Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Κ’)

Το Συμπόσιον και ο Φαίδων, τα δύο έργα που τοποθετούνται μετά τον Μενέξενο στη λεγόμενη ώριμη δημιουργική περίοδο του Πλάτωνος, συνιστούν την πλέον ολοκληρωμένη ποιητική δημιουργία του μεγάλου αθηναίου φιλοσόφου, το εκκολαπτήριο των κεντρικών ζητημάτων της περίφημης πλατωνικής θεωρίας των ιδεών. Στο πρώτο από τα εν λόγω συγγράμματα, που θεωρείται ένα από τα πλέον γοητευτικά κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, παρουσιάζεται ένα συμπόσιο που είχε οργανώσει στο σπίτι του ο νεαρός τραγικός ποιητής Αγάθων, προκειμένου να εορτάσει μαζί με επιφανείς Αθηναίους τη νίκη του στα Λήναια το 416 π.Χ.

Στο γιορτινό αυτό τραπέζι, το χωρίς αυλητρίδες και θαυματοποιούς, πρωταγωνιστής είναι ο παραμελημένος θεός Έρωτας, του οποίου η δύναμη εξυμνείται σε έξι διαφορετικούς λόγους. Ως αφηγητής των ερωτικών αυτών λόγων –και μάλιστα πολλά χρόνια αργότερα– παρουσιάζεται στο πλατωνικό σύγγραμμα ένας μαθητής του Σωκράτη, ο Απολλόδωρος, ο οποίος δεν είχε πάρει μέρος στο συμπόσιο, αλλά είχε πληροφορηθεί τα όσα είχαν λεχθεί από τον παρόντα Αριστόδημο, έναν αφοσιωμένο οπαδό του Σωκράτη εκείνον τον καιρό.

Πρώτος ομιλητής είναι ο Φαίδρος, που επισημαίνει ότι ο Έρωτας είναι ο αρχαιότερος ανάμεσα στους αρχαίους θεούς και ο πλέον σεβαστός, προκαλεί δε τις πιο μεγάλες ευεργεσίες, καθώς έχει τον πρώτο λόγο για να αποκτήσουν οι άνθρωποι αρετή και ευτυχία. Χρησιμοποιώντας άφθονα ποιητικά παραθέματα και ακολουθώντας το δρόμο της παράδοσης, ο Φαίδρος υποστηρίζει ότι το ερωτικό πάθος είναι εκείνο που ωθεί τον απλό άνθρωπο στις πλέον ηρωικές πράξεις.

Τον Φαίδρο διαδέχεται ο Παυσανίας, ο οποίος διακρίνει δύο είδη έρωτα, δύο υποστάσεις του: τον έρωτα για το σώμα, δηλαδή την απλή σαρκική έλξη και τον επιπόλαιο πόθο, και τον έρωτα για την ψυχή, την ανώτερη εκδοχή του γνήσιου ερωτικού πάθους. Ο Παυσανίας, διαπνεόμενος από το αρχαίο αριστοκρατικό ιδανικό, υπεραμύνεται του έρωτα μεταξύ ενηλίκων και νεαρών ανδρών, κάνοντας λόγο για αδιάρρηκτη σχέση και διά βίου ένωση των δύο ερωτευμένων.

Ακολουθεί ο Ερυξίμαχος, που –ως γιατρός και εκπρόσωπος της επιστημονικής θέασης των πραγμάτων– προσεγγίζει τον έρωτα ως μια δύναμη που διαπνέει ολόκληρο το σύμπαν και όχι μόνο την ανθρώπινη κοινωνία. Κατά τη δική του αντίληψη, ο παντοδύναμος έρωτας είναι εκείνος που εναρμονίζει τα αντίθετα στοιχεία και εξασφαλίζει στον άνθρωπο κάθε ευτυχία και την αμοιβαία φιλία, τόσο με τους συνανθρώπους του όσο και με τους θεούς.

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, το «Συμπόσιον»  του Πλάτωνος (κείμενο – μετάφραση – ερμηνεία διά χειρός Ιωάννη Συκουτρή, έκδοση του 1950).

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Α’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Β’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Γ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Δ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Ε’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος ΣΤ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Ζ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Η’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Θ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος Ι’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος ΙΑ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος ΙΒ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος ΙΓ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος ΙΔ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος ΙΕ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος ΙΣΤ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος ΙΖ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος ΙΗ’)

Πλάτων: Η ιδέα του αγαθού (Μέρος ΙΘ’)