Έρχεται φόρος στο Βitcoin

“Αγοράστε ό,τι μπορείτε”. Με αυτήν τη φράση οι κρυπτο-ευαγγελιστές παραινούν τους -κυρίως retail- επενδυτές να ρίξουν όσα λεφτά έχουν και δεν έχουν στο bitcoin και σε άλλα κρυπτονομίσματα, σημειώνει το Πρώτο Θέμα σε ρεπορτάζ για το bitcoin. Με το βασικό σε όγκο και κεφαλαιοποίηση κρυπτονόμισμα, το bitcoin, να έχει σπάσει όλα τα ρεκόρ μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, ξεπερνώντας τα 90.000 δολάρια, αναλυτές και ειδικοί στα cryptos παραινούν τον κόσμο να συμμετάσχει στο… πάρτυ προλαβαίνοντας περαιτέρω εκτόξευση και βγάζοντας τρελά κέρδη σε ελάχιστο χρόνο.

Το οικοσύστημα των κρυπτονομισμάτων βρίσκεται σε τέτοια ευφορία που θυμίζει μεθύσι στην κορύφωση του πάρτυ. Κι ενώ κάποιοι αναλυτές προειδοποιούν ότι υπάρχει ισχυρή πιθανότητα το πάρτυ να τελειώσει απότομα (με καθοδικό κύκλο των τιμών, έστω και προσωρινό), αυτό που θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο είναι ότι τα κρυπτονομίσματα θα αναγνωρίζονται πια επίσημα ως θεσμικό μέσο συναλλαγής.

Αυτό το τελευταίο θα το δούμε σύντομα και στην Ελλάδα. Εδώ, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, ετοιμάζεται το θεσμικό πλαίσιο για τη φορολόγηση των κερδών από κρυπτονομίσματα, αλλά και την καταγραφή και εποπτεία. Το χάος που επικρατεί με τα cryptos που κανείς δεν ξέρει ποιος και πόσα έχει και από πού προέρχονται τα κέρδη του (όπως και πού χρησιμοποιούνται) θα σταματήσει.

Η τροφή του ράλι

Από την 5η Νοεμβρίου, ημέρα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ, το bitcoin έχει αυξήσει την αξία του περισσότερο από 33%. Οι (προεκλογικές) υποσχέσεις και δηλώσεις του Τραμπ ότι θα κάνει τις ΗΠΑ “την πρωτεύουσα των κρυπτονομισμάτων του πλανήτη”, σε συνάρτηση με τη συναναστροφή του με φίλα προσκείμενες προσωπικότητες προς τα cryptos, δημιούργησαν ένα κλίμα ευφορίας και προσδοκιών που ώθησε το bitcoin σε νέα υψηλά. Έτσι, ενώ το υψηλό όλων των εποχών ήταν τα 73.800 δολάρια τον περασμένο Μάρτιο, το bitcoin προσπαθούσε να βρει στήριξη στα 73.000 δολάρια εν αναμονή της νίκης του Τραμπ (με τους αναλυτές να θεωρούν ότι αν εκλεγόταν η Κάμαλα Χάρις θα σταθεροποιούνταν κάτω από τα 50.000 δολάρια) και κατόπιν αυτής φτάνοντας στο peak των περίπου 91.000 δολαρίων, με άνοδο 122,1% σε σχέση με πέρυσι.

Κάπως έτσι, η κεφαλαιοποίηση μόνο του bitcoin, αφού προσπέρασε σε τιμές αγοράς τον πετρελαϊκό κολοσσό Saudi Aramco, έφτασε στα 1,72 τρισ. δολάρια, ξεπερνώντας το ασήμι, κάνοντάς το το όγδοο μεγαλύτερο asset. Συνολικά, τα κρυπτονομίσματα έχουν κεφαλαιοποίηση ύψους άνω των 3 τρισ. δολαρίων.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι πριν από τις εκλογές ο αναλυτής της Standard Chartered Τζεφ Κέντρικ προέβλεπε ότι αν ο Τραμπ κέρδιζες τις εκλογές, το bitcoin θα εκτοξευόταν στα 90.000 δολάρια (όπως και έγινε) και ότι στο τέλος του έτους θα έφτασε στα 125.000 δολάρια. Τώρα, αν και υπάρχουν επιφυλάξεις σχετικά με το πόσο βραχυπρόθεσμα είναι τα κέρδη αυτά, οι αναλυτές της Bernstein έχουν θέσει στόχο για την τιμή του bitcoin στα 200.000 δολάρια έως το τέλος του 2025.

