Ο Γιάννης Μπουτάρης, ο φρέσκος αέρας στη Θεσσαλονίκη και το «τρίγωνο του συντηρητισμού»

Ως ο άνθρωπος που άνοιξε τα παράθυρα της Θεσσαλονίκης για να εισέλθει φρέσκος αέρας περιγράφεται ο πολυσχιδής Γιάννης Μπουτάρης, που έφυγε από τη ζωή το βράδυ του Σαββάτου 10 Νοεμβρίου.

Η τελευταία σελίδα της αντισυμβατικής ζωής του γράφτηκε σε ιδιωτικό θεραπευτήριο της Θεσσαλονίκης, όπου νοσηλευόταν το τελευταίο διάστημα με σοβαρά προβλήματα υγείας, έχοντας δίπλα του την οικογένειά του.

Ο Γιάννης Μπουτάρης ανήλθε στη δημαρχία της Θεσσαλονίκης το 2011 στο τέλος της εποχής Παπαγεωργόπουλου, που έπαιξε και ο ίδιος μεγάλο ρόλο στη μετέπειτα καταδίκη του για υπεξαίρεση, ως βασικός μάρτυρας στη δίκη.

Η Θεσσαλονίκη ήταν μια πόλη που εξέλεγε από το 1987 μόνον δημάρχους από τη Δεξιά. Χρειάστηκε, δηλαδή, ένα τέταρτο του αιώνα ώστε η Θεσσαλονίκη να αλλάξει πολιτικά χέρια και να φύγει από τη συντηρητική παράταξη.

Ωστόσο, το πρόβλημα δεν εντοπιζόταν μόνον στη δημαρχία της πόλης. Ήταν συνολικό, όπως το είχε χαρακτηρίσει ο Γιάννης Μπουτάρης, «το τρίγωνο του συντηρητισμού της Θεσσαλονίκης». Δηλαδή ο περιφερειάρχης Παναγιώτης Ψωμιάδης, ο δήμαρχος Βασίλης Παπαγεωργόπουλος και ο εφησυχάζοντας μητροπολίτης Άνθιμος.

«Παραλάβαμε μια πόλη που έζεχνε οπισθοδρομικό συντηρητισμό. Όχι μόνο λόγω της διαφθοράς και των σκανδάλων. Αλλά και λόγω ενός ιδιότυπου ελληνορθόδοξου φονταμενταλισμού», είχε αναφέρει μεταξύ άλλων ο Γ. Μπουτάρης το 2019, στο τέλος της δεύτερης θητείας του.

«Ο μουτζαχεντίν που δεν έχει καμία σχέση με την ορθοδοξία»

Οι σχέσεις του με τον μητροπολίτη πρώην Θεσσαλονίκης Άνθιμο ήταν ομηρικές. Πρώτος ο Γ. Μπουτάρης τον χαρακτήρισε ως «μουτζαχεντίν που δεν έχει καμία σχέση με την ορθοδοξία».

Η απάντηση του μητροπολίτη πρώην Θεσσαλονίκης Άνθιμου ήταν άμεση. Φέρεται να του είχε πει το 2010, κατά της εκδήλωσης εορτασμού του Πολιούχου της Θεσσαλονίκης Αγίου Δημητρίου, ότι «διάβασα ότι με αποκάλεσες µουτζαχεντίν. Είναι σαν να σε αποκαλώ εγώ βουλγαροπροδότη. Όσο ζω εγώ, η Εκκλησία δεν θα σου επιτρέψει να δεις τη δηµαρχία». Τελικώς ο Γ. Μπουτάρης έγινε δήμαρχος της πόλης, έστω και με διαφορά μόλις 328 ψήφων έναντι του αντιπάλου του, βουλευτή της ΝΔ, Κώστα Γιουλέκα.

