Ελληνική Πολεμική Αεροπορία: Ημέρα μνήμης και τιμής

Τη νύχτα της 21ης προς την 22α Ιουλίου 1974, κι ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη η πρώτη φάση της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο («Αττίλας Ι», 20-22 Ιουλίου 1974), τέθηκε σε εφαρμογή η επιχείρηση που έφερε την κωδική ονομασία «ΝΙΚΗ» και είχε ως στόχο την αερομεταφορά επίλεκτων δυνάμεων Καταδρομών του Ελληνικού Στρατού στην Κύπρο, προς ενίσχυση της άμυνας του αεροδρομίου της Λευκωσίας.

Στο πλαίσιο της επιχείρησης αυτής, 15 μεταγωγικά αεροσκάφη τύπου Nord N2501D Noratlas, που ανήκαν στην 354 Μοίρα Μεταφορών της Πολεμικής Αεροπορίας, απογειώθηκαν τις νυχτερινές ώρες της 21ης Ιουλίου από την 115 ΠΜ (Σούδα Χανίων) με προορισμό το αεροδρόμιο της Λευκωσίας.

Στα αεροσκάφη αυτά επέβαιναν 344 καταδρομείς, καθώς και τα 60 μέλη των πληρωμάτων τους (σε έκαστο εξ αυτών, κυβερνήτης, συγκυβερνήτης, ιπτάμενος μηχανικός και ναυτίλος).

Οι καταδρομείς, που προέρχονταν ως επί το πλείστον από την Α’ Μοίρα Καταδρομών (το «παρών» έδωσαν και ορισμένοι άνδρες της Γ’ Μοίρας Καταδρομών), τελούσαν υπό τη διοίκηση του ταγματάρχη (ΠΖ) Γεωργίου Παπαμελετίου.

Κύριο χαρακτηριστικό της επιχείρησης «ΝΙΚΗ» ήταν ο υψηλός βαθμός επικινδυνότητας, καθώς τα μεταγωγικά αεροσκάφη πετούσαν σε ιδιαίτερα χαμηλό ύψος πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, με απόλυτη σιγή ασυρμάτου, σβηστά όλα τα φώτα πλεύσεως και χωρίς τη συνοδεία μαχητικών αεροσκαφών, προκειμένου να αποτραπεί ο εντοπισμός τους από τα εχθρικά ραντάρ.

Όσο κι αν αυτό μοιάζει αδιανόητο, οι χειριστές των αντιαεροπορικών της Εθνικής Φρουράς στην ευρύτερη περιοχή του αεροδρομίου της Λευκωσίας, στην περιοχή της Μακεδονίτισσας, δεν είχαν ενημερωθεί εγκαίρως για την έλευση της βοήθειας από την Ελλάδα, κι έτσι άρχισαν να βάλλουν εναντίον των ελληνικών αεροσκαφών μόλις αυτά βρέθηκαν εντός του πεδίου βολής τους.

Οι προσγειώσεις στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας ξεκίνησαν λίγο πριν από τις 2:00 π.μ. της 22ας Ιουλίου 1974.

Ένα από τα αεροσκάφη, το «ΝΙΚΗ-13», αναγκάστηκε να επιστρέψει στη βάση του λόγω βλάβης στην πυξίδα του, ενώ το «ΝΙΚΗ-14» δεν κατάφερε να προσγειωθεί λόγω της σφοδρότητας των αντιαεροπορικών πυρών.

Δυστυχώς, το αεροσκάφος «ΝΙΚΗ-4», ενόσω βρισκόταν σε διαδικασία προσγείωσης, κατέπεσε εξαιτίας των πυρών της Εθνικής Φρουράς, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν οι 29 από τους 30 καταδρομείς που επέβαιναν σε αυτό (διασώθηκε ως εκ θαύματος μόνο ο καταδρομέας Θανάσης Ζαφειρίου, ο οποίος έμελλε να αποβιώσει το 2016), καθώς και τα τέσσερα μέλη του πληρώματος.