Όλο αυτό το κλίμα ευφορίας στα κρυπτονομίσματα εδράζεται στην εκλογή του Τραμπ αυτή καθαυτή. Ο νεοεκλεγείς Αμερικανός πρόεδρος, παρότι χαρακτήριζε “scam” (απάτη) τα κρυπτονομίσματα, λίγο πριν από τις εκλογές έκανε στροφή 180 μοιρών, βάζοντας στο επιτελείο του φιλικές με το οικοσύστημα προσωπικότητες (όπως ο Ίλον Μάσκ) και υιοθετώντας μια ρητορική σύμφωνα με την οποία οι ΗΠΑ πρέπει να δημιουργήσουν ένα απόθεμα σε bitcoin και να μετατραπούν στην “παγκόσμια πρωτεύουσα” των cryptos. Όλο αυτό έκανε τους traders να αναμένουν μια γενικότερη ευνοϊκότερη στάση του απέναντι στην απορρύθμιση και την ελευθερία της αγοράς, παράγοντες που πολλοί επενδυτές συνδέουν με την ελκυστικότητα του bitcoin.

Με βάση τα παραπάνω, οι φαν των κρυπτονομισμάτων αναμένουν ότι η διοίκηση Τραμπ θα ξηλώσει μια σειρά από θεσμικούς παράγοντες σε θέσεις-κλειδιά που είναι οι φανατικότεροι πολέμιοι των κρυπτονομισμάτων. Πρόκειται για στελέχη της αμερικανικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς SEC (παρά το γεγονός ότι η SEC έκανε ένα βήμα εγκρίνοντας τα spot bitcoin) και της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Federal Reserve Bank – Fed). Επίσης πόστα στα υπουργεία Οικονομικών και Εμπορίου αναμένεται να καλυφθούν από στελέχη με πιο φιλική στα κρυπτονομίσματα ατζέντα.

Ό,τι ανεβαίνει… κατεβαίνει (;)

Όπως όλα τα νομίσματα, έτσι και τα crypto -έστω κι αν είναι άυλα, αφού δεν έχουν φυσική μορφή- έχουν δύο όψεις. Η ευφορία που έχει οδηγήσει στο ιστορικό ράλι μπορεί εύκολα και γρήγορα να μετατραπεί σε τραγωδία στέλνοντας τους επενδυτές σε απόγνωση. Δεν θα είναι, άλλωστε, η πρώτη φορά που θα συμβαίνει κάτι τέτοιο.

Το bitcoin, αλλά και γενικότερα τα κρυπτονομίσματα, έχουν ένα κύριο χαρακτηριστικό, όπως έχουν επισημάνει με έμφαση όλες οι κεντρικές τράπεζες του πλανήτη, ανάμεσά τους φυσικά και η Τράπεζα της Ελλάδος.

Πρόκειται για την ακραία μεταβλητότητα των τιμών τους, η οποία επηρεάζεται από μια σειρά αστάθμητων παραγόντων: από τις κινήσεις των μεγαλύτερων επενδυτών σε αυτά μέχρι την απώλεια εμπιστοσύνης από ένα περιστατικό και τη γενικότερη κατάσταση της αγοράς. Υπάρχει λόγος που οι ισχυρότεροι επενδυτές στα κρυπτονομίσματα ονομάζονται “φάλαινες”. Όπως τα θαλάσσια θηλαστικά με μια κίνηση της ουράς τους μπορούν να προκαλέσουν κυματισμό πνίγοντας όσους είναι στην επιφάνεια, έτσι και οι “φάλαινες” μπορούν να πνίξουν τους μικροεπενδυτές αποσύροντας ποσά από την αγορά.

Κάπως έτσι, την τελευταία εβδομάδα ρευστοποιήθηκαν 711,340 εκατ. δολάρια σε bitcoins από επενδυτές οι οποίοι σορτάρουν το κρυπτονόμισμα, αποσύρουν δηλαδή τα ποσά που έχουν επενδύσει, για να αποκομίσουν γρήγορο κέρδος από την άνοδο της τιμής του.

Αυτό, ωστόσο, που προκαλεί πανικό είναι όταν αυτές οι ρευστοποιήσεις αρχίσουν να γίνονται μαζικές – συχνά με “καύσιμο” κάποια κατάρρευση κρυπτονομίσματος ή ένα τρομακτικό γεγονός.