Στη θεία λειτουργία εκείνης της Πρωτοχρονιάς βρέθηκαν και οι δύο στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης. Ερωτηθείς αν έλιωσαν οι πάγοι μεταξύ τους ο μεν εφησυχάζοντας μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Άνθιμος απάντησε «είχαν λιώσει ήδη», ο δε Μπουτάρης -έχοντας δώσει πολιτικό όρκο στην εκλογή του-, με το γνωστό του ύφος δήλωσε πως «θέσαμε το κοινωνικό πλαίσιο συνεργασίας, από εκεί και ύστερα όμως, μην τρελαίνεστε, δεν θα είμαστε και αγκαλιά όλη τη μέρα».

Το 2023, ωστόσο, ο Γ. Μπουτάρης αποτίμησε τη σχέση με τον πρώην μητροπολίτη. «Με τον Άνθιμο τα πήγαμε πάρα πολύ καλά οι δυο μας, είναι καλός», είχε αναφέρει σε συνάντηση με δημοσιογράφους.

Οι κόντρες που είχε, όμως, με τη δεξιά παράταξη δεν σταματούσαν μόνον σε αυτούς τους τρεις. Όντας… ατακαδόρος, είχε πει στον τότε επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης Σταύρο Καλαφάτη -που τον είχε επικρίνει για συνέντευξη που είχε παραχωρήσει μέσα σε οίκο ανοχής- ότι «ζηλεύεις που με γράφουν οι New York Times και εσένα δεν σε γράφει ούτε η Φωνή του Λαγκαδά».

Η φασιστική επίθεση που δέχθηκε στον Λευκό Πύργο

Όπως λένε στο in άνθρωποι που ζούσαν τα δημοτικά συμβούλια Θεσσαλονίκης επί Γ. Μπουτάρη, σε κάθε ευκαιρία, εξαπέλυε πυρά κατά των δημοτικών συμβούλων που είχαν εκλεχθεί με τη Χρυσή Αυγή. Όπως είχε χαρακτηρίσει την οργάνωση ο ίδιος «είναι κανίβαλοι και εγκληματίες. Δεν ξέρω πως θα τους αντιμετωπίσω».

Έδειξε, ωστόσο, ότι γνωρίζει πώς να αντιμετωπίζει τις φασιστικές επιθέσεις. Τον Μάιο του 2018, δέχτηκε φραστική και σωματική επίθεση από άτομα κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων μνήμης για τη Γενοκτονία των Ποντίων στις 19 Μαΐου του 2018 στην πλατεία Λευκού Πύργου.

Ο ίδιος έδειξε ως υποκινητή της επίθεσης που δέχθηκε τον Παναγιώτη Ψωμιάδη.

Όπως είχε περιγράψει το 2023 στη δική για την επίθεση, «πέρασα μπροστά από τον Ψωμιάδη. Με έβρισε, με είπε τραβέλι. Όταν έφτασα απέναντί του, σήκωνε τα χέρια του στον κόσμο που με έβριζε άσχημα. Μου έλεγαν αισχρούς χαρακτηρισμούς».

Πρόσθεσε ότι «αντιλήφθηκα πως με αυτήν τη κίνηση του Ψωμιάδη, τρεις ομάδες που ήταν διάσπαρτες ήρθαν προς το μέρος μου. Εγώ κατάλαβα ότι με το νεύμα αυτό κινήθηκαν προς το μέρος μου. Με περικύκλωσαν, με σκουντούσαν και με χτύπησαν. Δεν έβλεπα πρόσωπα».

Η ιδιαίτερη σχέση με τους υπαλλήλους

Πέραν των έργων που κατέγραψε ως δήμαρχος Θεσσαλονίκης, όπως, όμως και των κατηγοριών για… χαμήλωμα των ρυθμών στο δεύτερο μισό της δεύτερης θητείας του, ο Γ. Μπουτάρης είχε ιδιαίτερη σχέση με τους υπαλλήλους του δήμου.

Όταν κατέφθανε στο δημαρχείο, θα πήγαινε από τα γραφεία των υπαλλήλων και θα χαιρετούσε έναν – έναν τους ανθρώπους που εργάζονταν για την πόλη.

