Καλωσόρισε η Αμερική τον φασισμό; – Η απάντηση έκπληξη του αριστερού ιστορικού Μπράιαν Πάλμερ

Από πολιτικούς του αντιπάλους Δημοκρατικούς μέχρι και πρώην συνεργάτες του, χαρακτηρίζουν τον νικητή της 5^ης Νοεμβρίου 2024, από αυταρχικό και ψεύτη έως φασίστα. Εάν ισχύει το τελευταίο, πρόκειται για κοσμοϊστορική εξέλιξη, μόλις 80 χρόνια από την ήττα του φασισμού. Είναι όμως ο Ντόναλντ Τραμπ φασίστας;

Ένας από τους σημαντικότερους ιστορικούς στην Αμερική, προερχόμενος από τον χώρο της Αριστεράς, Μπράιαν Πάλμερ, παρατηρεί πως πολλοί στην αριστερά επαναλαμβάνουν αυτή τη συναίνεση: Ότι δηλαδή ο Τραμπ, που συνήθως παρομοιάζεται με τον Χίτλερ, είναι το νέο και πανταχού παρών πρόσωπο του αμερικανικού φασισμού, το lider maximo ενός ολοκληρωτικού κινήματος.

Ο ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τρεντ στον Καναδά, υπογραμμίζει εξαρχής ότι ο Τραμπ σίγουρα αγκαλιάζει πολλά από τα οποία «τρέφεται» το τρελό πρόγραμμα του φασισμού.

«Το ότι ο Τραμπ αγκαλιάζει και επιτρέπει ρατσιστικές, μισογυνιστικές, λυσσασμένα αντικομμουνιστικές, αντιεργατικές απόψεις και προωθεί προσβλητικά τα δικαιώματα των πλουσίων, είναι αυτονόητο. Για πολλούς, αυτό ορίζει τον φασισμό: είναι το μόνο που αποδοκιμάζει ένας προοδευτικός, συνειδητοποιημένος πολίτης» λέει χαρακτηριστικά, ο ιστορικός, χαρακτηρίζοντας τον Τραμπ «αξιοθρήνητο».

«Είναι κάτι παραπάνω από πρόθυμος να γλείψει τους φασίστες – και ουσιαστικά κάθε πολιτικό τσαρλατάνο που θέλει να γονατίσει κάνοντας πιστή δέηση στην αυτοκρατορία του. Το αν θα φορέσει το ένδυμα ενός γνήσιου φασίστα είναι ωστόσο περισσότερο ανοιχτό ερώτημα από ό,τι πολλοί είναι διατεθειμένοι να παραδεχτούν» αναφέρει ο Μπράιν, προσθέτοντας μάλιστα ότι η πρόσφατη ρητορική Τραμπ παίρνει ολοένα και περισσότερα στοιχεία του προγράμματος «Το αίμα και το χώμα» της ναζιστικής Γερμανίδας, εκφράζοντας το ιδεώδες για ένα φυλετικά καθορισμένο εθνικό σώμα ενωμένο με μια περιοχή.

«Στον βαθμό που ο Τραμπ έχει πρόγραμμα, λοιπόν, αυτό δεν διαθέτει επαρκή συνοχή και συνέπεια για να χαρακτηριστεί ως αποφασιστικά φασιστικό»

Ωστόσο, ο Πάλμερ λέει πως οι φιλοδοξίες του νέου προέδρου των ΗΠΑ, δεν ταιριάζουν άψογα με μια φασιστική ατζέντα: δεν φαίνεται να είναι ακριβώς αυτές ενός Χίτλερ ή ενός Μουσολίνι.

«Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τον Χίτλερ να αφιερώνει χρόνο από την οικοδόμηση του ναζιστικού κράτους για να εμπορεύεται φτηνιάρικα εμπορεύματα, από κάρτες αγορών μέχρι μενταγιόν αυτοπροβολής, να πουλάει υπερτιμημένες Βίβλους και ρολόγια αξίας 100.000 δολαρίων ή να βοηθά στην έναρξη μιας προσπάθειας για κρυπτονομίσματα» λέει ο ιστορικός.