Το ιστορικό ρεκόρ

Αυτό το τρομακτικό φαινόμενο συνέβη στα τέλη του 2022. Το 12021 το bitcoin κατέγραφε ιστορικό ρεκόρ εκτοξεύοντας την τιμή του στα 68.000 δολάρια και προκαλώντας κλίμα ευφορίας. Πολλοί μικροεπενδυτές πήραν δάνεια από τράπεζες, πούλησαν περιουσιακά στοιχεία, ακόμα και τα σπίτια τους ή τοποθέτησαν όλες τις οικονομίες για τις σπουδές των παιδιών τους ή για τα γηρατειά τους στο bitcoin, διψωντας να πάρουν τις τρελές αποδόσεις που έβλεπαν γύρω τους. Από τότε, όμως, άρχισε μια πτώση, η οποία έναν χρόνο αργότερα είχε στείλει το bitcoin από τα 68.000 κάτω από τα 18.000 δολάρια. Οι -κυρίως retail- επενδυτές είχαν χάσει μέσα σε έναν χρόνο περισσότερα από 2 τρισ. δολάρια. Το 80% των μικροεπενδυτών βρίσκονταν κάτω από το νερό, δηλαδή είχε ένα asset το οποίο είχε πολύ μικρότερη αξία από αυτή που το αγόρασαν.

Σύμφωνα με τους αναλυτές, το bitcoin και τα υπόλοιπα κρυπτονομίσματα συνηθίζουν να κάνουν τέτοιους κύκλους. Για την ακρίβεια, έχει καταγραφεί άλλες τέσσερις φορές στη σύντομη ιστορία των κρυπτονομισμάτων το bitcoin να φτάνει ιστορικά υψηλά σε ένα ράλι διάρκειας 22 ημερών και κατόπιν να ξεκινά πορεία διόρθωσης χάνοντας περίπου το 80% της αξίας του.

Όπως είναι και φυσικό να ατονήσει κάποια στιγμή και η ζήτηση για τα κρυπτονομίσματα, ένα άλλο ερώτημα είναι αν ο Τραμπ θα στηρίξει τα κρυπτονομίσματα με τον τρόπο που έχει υποσχεθεί.

Γιατί, από την άλλη, ως πρόεδρος των ΗΠΑ οφείλει να προστατεύσει τη θέση του δολαρίου ως του ισχυρότερου νομίσματος του πλανήτη, κάτι που δεν μπορεί να κάνει χωρίς τη στήριξη της παραδοσιακής τραπεζικής και της αγοράς.

Ο αναλυτής έρευνας αγοράς στην Pepperstone Ντίλιν Γου εξηγεί ότι “οι προτάσεις του Τραμπ θα παραμείνουν αβέβαιες έως ότου αποσαφηνιστεί ο έλεγχος της Βουλής των Αντιπροσώπων και τυχόν εσωκομματικές αντιδράσεις”, προσθέτοντας ότι οι πολιτικές του θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μεγαλύτερα εμπορικά ελλείμματα και υψηλό πληθωρισμό, επηρεάζοντας αρνητικά την αμερικανική οικονομία μακροπρόθεσμα, γεγονός που “τελικά θα επιβαρύνει τα περιουσιακά στοιχεία κινδύνου όπως το bitcoin”.

Ρυθμίσεις στην Ελλάδα

Με τα κρυπτονομίσματα να έχουν γίνει (ξανά) θέμα συζήτησης σε όλο τον πλανήτη, οι φορολογικές υπηρεσίες των οργανωμένων οικονομιών τα βάζουν στο στόχαστρο. Σκοπός είναι ο έλεγχος των συναλλαγών (για την πάταξη του ξεπλύματος μαύρου χρήματος) και η φορολόγηση των κερδών από τα cryptos.

Όπως σε πολλές άλλες χώρες, έτσι και στην Ελλάδα, το υπουργείο Οικονομικών ετοιμάζει το πλαίσιο καταγραφής, ελέγχου και φορολόγησης των κερδών από κρυπτονομίσματα και άλλα digital assets (ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία), συστήνοντας ειδική επιτροπή. Το έργο αυτής της επιτροπής θα είναι να καθορίσει το φορολογικό πλαίσιο των κρυπτονομισμάτων και να προσδιορίσει τους τρόπους με τους οποίους θα ελέγχονται οι επενδύσεις σε αυτά, με βάση την ευρωπαϊκή στρατηγική για την καταπολέμηση του ξεπλύματος μαύρου χρήματος και φοροδιαφυγής. Το πόσο σκληρή είναι αυτή η στρατηγική μάς το δείχνει η απόφαση της γειτονικής Ιταλίας, η οποία ετοιμάζεται να επιβάλλει φόρο 28% στα κέρδη από ψηφιακά assets.