«Ο Γιάννης Μπουτάρης ήταν ένας δήμαρχος που σεβάστηκε το δημόσιο χρήμα και παρόλο που θήτευσε στον δημαρχιακό θώκο σε χρόνια δύσκολα για την χώρα, άφησε το θετικό του αποτύπωμα στην πόλη», ανέφεραν χαρακτηριστικά στο συλλυπητήριο μήνυμά τους οι εργαζόμενοι.

Είχε και μεγάλες κόντρες ωστόσο μαζί του. Αξέχαστες για τη Θεσσαλονίκη οι μέρες του 2017 που η πόλη είχε πλημμυρίσει από σκουπίδια λόγω κινητοποιήσεων συμβασιούχων στην καθαριότητα, οι οποίοι ζητούσαν να μονιμοποιηθούν.

Ο Γ. Μπουτάρης μιλούσε για τριήμερη ανάθεση σε ιδιώτη και τελικώς -μετά από πολλές διαβουλεύσεις- επέστρεψε η… κανονικότητα στην πόλη.

Το «ναι» στο δημοψήφισμα, η Συμφωνία των Πρεσπών και το Thessaloniki Pride

Χαρακτηριστικές στιγμές που αποτύπωναν την προσωπικότητα του Γ. Μπουτάρη ήταν οι τοποθετήσεις του και για τα γεγονότα της δημόσιας σφαίρας.

Την ταραχώδη περίοδο του δημοψηφίσματος το 2015 ο Γιάννης Μπουτάρης και ο τότε δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης ανέλαβαν πρωτοβουλία για τη σύσταση εθνικής Επιτροπής 50 προσωπικοτήτων υπέρ του «Ναι».

Αποτέλεσε κεντρικό πρόσωπο της καμπάνιας υπέρ του «Ναι», τότε, ο Γ. Μπουτάρης. Κάτι που δεν τον χαρακτήρισε ως «πολιτικό αντίπαλο» του ΣΥΡΙΖΑ, όπως πολλοί θεωρούσαν.

Λίγα χρόνια αργότερα, το 2018, τάχθηκε υπέρ της Συμφωνίας των Πρεσπών. Σε συνέντευξη στους Financial Times έκανε λόγο για μια «μεγάλη επιτυχία που θα έχει σημαντικά οφέλη για την Ελλάδα και τη Βόρεια Μακεδονία».

Μάλιστα, ο Ζόραν Ζάεφ χαρακτήρισε τον Γιάννη Μπουτάρη «μεγάλο φίλο» της χώρας του.

Κατά τη διάρκεια της θητείας του έχει δηλώσει ότι ο ίδιος θα ψηφίσει μία «Το Ποτάμι», την άλλη τη Δημοκρατική Αριστερά, τη Δράση, όπως και το ΠΑΣΟΚ δηλώνοντας ότι είναι πιο «ΠΑΣΟΚος από τους ΠΑΣΟΚους». Πριν εκλεγεί δήμαρχος είχε κατέλθει και ως συνεργαζόμενος υποψήφιος με το ΚΚΕ. Όπως, άλλωστε, γνωρίζει ο πολιτικός κόσμος, ο Γ. Μπουτάρης δήλωνε σε πολλούς ότι τους… «στηρίζει», μη διστάζοντας να συναντήσει όποιον του το ζητούσε.

Ακόμη μια σημαίνουσα στιγμή στη ζωή του Γ. Μπουτάρη ήταν όταν βγήκε μπροστά και στήριξε το Thessaloniki Gay Pride, κόντρα σε μεγάλη μερίδα θρησκόληπτων που τον επέκριναν.

«Η παρουσία μου εδώ έχει ένα και μοναδικό σκοπό. Ο δήμος Θεσσαλονίκης υποστηρίζει, υπερασπίζεται και τονίζει την ανάγκη της αναγνώρισης της διαφορετικότητας» δήλωσε το 2014 στο πλαίσιο μιας παρέλασης υπερηφάνειας ο Γ. Μπουτάρης.

Ο Άρης και η Αυτοκρατορία

Ο Γιάννης Μπουτάρης ήταν επί σειρά πολλών ετών αιμοδότης στη χρυσή ομάδα του Άρη, τη λεγόμενη Αυτοκρατορία, και η προσφορά του στον σύλλογο ήταν ανεκτίμητη.