«Οι φασίστες χρησιμοποιούσαν παραδοσιακά την οικονομική πολιτική για να προετοιμαστούν και τελικά να διεξάγουν πόλεμο. Ο Τραμπ θα προτιμούσε να αποφύγει τον ανοιχτό πόλεμο πάση θυσία, αν και είναι τόσο μαχητικός όσο το επόμενο Ρεπουμπλικανό γεράκι, δεν αποστρέφεται τη ρίψη βομβών στο Αφγανιστάν ή την παράνομη δολοφονία όσων θεωρεί τους «τρομοκρατικούς» διεθνείς εχθρούς της διακυβέρνησής του».

Οι φασίστες απεχθάνονται τους κομμουνιστές, αλλά ο Τραμπ λέει ο Πάλμερ, ο οποίος ακολουθεί ρητορικά το παράδειγμά του για να δυσφημεί τους μαρξιστές και δεν χάνει ευκαιρία να αποκαλεί τους πολιτικούς του αντιπάλους επαναστάτες αριστερούς (και ολοκληρωτικούς φασίστες, επίσης!), είναι επίσης πρόθυμος να ανταλλάξει «επιστολές αγάπης» με δήθεν Λαϊκές Δημοκρατίες όπως η Βόρεια Κορέα.

«Στον βαθμό που ο Τραμπ έχει πρόγραμμα, λοιπόν, αυτό δεν διαθέτει επαρκή συνοχή και συνέπεια για να χαρακτηριστεί ως αποφασιστικά φασιστικό» υπογραμμίζει ο Πάλμερ.

«Αψηφά ακόμη και τη στοιχειώδη τήρηση των καθιερωμένων αρχών του δημοσιονομικού συντηρητισμού, με τους οποίους ο Μουσολίνι, μετά από μια αρχική σύντομη περίοδο περιφρόνησης, σύντομα συμμορφώθηκε» λέει. «Σίγουρα, υπάρχει μεγάλο μέρος της λατρείας του ηγέτη που ενεργεί μέσα στον Τραμπισμό, αλλά τότε αυτό ήταν πάντα ένα συστατικό του δεξιού λαϊκισμού.  Η ηγεσία του Τραμπ, συνεχίζει ο Πάλμερ, στερείται της δομημένη ανάπτυξης συνεπούς, θεμελιωμένης και οργανωτικά σταθερής εξουσίας που είναι σίγουρα χαρακτηριστικό γνώρισμα του φασισμού. Ο φασισμός, όπως όλες οι μορφές αστικής διακυβέρνησης, έχει να κάνει με πολλά πράγματα. Το μόνο στοιχείο που δεν μπορεί χωρίς είναι η αποφασιστική ηγεσία. Ο Τραμπ είναι ρητορικά πομπώδης σίγουρα, αλλά του λείπει η σταθερότητα».

Για τον καθηγητή Ιστορίας, αυτό που πρέπει να τονιστεί δεν είναι πώς ο Τραμπ φέρνει τον φασισμό στην Αμερική, αλλά μάλλον ότι το brand της διακυβέρνησής του κορυφώνεται αναπόφευκτα στο χάος και επιταχύνει την τάση προς την κρίση που είναι ήδη ενσωματωμένη στον καπιταλισμό, επιταχύνοντας καθώς το σύστημα κερδών αντιμετωπίζει τις αυξανόμενες αντιφάσεις του. «Αυτό που υποκινεί το κεφάλαιο οικονομικά, ο Τραμπ το τροφοδοτεί πολιτικά» τονίζει ο Πάλμερ, προσθέοντας έτσι πως το αποτέλεσμα είναι «αδιαμφισβήτητα αποκρουστικό και επικίνδυνο, αποτελώντας ένα πολιτικό συνονθύλευμα, ένα ποτ πουρί που σίγουρα περιέχει προτροπές στον φασισμό».