Η χώρα μας θέλει να προλάβει την προθεσμία της 30ής Δεκεμβρίου που έχουν τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να ενσωματώσουν στην εθνική νομοθεσία το πλαίσιο της Ε.Ε. και του ΟΟΣΑ (Κανονισμός MiCA για τις Αγορές Κρυπτοστοιχείων), το οποίο θέτει κανόνες στους συμμετέχοντες στην αγορά και προστατεύει τους καταναλωτές. Έτσι, μέσα στο 2025 η Ελλάδα αναμένεται να ενταχθεί στις 59 χώρες στο Πλαίσιο Αναφοράς για τα Κρυπτοστοιχεία (Crypto-Asset Reporting Framework – CARF) του ΟΟΣΑ.

“Τα κρυπτονομίσματα είναι μια νέα πραγματικότητα, δεν μπορεί να την αντιμετωπίζουμε με στρουθοκαμηλισμό. Ωστόσο, δεν υπάρχει ο έλεγχος στον βαθμό που θα έπρεπε σε εθνικό και διεθνές επίπεδο”, έλεγε πρόσφατα ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης, προαναγγέλλοντας την ανάπτυξη “ενός αποτελεσματικού και δίκαιου θεσμικού πλαισίου για τη φορολόγηση των κρυπτονομισμάτων, παράλληλα με την ενσωμάτωση της διεθνούς νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών”. Το εθνικό σχέδιο για τα κρυπτονομίσματα προβλέπει να επιβάλλεται ένας φόρος υπεραξίας στα κέρδη από αυτά. Με αυτό τον τρόπο τα cryptos παύουν να είναι αόρατα για την Εφορία. Μέχρι σήμερα οι αποδόσεις τους δεν φορολογούνται, κάτι που σημαίνει ότι οι κάτοχοι bitcoins δεν μπορούν να δικαιολογήσουν τα κέρδη και την απόκτηση assets από αυτά – και άρα πληρώνουν επιπλέον φόρο.

Η επιτροπή που θα διαμορφώσει το προτεινόμενο πλαίσιο φορολόγησης και ελέγχου των κρυπτονομισμάτων θα συνεδριάζει τουλάχιστον μία φορά τον μήνα. Πρόεδρος της επιτροπής ορίστηκε η γενική γραμματέας Φορολογικής Πολιτικής του ΥΠΕΘΟ Μαρία Ψύλλα και μέλη: η γενική γραμματέας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους Θεώνη Αλαμπάση, η πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, Βασιλική Λαζαράκου, ο πρόεδρος της ΕΛΤΕ Παναγιώτης Γιαννόπουλος, από το ΣΔΟΕ ο Ιωάννης Μπλάτσος, η Μαριάννα Ηλιοκαύτου, η Ελένη Βρέντζου, η Άννα Κλωνή, το στέλεχος ης Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών Γεώργιος Νάσκαρης, το στέλεχος της ΤτΕ Αλέξανδρος Καλιοντζόγλου, ο επίκουρος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου Νικόλαος Δασκαλάκης, η καθηγήτρια του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Χριστίνα Ταρνανίδου, από την Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες ο Κωνσταντίνος Γκιουλέκας και από την ΑΑΔΕ ο Γεώργιος Χατζησταύρου.

Στην Ελλάδα λειτουργούν και ανταλλακτήρια αλλά και ΑΤΜ κρυπτονομισμάτων, δηλαδή φυσικές συσκευές οι οποίες επιτρέπουν την αγορά κρυπτονομισμάτων με μετρητά, με χρεωστική ή πιστωτική κάρτα και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και την πώλησή του για αλλαγή με πραγματικό χρήμα. Σύμφωνα με την CoinATMRadar, στην Ελλάδα λειτουργούν 63 τέτοια ΑΤΙΜ, με την πλειονότητά του να βρίσκεται στην Αθήνα (25) και τη Θεσσαλονίκη (13) και τα υπόλοιπα τα μοιράζονται οι μεγαλύτερες πόλεις και νησιά της χώρας.

Εφημερίδα Πρώτο Θέμα