Τραμπ: Πόσο μπορεί να βαθύνει την κλιματική κρίση η νέα τετραετία του

Το περιβαλλοντικό ζήτημα ουδέποτε απασχόλησε τον Ντόναλντ Τραμπ και όλα δείχνουν ότι ούτε τώρα που ξαναγίνεται πλανητάρχης στα 78 του θα αναρωτηθεί τι κόσμο θα παραδώσει στα παιδιά και τα εγγόνια του. Το προεκλογικό του σύνθημα ήταν «τρύπα μωρό μου, τρύπα», εννοώντας βέβαια το γεωτρύπανο, ενώ τους τελευταίους μήνες στις ομιλίες του έχει κάνει λόγο για «πράσινη απάτη» περιγράφοντας ως «φάρσα» την κλιματική αλλαγή. Ευλόγως η επιστροφή του στο Λευκό Οίκο έχει πυροδοτήσει στη διεθνή κοινότητα φόβους για ένα επικείμενο πισωγύρισμα στην προσπάθεια αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης.

Ο Τραμπ υποσχέθηκε αρχικά ότι θα έβγαινε ξανά από τη Συμφωνία του Παρισιού που υπεγράφη το 2015 (COP 15), αποσύροντας, όπως είχε κάνει και το 2017 κατά την πρώτη θητεία του, τις Ηνωμένες Πολιτείες από τη δέσμευσή τους να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και άλλων ρύπων που συμβάλλουν στην κλιματική κρίση, προκειμένου να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από τους 2°C.

«Λίγες ημέρες πριν από την έναρξη της Συνδιάσκεψης για το Κλίμα COP 29 στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, η νίκη του Τραμπ προκάλεσε ανατριχίλες», γράφει η Αν Φετς στη «Les Echos». Κατά την οικονομολόγο Λοράνς Τιμπιανά, που θεωρείται αρχιτεκτόνισσα της Συμφωνίας του Παρισιού, «οι πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ είναι ένα πισωγύρισμα για την παγκόσμια δράση για το κλίμα». Οι εργασίες της COP 29 ξεκίνησαν τη Δευτέρα 11 Νοεμβρίου και θα διαρκέσουν έως τις 22 του μηνός.

Ο Τραμπ και οι 4 δισ. τόνοι CO2

Φαίνεται πως θα είναι βαρύ το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της δεύτερης θητείας Τραμπ. Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στον εξειδικευμένο ιστότοπο Carbon Brief, οι πολιτικές του επόμενου προέδρου θα προσθέσουν επιπλέον εκπομπές 4 δισεκατομμυρίων τόνων διοξειδίου του άνθρακος έως το 2030 από τις Ηνωμένες Πολιτείες, μια χώρα που είναι ήδη η δεύτερη μεγαλύτερη ρυπαντής του πλανήτη μετά την Κίνα.

Η ρεπόρτερ της «Les Echos» σημειώνει μάλιστα ότι, σύμφωνα με κάποιες φήμες, ο επόμενος πρόεδρος σκοπεύει να το προχωρήσει ακόμα περισσότερο και να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη Σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή. Μια τέτοια απόφαση θα επιτάχυνε την περιβαλλοντική οπισθοδρόμηση που θα φέρει, όπως όλα δείχνουν, η νέα τετραετία Τραμπ. «Ωστόσο, η αποχώρηση από τη σύμβαση-πλαίσιο του ΟΗΕ φαίνεται πιο περίπλοκο θέμα από νομικής απόψεως», σημειώνει στη γαλλική εφημερίδα η επικεφαλής διεθνών πολιτικών του Climate Action Network (RAC) Γκαϊά Φεβρ.

Ντόναλντ Τραμπ: «Τρύπα μωρό μου, τρύπα»

Έντονος υποστηρικτής των ορυκτών καυσίμων, ο Ντόναλντ Τραμπ αναμένεται να ευνοήσει γι’ άλλη μια φορά κατά τη δεύτερη θητεία του την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στις ΗΠΑ, στο όνομα της «ενεργειακής της ανεξαρτησίας» της χώρας. Σύμφωνα με τους «New York Times», ο Τραμπ το έχει υποσχεθεί εδώ και αρκετούς μήνες σε μεγιστάνες των πετρελαίων με αντάλλαγμα να προχωρήσουν σε χορηγίες ενός δισ. δολαρίων για την προεκλογική του καμπάνια.

Πέρα όμως από την εντατικότερη εκμετάλλευση των παραδοσιακών κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου, οι ειδικοί θεωρούν ότι η ενεργειακή πολιτική Τραμπ θα ευνοήσει και την εκμετάλλευση των σχιστολιθικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, που αντλούνται με την πολύ επιβαρυντική για το περιβάλλον μέθοδο της υδραυλικής ρωγμάτωσης.

Αντιεπιστημονικός αναθεωρητισμός

Κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ αποχαρακτήρισε τεράστιες προστατευόμενες εκτάσεις στην Πολιτεία Γιούτα, χαλάρωσε δεκάδες περιβαλλοντικούς κανονισμούς και χορήγησε αρκετές άδειες εκμετάλλευσης νέων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Αλάσκα. «Πολλές από τις πρωτοβουλίες αυτές ακύρωσε η διακυβέρνηση Μπάιντεν ως περιβαλλοντικά επιζήμιες», παρατηρεί η ρεπόρτερ της «Les Echos».

