Δημοκρατία σημαίνει δικαιώματα των μειοψηφιών…

Το 1831 η τότε Γαλλική κυβέρνηση στέλνει έναν νεαρό αριστοκράτη, τον Αλεξίς ντε Τοκβίλ στις ΗΠΑ, για να μελετήσει το αμερικανικό ποινικό σύστημα. Αυτός στην πραγματικότητα μελετά τη νεαρή Αμερικανική δημοκρατία. Και καταλήγει ότι η δυναμική της μετάβασης σε δημοκρατικές μορφές είναι μη αντιστρέψιμη. Όλα αυτά τα καταγράφει σε ένα μνημειώδες έργο με τον τίτλο «Η Δημοκρατία στην Αμερική».

Σε κάποιο σημείο εισάγει μια έννοια, αυτή της «τυραννίας της πλειοψηφίας» θέλοντας να υπογραμμίσει ότι το ζήτημα είναι η δημοκρατία να μη σημαίνει μια επιβολή της πλειοψηφίας πάνω στη μειοψηφία. Λίγα χρόνια αργότερα ο Τζον Στιούαρτ Μιλ χρησιμοποίησε την έννοια της «τυραννίας της πλειοψηφίας» για να μιλήσει για τους κινδύνους για τα δικαιώματα των μειονοτήτων, εάν δεν υπάρχουν εγγυήσεις για αυτά.

Και όντως εάν το καλοσκεφτούμε η δημοκρατία είναι από τη μια άρνηση της δικτατορίας και της ολιγαρχίας, μέσα από την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας, άρα της πολιτικής απόφασης της πλειοψηφίας, και από την άλλη, η άρνηση της «τυραννίας της πλειοψηφίας», δηλαδή η εξασφάλιση θεμελιωδών δικαιωμάτων και για αυτούς που δεν είναι με την πλειοψηφία.

Άμα το σκεφτούμε τα θεμελιώδη δικαιώματα αφορούν πρωτίστως τις μειονότητες.

Η ελευθερία της γνώμης σε μια δημοκρατία κατεξοχήν αφορά όσους διαφωνούν με την κυρίαρχη ή πλειοψηφούσα γνώμη.

Η θρησκευτική ελευθερία αφορά κατεξοχήν τα δικαιώματα των θρησκευτικών μειονοτήτων.

Τα δικαιώματα που αφορούν τη σεξουαλικότητα και τον προσδιορισμό φύλου προφανώς και δεν αφορούν την πλειοψηφία.

Η άρνηση των διακρίσεων με βάση τη φυλή συνήθως αφορά μειονότητες που προηγουμένως έβλεπαν να μην αναγνωρίζονται τα δικαιώματά τους.

Γι’ αυτό τον λόγο είναι πολύ προβληματικό να μιλάμε για τυραννία των μειοψηφιών σήμερα. Και μάλιστα αυτό να λέγεται ακόμη και από πρόσωπα με κορυφαίο ρόλο στην παραγωγή πολιτικής στη χώρα. Από τον ίδιο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, που μιλώντας με τον συγγραφέα και φιλόσοφο Πασκάλ Μπρυκνέρ είπε σχολιάζοντας τις εξελίξεις στις ΗΠΑ πως «έχουμε την τυραννία των μειοψηφιών, οι οποίες δεν επιτρέπουν σε οποιονδήποτε να αμφισβητήσει την άποψή τους. Εάν τολμήσεις να εκφράσεις αμφιβολίες για τη γνώμη τους σε “βαφτίζουν” φασίστα, υποστηρικτή της πατριαρχίας, ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς».

Γνωρίζω την επιχειρηματολογία όσων χρησιμοποιούν αυτή τη ρητορική.

Τα τελευταία χρόνια με την αναγνώριση δικαιωμάτων ιδίως σε σχέση με τη σεξουαλικότητα και την ταυτότητα φύλου, αλλά και σε σχέση με την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ενεργής ακόμη κληρονομιάς της αποικιοκρατίας, γίνεται προσπάθεια σε όλα τα επίπεδα όχι μόνο να μην υπάρχουν διακρίσεις, αλλά και να αποφεύγεται ένας λόγος που να αναπαράγει στερεότυπα σε βάρος τους.

Όλα αυτά έχουν να κάνουν και με την προσπάθεια να αποφύγουμε πατριαρχικές, σεξιστικές και ομοφοβικές αναφορές στον τρόπο που μιλάμε.

Απέναντι σε όλα αυτά υπάρχει ένα ολόκληρο ρεύμα αντιδράσεων, κυρίως από συντηρητικούς κύκλους, που λένε ότι έχουμε φτάσει σε υπερβολή, ότι «ντρέπεσαι να πεις ότι είσαι στρέιτ», ή ότι πρέπει να «προσέχεις ποια αντωνυμία θα χρησιμοποιήσεις» ή ότι μέσα στο κλίμα του #Metoo «δεν μπορείς να φλερτάρεις», ότι «πρέπει να νιώθεις ένοχος που είσαι λευκός» κλπ. Και είναι σε αυτό το κλίμα που επανέρχονται και οι ατάκες για την «τυραννία των μειοψηφιών».

Προφανώς όλα αυτά δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα.

Πάνω από όλα γιατί καλό είναι να σκεφτούμε ποιες είναι οι μειονότητες και οι μειοψηφίες σήμερα και εάν μπορούν να ασκήσουν «τυραννία».

Να το πω απλά μπορεί κανείς να μιλήσει σήμερα για «τυραννία των γκέι ή των τρανς», όταν ακόμη και σήμερα αντιμετωπίζουν διακρίσεις, χλεύη και κάθε λογής στερεότυπα;

Μπορεί κανείς να μιλήσει για «τυραννία των Ρομά», όταν τους αντιμετωπίζουμε ακόμη ως συλλήβδην εγκληματικά στοιχεία;

Μπορεί κανείς να μιλήσει για «τυραννία των μεταναστών» όταν ακόμη και σήμερα αναπαράγονται πλήθος ρατσιστικά στερεότυπα σε βάρος τους και αντιμετωπίζουν πλήθος εμπόδια στην καθημερινότητά τους;

Εκτός και εάν αυτό που είναι πίσω από αυτή την αντίδραση στην «τυραννία των μειοψηφιών» είναι απλώς και μόνο η απροθυμία αρκετών απλώς να καταλάβουν ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει. Ότι δεν είμαστε πια στη φάση «ας κάνουν ό,τι θέλουν στο κρεβάτι τους, αλλά έξω να φέρονται “κανονικά”». Ότι δεν μπορούμε να λέμε ρατσιστικά ανέκδοτα ή να στιγματίζουμε κατηγορίες. Ότι και οι πρόσφυγες έχουν ανθρώπινα δικαιώματα και δεν είναι «απειλή». Ότι πρέπει να απαλλαγούμε από πατριαρχικά στερεότυπα και μια «τοξική αρρενωπότητα» που οδηγεί σε γυναικοκτονίες». Ότι και οι Ρομά Έλληνες πολίτες είναι.

Με κάποια πράγματα καλό είναι να μην παίζουμε.

Οι κοινωνίες μας δεν αποτελούνται – και ευτυχώς.. – μόνο από λευκούς στρέιτ άντρες.

Είναι ευτυχώς πολύ πιο ποικιλόμορφες και αυτό είναι πλευρά του πραγματικού πλούτου τους.

Και τα δικαιώματα των μειονοτήτων το εξασφαλίζουν αυτό, κατοχυρώνοντας ταυτόχρονα και τη δημοκρατία.