Διεθνής Ημέρα Τρανς Μνήμης: Από την Ρίτα στην Άννα, τα τρανς άτομα δολοφονούνται γιατί υπάρχουν

Περισσότερα από 350 τρανς και φυλοδιαφορετικά άτομα έχουν δολοφονηθεί το 2024 και αυτό το νούμερο αποδεικνύει από μόνο του γιατί η Διεθνής Ημέρα Τρανς Μνήμης -ημέρα μνήμης για όσα τρανς άτομα υπήρξαν θύματα τρανφοβικού μίσους, εγκλημάτων και βίας, αλλά και αφύπνισης για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα τρανς άτομα στην καθημερινότητά τους- υπάρχει.

Η Διεθνής Ημέρα Τρανς Μνήμης, πραγματοποιείται για δέκατη τέταρτη συνεχή χρονιά αναφέρει το ΣΥΔ, το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών με αφορμή την TDoR που έχει καθιερωθεί στις 20 Νοεμβρίου.

Στην ανακοίνωση του που συνοδεύεται και από πρόσκληση σε Σιωπηλή Πορεία Μνήμης την Παρασκευή 22 Νοεμβρίου στην Αθήνα, το ΣΥΔ αναφέρεται στα δυσοίωνα ευρήματα της ετήσιας έκθεσης της ΜΚΟ Transgender Europe and Central Asia (TGEU).

Η TGEU καταμέτρησε αύξηση στα περιστατικά δολοφονιών τρανς και non-binary ατόμων με τον αριθμό των θυμάτων να φτάνει τα 350 μεταξύ της 1ης Οκτωβρίου 2023 και της 30ής Σεπτεμβρίου 2024, από 321 θύματα το 2023.

Τα ευρήματα διαπιστώνουν «ανησυχητικές» τάσεις όσον αφορά τις διασταυρώσεις του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και της προκατάληψης κατά των σεξεργαζόμενων ατόμων αναφέρει το PinkNews.

Το 93% των θυμάτων ήταν μαύρα ή μη λευκά τρανς άτομα, ενώ το 46% ήταν τρανς σεξεργαζόμενα άτομα. Ο αριθμός είναι ένας από τους υψηλότερους αριθμούς θανάτων από την απαρχή του project που καταγράφει τη δολοφονική οργή ενάντια στα μέλη της τρανς κοινότητας το 2008.

View this post on Instagram

A post shared by Ana Ivankova (@avocaqueen)

«Το γεγονός οφείλεται στις συντονισμένες προσπάθειες των τρανσφοβικών κινημάτων που εργαλειοποιούν και δυσφημούν τα τρανς άτομα», σύμφωνα με την TGEU.

«Έχουμε δει μια συνεχή αύξηση στα επίπεδα της ρητορικής μίσους και των εγκλημάτων μίσους στο διαδίκτυο και στην πραγματική ζωή, ιδίως από πολιτικούς παράγοντες, θρησκευτικούς ηγέτες, δημόσια πρόσωπα», δήλωσε εκπρόσωπος της ομάδας.

«Η αύξηση αυτή καλλιεργείται από την έλλειψη ισχυρής νομοθεσίας για τα εγκλήματα μίσους που να προστατεύει την ταυτότητα και την έκφραση του φύλου, καθώς και από την παραπληροφόρηση που προκύπτει από την έλλειψη ευθύνης των εταιρειών κοινωνικής δικτύωσης για τη διασφάλιση της ακεραιότητας των πληροφοριών» προσθέτει.

Η ανησυχητική αύξηση των δολοφονιών είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, αναφέρει η ΜΚΟ. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της TGΕU η έκθεση αναδεικνύει μόλις ένα κομμάτι της πραγματικότητα επειδή πολλές δολοφονίες είτε δεν καταγγέλλονται είτε γίνεται misgendering στα θύματα.

«Κάθε χρόνο, η TGEU συγκεντρώνει στοιχεία σχετικά με τις δολοφονίες των τρανς ατόμων σε παγκόσμιο επίπεδο για να υπογραμμίσει πόσο πολύ οι τρανς ζωές διατρέχουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο από ό,τι οι ζωές άλλων ανθρώπων» είπε η Ιμάνια Μπράουν, εκτελεστική διευθύντρια του έργου.

«Φέτος, καθώς αντιμετωπίζουμε το απογοητευτικό ορόσημο των 5.000 καταγεγραμμένων δολοφονιών από την έναρξη του προγράμματος παρακολούθησης των τρανς δολοφονιών, εμείς, τα τρανς άτομα και οι κοινότητες σε όλο τον κόσμο, έχουμε εξαντληθεί από το επανειλημμένο ερώτημα: πότε θα σταματήσει αυτή η βία;» πρόσθεσε.