Η αντιπεριβαλλοντική δράση του Ντόναλντ Τραμπ κατά την πρώτη τετραετία διακυβέρνησής του (Ιανουάριος 2017-Ιανουάριος 2021) είχε όμως και «υπόγειες» διαστάσεις στο μέτρο που είχε υποστηρίξει ενεργά τις προσπάθειες διαφόρων συμφερόντων να ευτελίσουν και εν τέλει να αποδυναμώσουν τον επιστημονικό λόγο σε θέματα περιβάλλοντος. Πολλοί σήμερα φοβούνται ότι στη δεύτερη θητεία του ο Τραμπ θα επιχειρήσει μια αναδιοργάνωση της αμερικανικής Υπηρεσίας Προστασίας του Περιβάλλοντος (EPA) ή της Εθνικής Υπηρεσίας Παρατήρησης Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA) με στόχο βέβαια την υποβάθμισή τους.

Θέλει επίσης ο Τραμπ να επανεξετάσει τον νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού (IRA), το περίφημο «μπαζούκα» του 1 τρισ. δολαρίων που υιοθέτησε το 2022 ο απερχόμενος πρόεδρος Μπάιντεν για την έξοδο από την πανδημική κρίση μέσω της ενθάρρυνσης των επενδύσεων σε πράσινες βιομηχανίες. Πρόκειται για επενδύσεις οι οποίες, στο βαθμό που έχουν ήδη υλοποιηθεί, έχουν αναμφίβολα συμβάλει στην εντυπωσιακή ανθεκτικότητα που δείχνει προσώρας η αμερικανική οικονομία, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τους ρυθμούς ανάπτυξης και την αγορά εργασίας.

Ο Τραμπ έχει χαρακτηρίσει τον IRA ως «νέα σοσιαλιστική πράσινη συμφωνία» και έχει προειδοποιήσει ότι θα ακυρώσει «όλα τα αδιάθετα κεφάλαια». Πιστεύεται ότι θα αναθεωρήσει επίσης στις υποχρεώσεις που επέβαλε ο Τζο Μπάιντεν σχετικά με τις εκπομπές ρύπων από τα οχήματα, ενώ ασαφές είναι τι θα πράξει με τα κίνητρα για την αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων δεδομένου ότι ο νέος «κολλητός» του, Ίλον Μασκ, είναι ο ιδρυτής, μεγαλομέτοχος και ιθύνων νους της Tesla.

Οι ελπίδες των ειδικών

Κάποιοι παρατηρητές πάντως ελπίζουν ότι τα χειρότερα μπορούν να αποφευχθούν. «Το σημερινό πλαίσιο είναι πολύ διαφορετικό από αυτό του 2016», κρίνει η Λοράνς Τιμπιανά. «Υπάρχει μια ισχυρή οικονομική δυναμική πίσω από την παγκόσμια μετάβαση, στην οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο και έχουν επωφεληθεί», παρατηρεί η γαλλίδα οικονομολόγος και διπλωμάτις.

Η Τιμπιανά θυμίζει ότι η ανάπτυξη «πράσινων πρωτοβουλιών» και τα εργοστάσια μπαταριών που έχουν ανεγερθεί στις ΗΠΑ έχουν δημιουργήσει εισόδημα και θέσεις εργασίας. «Οφέλη που οι Αμερικανοί αξιωματούχοι που εκλέγονται στις περιοχές όπου λειτουργούν πράσινες μονάδες παραγωγής, δεν θα είναι πρόθυμοι να θυσιάσουν, ανεξάρτητα από την κομματική τους τοποθέτηση», εξηγεί.

«Ο πρόεδρος Τραμπ θα αντιμετωπίσει ένα διακομματικό τείχος αντιδράσεων εάν προσπαθήσει να αναιρέσει τα κίνητρα για την προώθηση δράσεων και εν γένει για την ανάπτυξη της πράσινης ενέργειας», συμφωνεί μιλώντας στη «Les Echos» και ο Νταν Λασόφ, διευθυντής του World Resources Institute στις ΗΠΑ.

Αποκεντρωμένη αντίσταση

Ο Νταν Λασόφ θεωρεί ότι στις ΗΠΑ υπάρχει σε τοπικό επίπεδο ένα δίκτυο αντίστασης των Πολιτειών ή και μικρότερων διοικητικών κοινοτήτων σε περιβαλλοντικά ή και πολιτικά αμφιλεγόμενες αποφάσεις της κεντρικής διοίκησης. «Είδαμε κατά την πρώτη τετραετία Τραμπ ότι υπάρχει μια ορισμένη ικανότητα αντίστασης στις Ηνωμένες Πολιτείες. Πρέπει να θεωρούμε ότι κι αυτή τη φορά διάφορες πόλεις ή και Πολιτείες ολόκληρες θα συνεχίσουν να αντιδρούν σε αποφάσεις της κεντρικής διοίκησης με τις οποίες διαφωνούν», υποστηρίζει η Γάια Φεβρ.

Η αξιωματούχος του Climate Action Network θυμίζει ότι μετά την αποχώρηση του Τραμπ από τη Συμφωνία του Παρισιού κυβερνήτες και δήμαρχοι των ΗΠΑ συνασπίστηκαν για να δημιουργήσουν μια κοινή ομάδα δράσης με την ονομασία «America is All In», με την οποία είχαν σηματοδοτήσει τη δέσμευσή τους να συνεχίσουν τις δράσεις για το κλίμα.

«Άγνωστος βέβαια παραμένει ακόμα ο αρνητικός αντίκτυπος που θα μπορούσε να έχει η εκλογική νίκη του Τραμπ σε άλλες χώρες, που δεν είναι πολύ αφοσιωμένες στον αγώνα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης», παρατηρεί η Γάια Φεβρ. Και εξηγεί ότι «ακόμα κι αν θα είναι η κυβέρνηση Μπάιντεν που θα εκπροσωπήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες στην COP 29, οι συνομιλίες στο Μπακού θα αποτελέσουν ένα καλό πεδίο παρατήρησης για το τι μας επιφυλάσσει το μέλλον».

Πηγή: ΟΤ