ανατολή.

Ωστόσο, η προσέγγισή του στην Ουκρανία αναμένεται να είναι πιο αποφασιστική, αποσύροντας πιθανώς τη στρατιωτική βοήθεια για να εξαναγκάσει σε μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων που μπορεί να επιτρέψει στη Ρωσία να διατηρήσει τα τρέχοντα εδαφικά της κέρδη. Παραμένει ασαφές εάν θα υπάρξει και η άρση των κυρώσεων κατά της Ρωσίας.

Οι οικονομικές συνέπειες

Από τη φορολογία

Βραχυπρόθεσμα, η προοπτική χαμηλότερων φόρων και ενός φιλοεπιχειρηματικού περιβάλλοντος θα πρέπει να διατηρήσουν το οικονομικό κλίμα σχετικά σταθερό και τη διάθεση για κινδύνους ανοδική.

Ταυτόχρονα, ένα καθαρό αποτέλεσμα με ομαλή πολιτική μετάβαση στον νέο πρόεδρο θα προσφέρει σαφήνεια και θα βοηθήσει στη στήριξη του κλίματος και, σε περιβάλλον χαμηλότερου επιτοκίου, θα μπορούσε να βελτιώσει τις οικονομικές προοπτικές. Για παράδειγμα, εταιρείες που καθυστέρησαν τις επενδυτικές δαπάνες λόγω της εκλογικής/ρυθμιστικής αβεβαιότητας μπορεί τώρα να είναι έτοιμες να αρχίσουν να επενδύουν.

Από τη μεταναστευτική πολιτική

Ωστόσο, οι μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης υπό την προεδρία του είναι πιο αβέβαιες. Η μειωμένη μετανάστευση και ο αναγκαστικός επαναπατρισμός θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημαντικό περιορισμό για την οικονομία των ΗΠΑ, ιδιαίτερα σε κλάδους όπως η γεωργία.

Ο αριθμός των εργαζομένων στην Αμερική μειώνεται και είναι κατά ένα εκατομμύριο χαμηλότερος από ό,τι το 2019. Η πτωτική τάση των γεννήσεων στις ΗΠΑ υποδηλώνει μικρή προοπτική ανάκαμψης βάσει δημογραφικών στοιχείων.

Η αύξηση της απασχόλησης προέρχεται από εργαζόμενους που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό, οι οποίοι αποτελούν πλέον το 19,5% του συνόλου των εργαζομένων στις ΗΠΑ. Εάν το εργατικό δυναμικό που γεννήθηκε στο εξωτερικό συρρικνωθεί επίσης, θα μπορούσε να δημιουργήσει σημαντικές προκλήσεις από την πλευρά της προσφοράς, οδηγώντας σε αύξηση τους μισθούς και τον πληθωρισμό.

Για να αντιμετωπιστεί αυτό, η παραγωγικότητα θα πρέπει να αυξηθεί σημαντικά. Επιπλέον, λιγότεροι ενεργοί άνθρωποι στη χώρα θα σήμαιναν μειωμένη οικονομική ζήτηση.

Από την εμπορική πολιτική

Οι δασμοί είναι ένας άλλος περιορισμός στην οικονομία από την πλευρά της προσφοράς. Πρόκειται για φόρους που θα πληρώσουν οι εισαγωγείς των ΗΠΑ (συνήθως χονδρέμποροι και λιανοπωλητές) όταν τα προϊόντα εισέλθουν στις ΗΠΑ. Στη συνέχεια αποφασίζουν εάν θα απορροφήσουν το επιπλέον κόστος ή θα το μετακυλίσουν είτε εν μέρει είτε συνολικά στον πελάτη.

Στο πλαίσιο ενός πιο σαρωτικού σχεδίου επιθετικών δασμών, μπορεί να είναι πιο δύσκολο να αντικατασταθούν άμεσα τα εγχώρια προϊόντα, λόγω των περιορισμών χωρητικότητας. Κατά συνέπεια, το χτύπημα στα περιθώρια κέρδους των λιανοπωλητών και η διάβρωση της δύναμης δαπανών των νοικοκυριών από τον υψηλότερο πληθωρισμό θα μπορούσαν να είναι σημαντικά σε μια οικονομία όπου οι καταναλωτικές δαπάνες αντιπροσωπεύουν το 70% της συνολικής δραστηριότητας.

Οι κατασκευαστές των ΗΠΑ θα πρέπει να γίνουν πιο ανταγωνιστικοί στις τιμές και να επωφεληθούν, αλλά πολλοί χρησιμοποιούν επίσης εισαγόμενα εξαρτήματα, επομένως αντιμετωπίζουν επίσης υψηλότερο κόστος και θα χρειαστεί χρόνος για να δημιουργηθεί μια μονάδα παραγωγής στις ΗΠΑ.

Επιπλέον, πρέπει να αναμένονται αντίποινα από ξένες χώρες, τα οποία θα δημιουργήσουν προκλήσεις για τους εξαγωγείς και τους κατασκευαστές των ΗΠΑ. Εάν δούμε ασθενέστερη παγκόσμια ζήτηση από την κλιμάκωση των δασμών, θα μπορούσε να σημαίνει λιγότερες επενδύσεις και λιγότερες θέσεις εργασίας, όχι περισσότερες όπως αναμένει ο Τραμπ.