«Τα κράτη πρέπει να δεσμευτούν σε άμεση δράση για να αντιμετωπίσουν την έξαρση της ρητορικής μίσους και των αντί-τρανς επιθέσεων και να σπάσουν αυτόν τον κύκλο βίας. Οι ζωές μας εξαρτώνται από αυτό» καταλήγει στη δήλωση της.

Από το 2008, που ξεκίνησε το Παρατηρητήριο να συγκεντρώνει τις καταγραφές αυτές, έχει φτάσει στις 5.040 καταγεγραμμένες δολοφονίες τρανς και φυλοδιαφορετικών προσώπων.

Οι σεξεργάτριες στο στόχαστρο

Το 94% των αναφερόμενων δολοφονιών ήταν γυναικοκτονίες, δηλαδή τα θύματα ήταν τρανς γυναίκες ή τρανς άτομα με θηλυκή έκφραση φύλου, με το ένα τρίτο των καταγεγραμμένων θυμάτων να είναι ηλικίας 31 έως 40 ετών και το ένα τέταρτο ηλικίας 19-25 ετών, ενώ υπάρχουν και 15 καταγεγραμμένες δολοφονίες που τα θύματα ήταν κάτω των 18 ετών (σχεδόν το 6% του συνόλου).

Οι εργαζόμενες στο σεξ παραμένουν η πιο στοχευμένη ομάδα από όλα τα γνωστά επαγγέλματα, υπογραμμίζοντας για μια ακόμη φορά την ανάγκη νομοθέτησης για την αναγνώριση της εργασίας στο σεξ και την νομική προστασία των προσώπων που εργάζονται στο σεξ αναφέρει το ΣΥΔ.

Το 93% των καταγεγραμμένων δολοφονιών αφορούσαν τρανς γυναίκες και τρανς άνδρες μαύρου χρώματος, μια αύξηση 14% από πέρυσι, το οποίο υπογραμμίζει και μια αύξηση των εγκλημάτων αυτών και με ρατσιστικό υπόβαθρο.

Σχεδόν το 73% όλων των καταγεγραμμένων δολοφονιών διαπράχθηκαν στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική. Για 17η συνεχή χρονιά, η Βραζιλία προηγείται στην κατάταξη των χωρών, με το 30% των συνολικών δολοφονιών ενώ επίσης καταγράφηκαν οι περισσότερες δολοφονίες και στην Αφρική (9 καταγραφές – υπερδιπλάσιες από τότε που ξεκίνησε το Παρατηρητήριο το 2008) και στις Ηνωμένες Πολιτείες που αυξήθηκαν στις 41 καταγραφές, ενώ πέρυσι είχαν καταγραφεί 31 περιστατικά.

Στην Ευρώπη είχαμε μια μείωση των καταγραφών στις 8 καταγραφές από 16 που ήταν πέρυσι.

Σχεδόν οι μισές από τις καταγεγραμμένες δολοφονίες (46%) ήταν πυροβολισμοί. Πάνω από το ένα τέταρτο (34%) των καταγεγραμμένων δολοφονιών έγιναν στο δρόμο, δηλαδή στο δημόσιο χώρο και σχεδόν το ένα τέταρτο (22%) στο σπίτι του ίδιου του θύματος.

Η τρανσφοβία στην Ελλάδα

Παράλληλα στη χώρα μας, σταθερά τα τελευταία χρόνια σύμφωνα με τις καταγραφές του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας στην Ετήσια Έκθεση το 2023, τα ποσοστά ρατσιστικών περιστατικών και διακρίσεων κατά τρανς προσώπων, παραμένουν υψηλά, και αναλογούν περίπου στο 50% των συνολικών καταγεγραμμένων περιστατικών προς τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, αριθμό δραματικά δυσανάλογο σε σχέση με την μικρή υποομάδα των τρανς και φυλοδιαφορετικών προσώπων αναφέρει το ΣΥΔ.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), από τον Ιούνιο του 2018 εξέδωσε τον νέο ταξινομητικό κατάλογο ICD-11 , από τον οποίο έχει αφαιρεθεί κάθε έννοια που ψυχιατρικοποιεί και παθολογικοποιεί την τρανς κατάσταση.