Υπάρχουν ομοιότητες, για παράδειγμα, μεταξύ του «Κινήματος της Μπυραρίας» του Χίτλερ το 1923 και της υποκίνησης του όχλου από τον Τραμπ να εισβάλουν στον Κογκρέσο στις 6 Ιανουαρίου 2022, λέει ο Πάλμερ, αλλά την ίδια στιγμή, λέει, η θεμελιώδης διαφορά που διαχωρίζει αμετάκλητα αυτά τα γεγονότα είναι επίσης προφανής: «ο Τραμπ ήταν στην εξουσία αλλά δεν μπορούσε να φέρει εις πέρας τίποτα μια πλήρης εξέγερση (για όλη την απόχρωση και την κραυγή που υψώθηκε στη συνέχεια από τα φιλελεύθερα μέσα ενημέρωσης και τους προοδευτικούς κάθε είδους), πόσο μάλλον ένα πραγματικό πραξικόπημα».

Έτσι, εύλογα αναρωτιέται ο ισοτρικόας, άραγε μπορεί κανείς σοβαρά να υποστηρίξει ότι ο Χίτλερ ή ο Μουσολίνι θα επέτρεπαν ποτέ να απειληθεί η εξουσία τους από εκλογικές λεπτομέρειες; «Θα είχε επιδείξει κάποιος από αυτούς τους ισχυρούς φασίστες την αμφιταλαντευτική αναποφασιστικότητα που επέδειξε ο Τραμπ κατά τη διάρκεια μιας μετάβασης εξουσίας που σαφώς ήθελε να ανατρέψει;» συνεχίζει ο Πάλμερ.

Σχολιάζοντας την στάση της αριστεράς, ο Πάλμερ, αναφέρει πως πολλοί στην αριστερά έχουν την τάση να διακηρύσσουν ότι με την άφιξη του Τραμπ στην πολιτική σκηνή, «ο φασισμός είναι ήδη εδώ». Ο ιστορικός όμως, λέει πως αυτό το είδος αδιάκριτης επισήμανσης μπορεί να ιδωθεί, -σύμφωνα με τα λόγια του Τρότσκι- ως «μια προσπάθεια…για να γίνει πιο εύκολη» η έκκληση των σοσιαλδημοκρατικών/φιλελεύθερων στοιχείων ότι το «μικρότερο κακό» της αστικής δημοκρατίας, όσο και αν είναι άνανδρο, θα πρέπει απαραίτητα να επιβάλλει την υποταγή των μαζών.

«Έτσι, με τον Τραμπ να αναλαμβάνει την εξουσία, να νικάει τη δημοκρατία και να εγκαθιδρύει τον φασισμό, η φιλελεύθερη τάξη και ο καπιταλισμός που πλήττεται από την κρίση που είναι το οικονομικό του αντίστοιχο –που έχει δώσει αφορμή για την πολύ βοναπαρτίστικη μποναπαρτιστική πολιτική που ανοίγει το δρόμο προς τον φασισμό– πρέπει να στηριχθεί εκλογικά και ένα πρόγραμμα της ταξικής πάλης εκτρέπεται».

Αυτό ακριβώς συμπεραίνει ο Πάλμερ εφαρμόζεται και στις ΗΠΑ σήμερα. «Στην προοδευτική αναταραχή για τον αποκλεισμό της πρόσβασης στη δεύτερη υποψηφιότητα του Τραμπ για την προεδρία, αριστερά στοιχεία ευθυγραμμίζονται πολύ εύκολα με το Δημοκρατικό Κόμμα, αγκαλιάζοντας ένα «μικρότερο κακό» που στη συνέχεια συχνά εξυψώνεται σε αναμφισβήτητη ενάρετη. Τα διαπιστευτήρια αυτής της συμβιβασμένης πολιτικής στρέφονται αδυσώπητα στην ήττα ενός αρχόμενου φασισμού» λέει ο Πάλμερ προειδοποιώντας. όμως πως «τα προβλήματα με αυτή την πολιτική πρακτική είναι πολυάριθμα».