Με το πρώτο φως της ημέρας την 22α Ιουλίου φίλιες δυνάμεις αφίχθησαν στο σημείο της πρόσκρουσης του αεροσκάφους «ΝΙΚΗ-4» και περισυνέλεξαν τις σορούς των πεσόντων που βρέθηκαν εκτός της ατράκτου του αεροσκάφους.

Οι νεκροί αυτοί ετάφησαν αρχικά στο κοιμητήριο Λακατάμειας.

Οι υπόλοιπες σοροί ετάφησαν επιτόπου μαζί με τα συντρίμμια του αεροσκάφους, με τη βοήθεια εκσκαφέα.

Το καλοκαίρι του 2015 ξεκίνησαν εργασίες στο χώρο του μνημείου των πεσόντων καταδρομέων της Μακεδονίτισσας (Στρατιωτικό Κοιμητήριο Τύμβου Μακεδονίτισσας), προκειμένου να εντοπιστούν τα οστά του συνόλου των ελλήνων στρατιωτικών που επέβαιναν στο μοιραίο Noratlas.

Τελικά, κατέστη δυνατόν να εντοπιστούν και να ταυτοποιηθούν τα οστά των περισσοτέρων από τους λοιπούς επιβάτες του καταρριφθέντος αεροσκάφους, τα οποία παραδόθηκαν με όλες τις προβλεπόμενες τιμές στους συγγενείς τους.

Τα τέσσερα αποβιώσαντα μέλη του πληρώματος του «ΝΙΚΗ-4» (αριθμός αεροσκάφους 52-133) ήταν τα ακόλουθα:

Επισμηναγός (Ι) Βασίλειος Παναγόπουλος (κυβερνήτης), με καταγωγή από το Αγρίνιο.

Επισμηναγός (I) Στέργιος Συμεωνίδης (συγκυβερνήτης), με καταγωγή από τις Σέρρες.

Ανθυποσμηναγός (αναφέρεται και ως ανθυπασπιστής) Γεώργιος Δάβαρης (ιπτάμενος μηχανικός), από την Αττική.

Επισμηνίας Ηλίας Άνθιμος (ραδιοναυτίλος), από την Αθήνα.

Στο βιβλίο του Ιωάννη Δ. Κακολύρη «Οι Πολεμιστές του Ουρανού – Κύπρος ’74» (εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα», 1998) αναφέρονται τα ακόλουθα:

Τρεις μέρες νωρίτερα απ’ την τραγωδία. Παρασκευή 19η Ιουλίου 1974. Ο 32χρονος ανθυποσμηναγός ιπτάμενος μηχανικός της 354 Μοίρας της Ελευσίνας Γιώργος Δάβαρης, μαζί με την 28χρονη σύζυγό του την Ελένη, επέστρεφαν νύκτα απ’ την Θήβα στην Αθήνα, όπου πήγαν για προ-γαμήλια διασκέδαση συναδέλφου τους. Πίσω τους άλλα δύο αυτοκίνητα με συναδέλφους. Ξαφνικά ακούγεται στο ραδιόφωνο ο Μητσιάς να τραγουδάει την «Ελευσίνα» του. Ήταν τότε ο… ύμνος των αεροπόρων της 354 Μοίρας. Τραβάει χειρόφρενο, δυναμώνει το ραδιόφωνο, ανοίγει την πόρτα, κι αρχίζει να χορεύει μέσα στον δρόμο μπροστά στ’ αυτοκίνητο το τραγούδι του Μητσιά. Κι οι περαστικοί κόρναραν σαν να χειροκροτούσαν. Τα παιδάκια τους, ο 6χρονος Βασίλης κι η 4χρονη Άννα ήταν στη γιαγιά την Ευθυμία…

Το παρόν άρθρο δημοσιεύεται με αφορμή τη σημερινή εορτή του προστάτη της Πολεμικής Αεροπορίας μας, Αρχαγγέλου Μιχαήλ, και προκειμένου να τιμηθεί η μνήμη των πεσόντων ελλήνων αεροπόρων.