Η χώρα μας αυτό ακόμη δεν το έχει ενσωματώσει, με αποτέλεσμα οι τρανς άνθρωποι πέραν του στιγματισμού στον χώρο της υγείας, να υφίστανται διακρίσεις και αποκλεισμούς σε πάρα πολλούς τομείς, όπως της επαγγελματικής κατάρτισης, της εργασίας και της απασχόλησης , μια κατάσταση που είναι αντίθετη με την τροποποίηση του Νόμου 5089/2024 όπου στο άρθρο 1 του ν. 4443/2016 (Α’ 232) για την «Εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης στους τομείς της κοινωνικής προστασίας, της εκπαίδευσης και της πρόσβασης στη διάθεση και παροχή αγαθών και υπηρεσιών» όπου αναφέρει πως σκοπός των διατάξεων του Μέρους Α’ είναι η προώθηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης και η καταπολέμηση των διακρίσεων στην κοινωνική ασφάλιση, στην υγειονομική περίθαλψη και στις κοινωνικές παροχές.

Ανησυχητικό είναι και το φαινόμενο διοργάνωσης εκδηλώσεων που παθολογικοποιούν την ταυτότητα φύλου, κάτι που το ΣΥΔ έχει καταγγείλει και δημόσια, ενώ επίσης προωθείται μια θεωρία από επιστημονικούς φορείς που προσπαθούν να υποτιμήσουν το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού της ταυτότητας φύλου και γενικότερα της έννοιας του «φύλου» κάνοντας λόγο για «επιλογή» ή «αποτελέσματος παιδικού τραύματος».

Επιπλέον, οι αυξανόμενες επιθέσεις κατά των τρανς προσώπων, όπως υπήρξαν στο κέντρο της Αθήνας και στη Καλλιθέα Αττικής όπως και η αύξηση της ρητορικής μίσους από πολιτικά πρόσωπα προς τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα χρησιμοποιώντας της «woke ατζέντα» ως ένα εργαλείο για την αφαίρεση αναγνωρισμένων δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+, καλλιεργούν ένα αντιδημοκρατικό κοινωνικό περιβάλλον για τους ΛΟΑΤΚΙ+ συμπολίτες μας.

Γι’ αυτό το λόγο είναι αναγκαίο να τροποποιηθεί και ο Νόμος 4285/2014 (αντιρατσιστικός νόμος), έτσι ώστε να μην ποινικοποιείται μόνο η δημόσια υποκίνηση βίας ή μίσους, αλλά γενικότερα κάθε μορφή ρητορικής μίσους, και επιπλέον να ληφθούν επιπλέον μέτρα όταν αυτός εκπορεύεται από δημόσια και πολιτικά πρόσωπα, χωρίς εξαιρέσεις σημειώνει το Σωματείο.

Σημαντικό είναι και η θεσμοθέτηση ενός πλαισίου προστασίας για τους υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων για την χώρα μας, σύμφωνα με το Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 16ης Μαρτίου 2023 σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων , το οποίο καλεί τα Κράτη Μέλη να ακολουθήσουν τις Κατευθυντήριες Γραμμές, λαμβάνοντας υπόψη τις απειλές, τους κινδύνους και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν και οι υπερασπιστές των ΛΟΑΤΚΙ δικαιωμάτων.

Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ακτιβιστικού χώρου είναι εκείνα τα άτομα που στέκονται ασπίδα προστασίας για την δημοκρατία μιας χώρας καθώς παρεμβαίνουν στον πολιτικό και κοινωνικό χώρο όταν νοσεί η κοινωνία και απειλεί τις πιο ευάλωτες ομάδες.

Από την Ρίτα στην Άννα

Η πρώτη Πορεία Μνήμης έγινε στις 20 Νοεμβρίου του 1999 με αφορμή την δολοφονία της Ρίτα Χέστερ Hester στη Βοστόνη των ΗΠΑ. Σήμερα, 25 χρόνια μετά, η οικογένεια της ακόμη απαιτεί δικαιοσύνη για την Ρίτα.

Η δολοφονία της Ρίτα Χέστερ ήταν η αφορμή και αιτία για την καθιέρωση αυτής της ημέρας μνήμης.

Ωστόσο η επιδημία μίσους επελαύνει. 25 χρόνια μετά τα εγκλήματα τρανσφοβικού μίσους, η βία και ο ρατσιστικός λόγος όχι μόνο δεν έλειψαν αλλά διαρκώς είναι ορατά και εμφανή με την άνοδο μάλιστα και των ακροδεξιών μορφωμάτων και κυβερνήσεων σε όλο τον κόσμο, να κάνουν τα πράγματα πολύ χειρότερα.

