Σε πρώτο πλάνο τα οικονομικά δεδομένα των Δήμων

Την τρέχουσα οικονομική κατάσταση των Δήμων παρουσίασε στο ετήσιο τακτικό συνέδριο της ΚΕΔΕ, ο Πρόεδρος της Επιτροπής των Οικονομικών, κ. Γιάννης Μουράτογλου από όπου προκύπτουν ενδιαφέροντα συμπεράσματα ως προς τις πραγματικές δυνατότητες των δήμων σε σχέση με το παρελθόν.

Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Μουράτογλου:

Α) Η εξέλιξη επιχορηγήσεων από τους ΚΑΠ των Δήμων για το διάστημα 2009-2023, χωρίς τις μεταφερόμενες αρμοδιότητες για λόγους σύγκρισης  παρουσιάζεται στον Πίνακα 1.

Η ΣΑΤΑ παραμένει, εδώ και 14 χρόνια στα κατώτατα επίπεδα. Υπενθυμίζω ότι το 2009 ήταν πάνω από 1,1 δις € και σήμερα συνολικά είναι 180 εκ. €.

Όπως αντιλαμβανόμαστε οι πόροι δεν επαρκούν ούτε  για την απλή συντήρηση των βασικών τεχνικών υποδομών.

Σε αυτή κατάσταση ήλθαν να προτεθούν:

• Το ενεργειακό κόστος το οποίο παραμένει πολύ υψηλό, παρά την πτώση των τιμών της ενέργειας, η οποία οφείλεται και στην παραγωγή ενέργειας από τις ΑΠΕ, η οποία ειδικά στη χώρα μας, πολλές φορές υπερκαλύπτει την ζήτηση.
• Το Τέλος Ταφής, που επιβαρύνει σημαντικά όλους τους Δήμους της χώρας  καθώς και
• Η αύξηση του κόστους μισθοδοσίας προσωπικού πάνω από το 10% μόνο για το 2024.

Οι δήμοι βρίσκονται σε παρατεταμένη δημοσιονομική ασφυξία με αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς  αδυνατούν να συντάξουν το νέο προϋπολογισμό και μερικοί ζητούν ήδη προκαταβολές από το 2025.

Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης μπορεί να ισχυροποιηθεί, όχι μόνον αυξάνοντας τα σχετικά μεγέθη της Ελληνικής Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε σχέση με το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) ή τα συνολικά έσοδα της Γενικής Κυβέρνησης, αλλά αποκτώντας και ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά, όσον αφορά στην οικονομική αυτοτέλεια και αυτοδυναμία των ΟΤΑ.

Β) Τα έσοδα της Ελληνικής Τ.Α. σε σχέση με τις άλλες χώρες του ΟΟΣΑ φαίνονται στον Πίνακα 2.

Παρατηρούμε η Ελλάδα  βρίσκεται στις τελευταίας θέσεις.

Γ) Οι δαπάνες της Ελληνικής Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με στοιχεία του ΟΟΣΑ για το 2022  είναι από τις μικρότερες στην Ευρώπη. Το ζητούμενο, σε αυτή την περίπτωση, δεν είναι μόνο η μεγέθυνσή τους, αλλά και η ποιοτική τους αναβάθμιση, όπως φαίνεται στον Πίνακα 3.

Δ) Η εξέλιξη των υποχρεώσεων Δήμων 2010-2022

Παρόλα τα προβλήματα χρηματοδότησης οι  συνολικές υποχρεώσεις των Δήμων,  όπως αποτυπώνονται στον Πίνακα 4, είναι συνεχώς μειούμενες από το 2011 και ανέρχονται κάτω από το 0,5% των συνολικών χρεών της χώρας.

Ε) Αποτύπωση σημερινής απόδοσης πόρων στην Τ.Α.

Όπως ανέφερε στην εισήγηση του, ο κ. Μουράτογλου, «στα πλαίσια του προσυνεδριακού διαλόγου παρουσιάστηκαν εκτενώς τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι δήμοι.

Συγχρόνως παρουσιάστηκαν και οι θέσεις της Τ.Α. για ένα σύγχρονο κράτος.