Από τη δημοσιονομική πολιτική

Το μεγαλύτερο πρόβλημα για τη μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη είναι πιθανό να προέλθει από το υψηλότερο κόστος δανεισμού της κυβέρνησης των ΗΠΑ, το οποίο αυξάνει το κόστος δανεισμού των καταναλωτών και των επιχειρήσεων ευρύτερα.

Η δικομματική Επιτροπή για έναν Υπεύθυνο Ομοσπονδιακό Προϋπολογισμό εκτιμά ότι ο συνδυασμός πολιτικής του Τραμπ για φορολογικές περικοπές, αυξήσεις δασμών και αλλαγές δαπανών θα προσθέσει 7,75 τρισ. δολάρια στο εθνικό χρέος των ΗΠΑ τα επόμενα 10 χρόνια σε σχέση με τις τρέχουσες βασικές προβλέψεις του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου.

Οι ΗΠΑ έχουν ήδη δημοσιονομικό έλλειμμα κοντά στο 7% του ΑΕΠ φέτος με το χρέος προς το ΑΕΠ να κυμαίνεται στο 100%. Οι ανησυχίες για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα θα οδηγήσουν τους επενδυτές να απαιτήσουν υψηλότερο προθεσμιακό ασφάλιστρο για δανεισμό στην κυβέρνηση των ΗΠΑ μακροπρόθεσμα, αυξάνοντας το κόστος δανεισμού σε γενικές γραμμές στην οικονομία .

Εν συνόλω, οι οικονομικές επιπτώσεις από τη μείωση της προσφοράς του εργατικού δυναμικού, τον παγκόσμιο εμπορικό προστατευτισμό και την προοπτική υψηλότερου κόστους δανεισμού θα δυσκολέψουν την οικονομία των ΗΠΑ να αναπτυχθεί αρκετά γρήγορα ώστε να δημιουργήσει φορολογικά έσοδα και να καλύψει πλήρως το δημοσιονομικό σχέδιο του Τραμπ, σύμφωνα με την ING.

Νομισματική πολιτική

Ταυτόχρονα, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα μπορεί να θεωρήσει ότι εάν η δημοσιονομική πολιτική πρόκειται να χαλαρώσει σε σχέση με τις προηγούμενες βασικές προβλέψεις της, τότε πρέπει να ασκήσει αυστηρότερη νομισματική πολιτική, γεγονός που συνεπάγεται υψηλότερο ουδέτερο επιτόκιο για να διατηρήσει τον πληθωρισμό στο στόχο του 2%.

Ένα περιβάλλον υψηλότερου πληθωρισμού από τους δασμούς θα μπορούσε να ενισχύσει τον κίνδυνο μιας υψηλότερης, πιο απότομης καμπύλης αποδόσεων τα επόμενα τέσσερα χρόνια σε σχέση με αυτό που γνώρισε η οικονομία των ΗΠΑ την προηγούμενη δεκαετία.

Σε αυτό το πλαίσιο, η ING υπενθυμίζει ότι η θητεία του Τζερόμ Πάουελ ως προέδρου της Fed λήγει τον Φεβρουάριο του 2026 και με τους Ρεπουμπλικάνους να ελέγχουν τη Γερουσία, ο Πρόεδρος Τραμπ έχει έναν εύκολο έργο για να προτείνει έναν υποψήφιο που είναι πιο πρόθυμος να ικανοποιήσει τις θέσεις του για την πολιτική επιτοκίων.

Ο χειρότερος οικονομικός εφιάλτης της Ευρώπης γίνεται πραγματικότητα

Ένας επικείμενος νέος εμπορικός πόλεμος θα μπορούσε να ωθήσει την οικονομία της ευρωζώνης από την υποτονική ανάπτυξη σε μια πλήρη ύφεση. Η ήδη ταλαιπωρημένη γερμανική οικονομία, η οποία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο εμπόριο με τις ΗΠΑ, θα πληγεί ιδιαίτερα από τους δασμούς στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα.

Επιπλέον, η αβεβαιότητα σχετικά με τη στάση του Τραμπ για την Ουκρανία και το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να υπονομεύσει τους πρόσφατα σταθεροποιημένους δείκτες οικονομικής εμπιστοσύνης σε ολόκληρη την ευρωζώνη.

Παρόλο που οι δασμοί ενδέχεται να μην επηρεάσουν την Ευρώπη μέχρι τα τέλη του 2025, η νέα αβεβαιότητα και οι φόβοι για τον εμπορικό πόλεμο θα μπορούσαν να οδηγήσουν την οικονομία της ευρωζώνης σε ύφεση στο τέλος του έτους.

Παρά τους ισχυρισμούς των Ευρωπαίων πολιτικών ότι είναι προετοιμασμένοι για μια δεύτερη προεδρία Τραμπ, παραμένει ασαφές εάν ο Τραμπ θα μπορούσε πράγματι να οδηγήσει σε βαθύτερη ενοποίηση, δεδομένων των εσωτερικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.  Η Ευρώπη πιθανότατα θα περιμένει να δει ποιες πολιτικές να εφαρμόζονται στην πραγματικότητα.

Πηγή: ΟΤ