«Η εμπλοκή μου στον Άρη ήταν πραγματική και ουσιαστική, έδωσα πολλά χρήματα το διάστημα 1981-88, συντηρώντας στην ουσία το μπάσκετ του Άρη. Τα έδωσα με την ψυχή μου και το ευχαριστήθηκα, ενώ είχα δηλώσει τότε πως δεν θέλω φράγκο πίσω. Και πράγματι δεν πήρα τίποτα», είχε τονίσει χαρακτηριστικά.

Η δημιουργία του Αρκτούρου, τα οινοποιεία και η απεξάρτηση

Υπήρξε ο άνθρωπος που εμπνεύστηκε και δημιούργησε τον Αρκτούρο, όταν το 1992 βρέθηκε μπροστά σε μία αρκούδα χορεύτρια μαζί με τον γιο του Μιχάλη.

Το θλιβερό θέαμα που αντίκρισε τον οδήγησε στην ίδρυση μίας οργάνωσης για την προστασία της άγριας ζωής και της βιοποικιλότητας, όπως αναφέρει η οργάνωση σε ανακοίνωση που εξέδωσε.

Ακόμη, ο Γ. Μπουτάρης εκτιμάται ως ένας από τους σημαντικότερους οινολόγους και οινοποιούς της χώρας.

Ήταν πτυχιούχος Χημικός του ΑΠΘ, διπλωματούχος Οινολόγος και συνεχιστής της πλούσιας οικογενειακής παράδοσης στα κρασιά, μέσω της εταιρείας «Ι. Μπουτάρης & Υιός», την οποία ίδρυσε ο παππούς του το 1879.

Από την εταιρεία «Μπουτάρη» αποχώρησε το 1996 και ίδρυσε την εταιρεία «Κυρ-Γιάννη» -με τα ομώνυμα κρασιά και τα οινοποιεία σε ιδιόκτητους αμπελώνες, στο Γιαννακοχώρι Νάουσας και στο Αμύνταιο-, την οποία σήμερα διευθύνουν οι δύο του γιοι.

Είχε αναφερθεί στη μάχη για να απεξαρτηθεί από το αλκοόλ.

«Δεν κατάφερα ποτέ να μεθύσω με κρασί, το σεβάστηκα και με σεβάστηκε. Για το ουίσκι δεν θα πω το ίδιο, οι δυο μας βγάλαμε τα μάτια μας. Κάθε βράδυ, πριν πάω να κατακτήσω τον κόσμο, άρχιζα μαζί του ένα παιχνίδι καθαρά ερωτικό. Φλέρταρα με το σχήμα του ποτηριού και περίμενα να ακούσω τον ήχο του πάγου καθώς έπεφτε μέσα. Αισθανόμουν βασιλιάς παρά το τσάκισμα από τη δουλειά. Κάποτε ήρθε η στιγμή να κάνω ταμείο και στον λογαριασμό είχα μπει χοντρά μέσα. Δεν θα ρεφάριζα με τη ζωή μου», είχε δηλώσει.

Το αποτεφρωτήριο και το τελευταίο αντίο

Ο Γ. Μπουτάρης είχε δώσει μεγάλες μάχες για να δημιουργηθεί αποτεφρωτήριο στη Θεσσαλονίκη, παρότι δεν τα κατάφερε. Μάλιστα, ήταν ο πρώτος δήμος που το προσπάθησε στην Ελλάδα. Αφορμή είχε αποτελέσει και η προσωπική εμπειρία του όταν χρειάστηκε να μεταφέρει στη γειτονική Βουλγαρία προς καύση τη σορό της γυναίκας του Αθηνάς.

Την Τρίτη 12 Νοεμβρίου η σορός του θα μεταφερθεί στο δημαρχείο Θεσσαλονίκης για να αποδοθεί φόρος τιμής. Οι σημαίες στο δημαρχιακό μέγαρο Θεσσαλονίκης είναι μεσίστιες ως ένδειξη πένθους.