«Είναι κορίτσια, όχι σύζυγοι» – Εκτός νόμου ο γάμος ανηλίκων στην Κολομβία

Στην Κολομβία οι νομοθέτες ενέκριναν ένα νομοσχέδιο για την εξάλειψη των γάμων μεταξύ παιδιών, μετά από 17 χρόνια εκστρατείας από ομάδες υπεράσπισης και οκτώ αποτυχημένες προσπάθειες να περάσει η νομοθεσία από τη Βουλή και τη Γερουσία.

Η ψήφιση του νομοσχεδίου

Έπειτα από πέντε ώρες έντονης και παρατεταμένης αντιπαράθεσης το βράδυ της Τετάρτης 13 Νοεμβρίου, οι νομοθέτες ενέκριναν την προτεινόμενη νομοθεσία με την ονομασία «Είναι κορίτσια, όχι σύζυγοι», η οποία απαγορεύει τον γάμο οποιουδήποτε ατόμου κάτω των 18 ετών.

«Δεν θέλουμε να συνεχίσουμε να βλέπουμε συστηματική βία και σεξουαλική εκμετάλλευση των παιδιών. Η Κολομβία γράφει ιστορία καθώς για πρώτη φορά καταφέραμε να απαγορεύσουμε τους γάμους παιδιών μετά από οκτώ απόπειρες», δήλωσε η Τζένιφερ Πεντράζα, βουλευτής του Κόμματος Αξιοπρέπεια και Δέσμευση και συνδημιουργός του νομοσχεδίου.

«Είναι λοιπόν ένα σπουδαίο μήνυμα όσον αφορά τον σεβασμό των δικαιωμάτων των αγοριών και των κοριτσιών, όχι μόνο για την Κολομβία αλλά και για τον κόσμο. Η παιδική ηλικία των Κολομβιανών είναι σημαντική, πρέπει να την προστατεύουμε και να τη φροντίζουμε».

«Είμαστε λοιπόν πολύ χαρούμενοι που η Κολομβία μόλις βγήκε από τον επαίσχυντο κατάλογο των χωρών που επιτρέπουν τους γάμους στην παιδική ηλικία», κατέληξε.

Σύμφωνα με τον Guardian, η Κολομβία είναι πλέον μία από τις 12 χώρες από τις 33 της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής που έχουν απαγορεύσει πλήρως τους γάμους κάτω των 18 ετών, μετά την Ονδούρα, το Πουέρτο Ρίκο, το Μεξικό και τη Δομινικανή Δημοκρατία.

Ποια είναι η υφιστάμενη κατάσταση

Βάζει τέλος σε ένα παραθυράκι 137 ετών στον αστικό κώδικα της χώρας που επέτρεπε σε άτομα κάτω των 18 ετών να παντρεύονται με τη συγκατάθεση των γονέων τους.

Οι ανήλικοι θεωρούνταν επίσης ότι είχαν συνάψει άτυπη έγγαμη σχέση όταν συγκατοικούσαν για δύο χρόνια.

Υπάρχουν 4,5 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες στην Κολομβία που παντρεύτηκαν πριν από τα 18 τους – περίπου ένα στα τέσσερα.

Από αυτές, ένα εκατομμύριο παντρεύτηκαν πριν γίνουν 15 ετών, σύμφωνα με τη UNICEF.

Η Σάντρα Ραμίρεζ, σύμβουλος στη Λατινική Αμερική για την ομάδα υπεράσπισης Equality Now, δήλωσε: «Η κατάργηση αυτών των παρεκκλίσεων ευθυγραμμίζει την κολομβιανή νομοθεσία με τα διεθνή πρότυπα και εγγυάται την πλήρη προστασία των δικαιωμάτων των κοριτσιών και των εφήβων».

Τα ποσοστά γάμου στην παιδική ηλικία στα κορίτσια είναι περίπου τρεις φορές υψηλότερα από ό,τι στα αγόρια, με τα παιδιά που ζουν σε συνθήκες φτώχειας και σε αγροτικές ή αυτόχθονες κοινότητες να πλήττονται ιδιαίτερα.

Μια πατριαρχική «παράδοση»

Παρά τις δεκαετίες οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, ο διαδεδομένος παιδικός γάμος είχε ελάχιστα μειωθεί λόγω μιας βαθιά ριζωμένης κουλτούρας machista (ανδρικού σοβανισμού), δεκαετιών εσωτερικών συγκρούσεων και ναρκοκουλτούρας, λέει η Μάρτα Ρόγιο, εκτελεστική διευθύντρια του Profamilia, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού που προωθεί υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας.

«Ζούμε σε μια εξαιρετικά πατριαρχική κοινωνία όπου υπάρχει βαθύς διαχωρισμός μεταξύ του τι θέλει ένας άνδρας και τι θέλει ένα κορίτσι», δήλωσε η Ρόγιο.

«Σε πολλούς τομείς έχουμε έναν ρόλο στη ζωή και αυτός ο ρόλος είναι απλώς να είμαστε μητέρες, δεν έχει σημασία σε πόσο μικρή ηλικία. Είναι απολύτως φυσιολογικό να γίνονται τα κορίτσια των 12, 13, 14 ετών όχι απλώς σύζυγοι, αλλά μητέρες».

Ομάδες για τα δικαιώματα αγωνίζονται για τον τερματισμό της πρακτικής αυτής εδώ και 17 χρόνια, αλλά τα νομοσχέδια απορρίφθηκαν.

Η αντίθετη πλευρά να επικαλείται την παράδοση και τα γονικά δικαιώματα, ενώ πολλοί εκπρόσωποι των περισσότερων από 100 ιθαγενών κοινοτήτων της χώρας αντιτάχθηκαν στο νομοσχέδιο.

Οι ομάδες υπεράσπισης δήλωσαν ότι η Κολομβία ήταν νομικά υποχρεωμένη να εξαλείψει την πρακτική αυτή, καθώς έχει υπογράψει τις διεθνείς συμβάσεις για τη βία κατά των γυναικών.

Επεσήμαναν επίσης ότι οι γάμοι συχνά γίνονται μεταξύ κοριτσιών που ζουν σε συνθήκες φτώχειας και ενός μεγαλύτερου σε ηλικία συντρόφου με οικονομική δύναμη.

Μελέτες έχουν δείξει εδώ και καιρό ότι οι παιδικοί γάμοι συνδέονται στενά με τη φτώχεια και τις καταπιεστικές σχέσεις.

Τα παιδιά που παντρεύονται είναι πιο πιθανό να έχουν πρόωρη εγκυμοσύνη και να πεθάνουν στον τοκετό, να εγκαταλείψουν το σχολείο και να πέσουν θύματα ενδοοικογενειακής βίας.

Νομοθεσία και εφαρμογή

Το νομοσχέδιο ορίζει επίσης ότι πρέπει να θεσπιστούν πολιτικές, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης, για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών του παιδικού γάμου.

«Πρόκειται για μια ιστορική στιγμή, αλλά πολλές προκλήσεις παραμένουν μπροστά μας», δήλωσε η Ραμίρεζ.

«Η δημόσια πολιτική τώρα θα είναι ζωτικής σημασίας, καθώς μια αλλαγή στη νομοθεσία δεν σημαίνει πολλά χωρίς αποτελεσματική εφαρμογή και χωρίς να διασφαλιστεί ότι οι φωνές των κοριτσιών και των εφήβων θα βρίσκονται στο επίκεντρο».