Μόλις πριν ένα χρόνο και κάτι, τον Ιούλιο του 2023, η Ελλάδα σοκαρίστηκε από τον μαρτυρικό θάνατο της 46χρονης κουβανής τρανς Άννας Ιβάνκοβα που βρέθηκε άγρια δολοφονημένη στο διαμέρισμά που διέμενε στον Άγιο Παντελεήμονα.

Η άγρια δολοφονία της τρανς, μετανάστριας από την Κούβα και ακτιβίστριας της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας Άννας Ιβάνκοβα συγκλόνισε την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα και τους συμμάχους της που προχώρησανσ ε διαμαρτυρίες και πορείς κατά της βίας απέναντι στα τρανς άτομα.

«Ντροπιαστικό βαρομετρικό χαμηλό»

Τότε, με αφορμή τον τραγικό θάνατο της Άννας Ιβάνκοβα, ο συγγραφέας Αύγουστος Κορτώ προχώρησε σε μια ανάρτηση στον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook σχετικά με το τραγικό συμβάν σημειώνοντας ότι τα διεμφυλικά άτομα εξακολουθούν να θυματοποιούνται λόγω του φύλου τους που εκλαμβάνεται ως πρόκληση.

«Μια τρανς γυναίκα δολοφονήθηκε επειδή ήταν γυναίκα, κι επειδή ήταν τρανς. Οι γυναίκες και οι τρανς συνάνθρωποί μας εξακολουθούν να θυματοποιούνται λόγω του φύλου τους, της ανθρώπινης φύσης τους, που εκλαμβάνεται ως αδυναμία, πρόκληση, αντίσταση στην υποταγή. Χρειάζεται πολύς αγώνας για να εξαλειφθεί αυτή η βαρβαρότητα» αναφέρει αρχικά η γνωστός συγγραφέας.

«Όσο για την κοινωνική διάσταση: το πώς φερόμαστε στα ευάλωτα μέλη της κοινωνίας είναι βαρόμετρο της δημοκρατίας μας και της ανθρωπιάς μας – και για πολλοστή φορά ζούμε ένα ντροπιαστικό βαρομετρικό χαμηλό» συμπληρώνει εμφανώς συναισθηματικά φορτισμένος ο Αύγουστος Κορτώ.

«Οργή και αγανάκτηση»

To κύμα οργής που προκάλεσε η στυγερή δολοφονία της τρανς προσφύγισσας από την Κούβα, Άννας Ιβάνκοβα, στο διαμέρισμά της στον Άγιο Παντελεήμονα εκδηλώθηκε στους δρόμους και στο διαδίκτυο.

Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά, το θύμα βρέθηκε σε λίμνη αίματος, ενώ σύμφωνα με την ιατροδικαστική εξέταση έδειξε πολλαπλά τραύματα στο κεφάλι και στον λαιμό από αιχμηρό αντικείμενο, πιθανώς μαχαίρι.

Έντονες αντιδράσεις είχε προκαλέσει το γεγονός ότι η Άννα Ιβάνκοβα αναφερόταν στο δελτίο τύπου της αστυνομίας ως «άντρας», με πολλούς χρήστες του Twitter να κάνουν ορθώς λόγο για misgendering, δηλαδή αναγνώριση και χαρακτηρισμού ενός ατόμου με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που προσδιορίζεται.

«Ήταν κυνηγημένη και δολοφονημένη για αυτό που ήταν», «τη δολοφόνησαν η πατριαρχία, η αδιαφορία και η διαφθορά, και ένα άτομο που πάλι δεν θα τιμωρηθεί επαρκώς», «Δεν θα έπρεπε καν να υπάρχει η λέξη τρανς στις ειδήσεις. Ήταν γυναίκα που δολοφονήθηκε από τον ρατσισμό» ήταν μερικά από τα σχόλια των χρηστών.

#Κουβα pic.twitter.com/Z4Spj8d3hZ

— Λαυρεντία_Μπισμπίκη (@LizaOikonomidou) July 11, 2023

Τον Ιούλιο του 2024 ο 35χρονος γυναικοκτόνος της Άννας Ιβάνκοβα καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη χωρίς να του αποδοθεί κανένα ελαφρυντικό από το Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο.

Σε παράλληλο χρόνο, τηλεοπτικές εκπομπές και βουλευτικά έδρανα δίνουν βήμα σε φωνές που καλλιεργούν τη μισαλλοδοξία. Στο ερώτημα αν η Ελλάδα είναι μια τρανσφοβική χώρα η απάντηση είναι δυσανάγνωστη.