Σε αυτό το πλαίσιο μία πρώτη πρωτοβουλία που ανέλαβε να προτείνει η Επιτροπή Οικονομικών της ΚΕΔΕ είναι η δημιουργία ενός Ειδικού Αναπτυξιακού Προγράμματος Δήμων. Το πρόγραμμα αυτό στοχεύει να δώσει λύσεις στα προβλήματα απαξίωσης των πολεοδομικών, κοινωνικών, πολιτιστικών και αθλητικών υποδομών των Δήμων. Αναμένεται να πυροδοτήσει πολλαπλασιαστικά οφέλη που θα προκαλέσουν ανάπτυξη, η οποία θα ξεκινήσει από τις τοπικές κοινωνίες και θα  παράγει πολύ γρήγορα αποτελέσματα με διάρκεια. Θα συμβάλλει στις αυξητικές τάσεις που παρουσιάζει το ΑΕΠ της χώρας και μετά την λήξη των χρηματοδοτήσεων από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Υπάρχουν χρηματοδοτικά εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά. Αρκεί να κατανοήσουν, οι διαχειριστές των χρηματοδοτικών πόρων, ότι οι Δήμοι ανταποκρίθηκαν με συνέπεια και αποτελεσματικότητα στην οικονομική διαχείριση, κατά κρίση και όχι μόνο, όπου οι δήμοι ανέλαβαν να υποστηρίξουν τους πολίτες κυρίως μέσω των κοινωνικών υπηρεσιών και με πρωτοβουλίες τους να διατηρήσουν την κοινωνική συνοχή, παρότι αυξήθηκαν οι δαπάνες τους και μειώθηκαν τα έσοδα.

Από την αρχή της δεκαετίας του 1990, όταν δια νόμου αποδόθηκαν συγκεκριμένα ποσοστά από κρατικούς φόρους στην ΤΑ, έχουν περάσει αρκετά χρόνια.

Τα Οικονομικά των Οργανισμών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα, αποτελούν διαχρονικά την κινητήριο δύναμη για την ομαλή λειτουργία τους.

Η σταδιακή μεταφορά αρμοδιοτήτων στους δήμους (παιδικοί σταθμοί, αθλητικά κέντρα, κλπ) χωρίς την μεταβίβαση και των αναγκαίων πόρων, όπως αναφέρει και το Σύνταγμα (παρ. 5 του άρθρου 102), δημιούργησε επιβάρυνση των οικονομικών μεγεθών, η οποία έχει γίνει μόνιμος πλέον βρόγχος στους δήμους.

Σήμερα που οι δημοσιονομικοί δείκτες της χώρας έχουν θετική τροχιά και η χώρα έχει ενταχθεί σε αναπτυξιακή πορεία με τις συνεχείς αναβαθμίσεις επενδυτικών οίκων, η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ακόμα δέσμια μνημονιακών υποχρεώσεων του παρελθόντος, σύμφωνα με τις οποίες μεταφέρεται στην ΤΑ το 90% των αποδιδόμενων πόρων από τον Κρατικό Προϋπολογισμό και υπάρχει ανώτατο όριο αποδόσεων (πλαφόν) στους ΟΤΑ στο ποσό των 3.841 εκ. €.

Αξίζει να σημειωθεί ότι για το έτος 2024 το πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης, είχε προβλεφθεί ότι θα διαμορφωθεί σε πλεόνασμα ύψους 4.991 εκατ. ευρώ ή 2,1% του ΑΕΠ.

Οι δήμοι είναι απόντες, από επιπλέον χρηματοδότηση, παρά την καλή πορεία της Ελληνικής Οικονομίας.

Όσον αφορά τον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2025 και συγκεκριμένα το Προσχέδιο που έχει κατατεθεί στη Βουλή, για τα έσοδα που αφορούν τους ΟΤΑ, παραθέτουμε τον παρακάτω Πίνακα 5 με τον οποίο διαφαίνεται η μεγάλη απόκλιση των πόρων που δικαιούται η ΤΑ (Ν. 3852/10) και των πόρων που αποδίδονται».