Πώς η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία εξελίχθηκε σε πόλεμο των ρομπότ

Όταν ο ουκρανός Γιούρι Σέλμουκ και οι συνεργάτες του ίδρυσαν πέρυσι μια εταιρεία που κατασκευάζει πομπούς παρεμβολών για την εξουδετέρωση drone, η ζήτηση ήταν αρχικά περιορισμένη. Τώρα, με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία να έχει εξελιχθεί σε πόλεμο των ρομπότ, η εταιρεία του παραγάγει 2.500 συσκευές το μήνα και η λίστα αναμονής φτάνει τους έξι μήνες.

Η ζήτηση, αναφέρει το Reuters, εκτινάχθηκε μετά την αποτυχία της ουκρανικής αντεπίθεσης να  το καλοκαίρι του 2023, μια αποτυχία που το Κίεβο απέδωσε στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που χρησιμοποίησε η Ρωσία για να εντοπίζει και να εξουδετερώνει, στόχους σε συνδυασμό με την αριθμητική της και τις νάρκες που φύτεψε στην Ουκρανία.

«Συγκεντρωμένα φθηνά drone σταμάτησαν τις επιθέσεις μας» λέει ο Σέλμουκ. «Έγινε τότε αντιληπτό ότι το παιχνίδι άλλαζε».

Από τις 800 εταιρείες της αναπτυσσόμενης ουκρανικής αμυντικής βιομηχανίας, η συντριπτική πλειονότητα ιδρύθηκε μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής τον Φεβρουάριο του 2022, η οποία συμπληρώνει την Τρίτη 1.000 μέρες πολέμου.

Με τις απώλειες και την εξάντληση να μεγαλώνουν με την πάροδο του χρόνου, και οι δύο πλευρές προσπαθούν να αντικαταστήσουν ανθρώπους με μηχανές.

Πολλές από τις εταιρείες αυτές ιδρύθηκαν για να καλύψουν νέες ανάγκες που προέκυψαν στην πορεία: αρχικά τα ιπτάμενα drone, μετά τα ρομπότ ξηράς και θαλάσσης, αργότερα οι συσκευές παρεμβολών και τώρα, όλο και περισσότερο, η τεχνητή νοημοσύνη.

Πομποί παρεμβολών της ουκρανικής Unwave τοποθετημένες σε όχημα (Reuters)

«Αυτή τη στιγμή ο κλάδος της στρατιωτικής βιομηχανίας είναι ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος καινοτόμος κλάδος σε όλο τον κόσμο» Γκαλίνα Γιαντσένκο, Ουκρανή βουλευτής που έχει στηρίξει στο κοινοβούλιο την εγχώρια παραγωγή όπλων.

Ουκρανία και Ρωσία εκτιμάται ότι θα παραγάγουν φέτος 1,5 εκατ. drone η καθεμία, κυρίως μικρά drone «πρώτου προσώπου» που κοστίζουν μερικές εκατοντάδες δολάρια, τα οποία ελέγχονται από απόσταση μέσω μιας μικρής οθόνης.

Τον περυσινό Φεβρουάριο, ουκρανοί αξιωματικοί παραδέχονταν ότι τα ρωσικά drone εμπόδισαν τις μετακινήσεις και τα οχυρωματικά έργα τους.

Μέχρι το καλοκαίρι, η Ρωσία καταλάμβανε ουκρανικές εκτάσεις με τον ταχύτερο ρυθμό από τις πρώτες μέρες της σύρραξης. Οι συσκευές παρεμβολών που είχε μόλις αρχίσει να χρησιμοποιεί η Ουκρανία καταστράφηκαν σε επιθέσεις των Ρώσων, οι οποίοι είχαν ήδη αρχίσει να χρησιμοποιούν διαφορετικές συχνότητες στις επικοινωνίες με τα drone.

«Ο σύγχρονος πόλεμος είναι μια σύγκρουση ανάμεσα στις τεχνολογίες εντοπισμού, παρεμβολών και εξουδετέρωσης από απόσταση»

Η εταιρεία του Σέλμουκ, η Unwave, είναι μια από τις περίπου 30 ουκρανικές εταιρείες που παράγουν νεότερα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου, τα οποία μπλοκάρουν τα ρωσικά σήματα και χρησιμοποιούν διάφορες τεχνικές για να εξουδετερώνουν τα ηλεκτρονικά συστήματα των drone.

Το πρόβλημα είναι ότι τα περισσότερα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου εκπέμπουν παρεμβολές σε μια στενή δέσμη ραδιοσυχνοτήτων, κάτι που σημαίνει ότι οι ρώσοι πιλότοι drone μπορούν απλά να αλλάζουν συχνότητα και να μένουν ανεπηρέαστοι.

Για το λόγο αυτό, οι ουκρανικές συζητήσεις παρακολουθούν ρωσικές ομάδες συζήτησης που αφορούν τα drone για να μαθαίνουν ποιες συχνότητες χρησιμοποιούνται.

Ουκρανός στρατιώτης του Τάγματος Αζόφ απελευθερώνει αναγνωριστικό drone στο Τορέτσκ στις 23 Οκρωβρίου (Reuters)

Πόλεμος μηχανών

Με τις απώλειες και την εξάντληση να μεγαλώνουν με την πάροδο του χρόνου, και οι δύο πλευρές του πολέμου προσπαθούν να αντικαταστήσουν ανθρώπους με μηχανές.

Η Ουκρανία πασχίζει να αντιμετωπίσει τη μείωση στρατιωτών, η δε Ρωσία φέρεται να εισαγάγει στρατιώτες από τη Βόρεια Κορέα.

Επτά αξιωματούχοι και στελέχη επιχειρήσεων δήλωσαν στo Reuters ότι η αυτοματοποίηση θα βρίσκεται το επόμενο διάστημα στο επίκεντρο των στρατιωτικών καινοτομιών.

«Ο αριθμός των στρατιωτών που αναπτύσσονται σε ορύγματα έχει μειωθεί σημαντικά, και η διοίκηση μάχης μπορεί να γίνεται online από απόσταση, κάτι που μειώνει τον κίνδυνο να σκοτωθεί το προσωπικό» είπε ο Όσταπ Φλιούντ, αξιωματικός της 67^ης Μηχανοκίνητης Ταξιαρχίας.

Στην Ουκρανία λειτουργούν σήμερα περισσότερες από 160 εταιρείες που αναπτύσσουν μη επανδρωμένα χερσαία οχήματα, τα οποία μπορούν να διανέμουν προμήθειες, να απομακρύνουν τραυματίες, ακόμα και να μεταφέρουν τηλεχειριζόμενα πολυβόλα.

Ουκρανοί πυροσβέστες σε κτήριο που χτυπήθηκε από ρωσικά drone στην Οδησσό στις 15 Νοεμβρίου (Reuters)

Συνταγματάρχης του στρατού με το διακριτικό κλήσης ασυρμάτου «Ήφαιστος» αποχώρησε πρόσφατα από τον στρατό για να ιδρύσει εταιρεία αυτοματοποιημένων πολυβόλων. Έξι από τα προϊόντα του ήδη αντικαθιστούν σκοπευτές στο πεδίο της μάχης, οι οποίοι πλέον χειρίζονται τα όλα από μια οθόνη, μακριά από τον κίνδυνο.

Όπως σχολίασε ο Φλιούντ, «ο σύγχρονος πόλεμος είναι μια σύγκρουση ανάμεσα στις τεχνολογίες εντοπισμού, παρεμβολών και εξουδετέρωσης από απόσταση, αφήνοντας στον χειριστή μόνο τη δυνατότητα λήψης αποφάσεων για πλήγματα».

Ο ουκρανός υπουργός Στρατηγικών Βιομηχανιών, Χέρμαν Σμετάτιν, συμφώνησε ότι ο πόλεμος εξ αποστάσεως, στον οποίο παίζει ρόλο και η τεχνητή νοημοσύνη, είναι η νέα τάση.

«Στο προσεχές μέλλον αυτή θα είναι η κύρια κατεύθυνση, ο πόλεμος των ρομπότ» είπε ο υπουργός.

Η Ουκρανία ελπίζει εξάλλου ότι, με το τέλος του πολέμου, οι καινοτομίες του κλάδου αμυντικής τεχνολογίας θα βοηθήσει να μπουν νέα θεμέλια στην οικονομία της.

Η χώρα έχει δαπανήσει 1,5 δισ. δολάρια για την αναβάθμιση του κλάδου κατασκευής αμυντικού εξοπλισμού, ο οποίος είχε μείνει στάσιμος από την Σοβιετική εποχή, δήλωσε ο υπουργός Σμετάνιν, παρά την εξάρτηση από τη Δύση για βλήματα όλμων, πυραύλους και συστήματα αεράμυνας.

Ουκρανικά drone χτυπούν στόχους και στο έδαφος της Ρωσίας, όπως αυτή η πολυκατοικία στο Μπέλγκοροντ στις 5 Νοεμβρίου (Reuters)

Η παραγωγική ικανότητα της αμυντικής βιομηχανίας εκτοξεύτηκε από το 1 δισ. δολάρια το 2022 σε 20 δισ. το 2024. Το πρόβλημα, είπε ο υπουργός Στρατηγικών Βιομηχανιών, είναι ότι η Ουκρανία μπορεί να αγοράσει μόνο το μισό αυτού του δυναμικού, κάτι που σημαίνει ότι ένα μεγάλο μέρος της παραγωγικής ικανότητας μένει αναξιοποίητο.

Ορισμένοι κατασκευαστές διαμαρτύρονται για τα αυστηρά όρια στα περιθώρια κέρδους και την έλλειψη μακροπρόθεσμων συμβολαίων –ένα ζήτημα που ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει υποσχεθεί να αντιμετωπίσει.

Τέσσερις εταιρείες είπαν στο Reuters ότι δυσκολεύονται να βρουν εξειδικευμένο προσωπικό.

Η Κατερόνα Μιχάλκο, στέλεχος της UA, συνδέσμου της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, δήλωσε ότι το 85% των 38 εταιρειών που ρωτήθηκαν δήλωσαν ότι σκοπεύουν να μεταφέρουν τις επιχειρήσεις του στο εξωτερικό ή το έχουν κάνει ήδη.

Οι κατασκευαστές ζητούν ανάκληση της απαγόρευσης εξαγωγών που επιβλήθηκε λόγω πολέμου, όμως ορισμένοι αξιωματούχοι της κυβέρνησης ανησυχούν για την αντίδραση της κοινής γνώμης στην εξαγωγή όπλων από μια χώρα που βασίζεται στη βοήθεια της Δύσης.