Μπορεί η θεωρία των παιγνίων να προβλέψει τον Τραμπ;

Το αμερικανικό κατεστημένο, καθώς και η φιλοπόλεμη μερίδα αρκετών Ευρωπαίων, ανησυχούν για τις προθέσεις του επερχόμενου προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ. Άραγε θα σταματήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία σε μία ημέρα, ή μήπως θα αποσύρει την στρατιωτική «ομπρέλα» που παρέχει διαχρονικά ο αμερικανικός στρατός στην Ταϊβάν έναντι της Κίνας;

Ο καθηγητής κυβερνητικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Έσσεξ, Πολ Γουάιτλι, επιχείρησε να προβλέψει τι θα μπορούσε να κάνει ο Ντόναλντ Τραμπ, μέσα από την περίφημη «θεωρία των παιγνίων».

Ειδικότερα, το σενάριο που αναφέρεται ως «παιχνίδι της κότας» ή δειλίας, στο πλαίσιο της μελέτης της συνεργασίας και του ανταγωνισμού, μπορεί να παρέχει ένα μοντέλο σύγκρουσης μεταξύ δύο παραγόντων.

Ο Γουάιτλι, σε ανάλυσή του στο The Coversation, υπενθυμίζει ότι το «παιχνίδι της κότας» ακολουθεί την ίδια λογική με τις κόντρες με αυτοκίνητα που είχαν ξεκινήσει οι Αμερικανοί έφηβοι τη δεκαετία του 1950. Οδηγούσαν δηλαδή τα αυτοκίνητά τους ο ένας εναντίον του άλλου, με μεγάλη ταχύτητα, και ο πρώτος που θα έστριβε για να αποφύγει τη δυνητικά θανατηφόρα σύγκρουση ήταν η «κότα» και έτσι έχανε.

Το χειρότερο δυνατό αποτέλεσμα και για τους δύο παίκτες είναι μια συντριβή, οπότε χάνουν και οι δύο. Το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για τον παίκτη Α -ή τον Β- είναι να συνεχίσει να οδηγεί όταν ο παίκτης Β –ή ο Α- στρίβει, με τον πρώτο να κερδίζει. Αν και οι δύο παρεκκλίνουν, τότε κερδίζουν. Έτσι, η εκτροπή είναι καλύτερη από το τρακάρισμα – αλλά το κορυφαίο έπαθλο πηγαίνει στον παίκτη που οδηγεί κατευθείαν στον αντίπαλό του, ο οποίος κάνει πίσω.

«Η απρόβλεπτη κατάσταση του Τραμπ θα μπορούσε να είναι αποτρεπτικός παράγοντας για αντιπάλους όπως ο Πούτιν και ο Σι»

Το παιχνίδι με κοτόπουλο έχει χρησιμοποιηθεί για τη μοντελοποίηση της πυρηνικής αποτροπής. Σε αυτή την περίπτωση, ένα πρώτο χτύπημα που καταστρέφει τον αντίπαλο ισοδυναμεί με οδήγηση όταν ο αντίπαλος εκτρέπεται. Περιττό να πούμε ότι όταν και οι δύο παίκτες ξεκινούν χτυπήματα ταυτόχρονα, το αποτέλεσμα είναι πολύ χειρότερο από το μηδέν που απεικονίζεται στη μήτρα.

«Το κλειδί για να κερδίσετε το παιχνίδι είναι να πείσετε τον αντίπαλό σας ότι είστε πρόθυμοι να συνεχίσετε να οδηγείτε με κάθε κόστος» λέει ο Βρετανός πολιτικός επιστήμονας. «Μερικοί Αμερικανοί έφηβοι, για παράδειγμα, πετούσαν επιδεικτικά το τιμόνι έξω από το όχημα, δίνοντας σήμα στον αντίπαλό τους ότι δεν μπορούσαν να στραβώσουν την τελευταία στιγμή ακόμα κι αν το ήθελαν. Αυτό σημαίνει ότι για να κερδίσετε, πρέπει να πείσετε τον αντίπαλό σας ότι θα πάρετε αυτό το ρίσκο. Αυτό είναι παρόμοιο με αυτό που κάνει ο Τραμπ σε ορισμένες περιπτώσεις. Κάνει μεγάλες δηλώσεις για το τι πρόκειται να κάνει – εν μέρει, αυτό μπορεί να είναι για να δει τι θα κάνουν στη συνέχεια οι αντίπαλοί του και αν θα υποχωρήσουν».

Ο Γουάιτλι, όμως υπογραμμίζει ότι ο Τραμπ έχει επίσης και έναν άλλον άσσο στον μανίκι του: είναι απρόβλεπτος. Το χάσμα μεταξύ αυτού που λέει και τι κάνει είναι σημαντικό, όπως εξήγησε ο Μάικλ Γουλφ, βιογράφος της πρώτης του θητείας Τραμπ.

Ο Γουλφ είπε σε συνέντευξή του: «Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι βαθιά απρόβλεπτος, παράλογος, μερικές φορές στα όρια της ασυναρτησίας, έχει εμμονή με τον εαυτό του σε ανησυχητικό βαθμό και εμφανίζει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που εύλογα θα έλεγε κανείς: «”Τι συμβαίνει εδώ; Kάτι δεν πάει καλά”»

Ο πανεπιστημιακός στο Έσσεξ υπενθυμίζει ότι ο Τραμπ, στην πρώτην του θητεία, προχώρησε σε κινήσεις που άλλοι προκάτοχοί του δεν τόλμησαν, άλλες φορές πετυχημένα και άλλες όχι. Η ιστορική επίσκεψή του στη Βόρεια Κορέα το 2019, λέει ο Γουάιτλι, δεν ήταν αρκετή για να αποτρέψει το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας.

Ωστόσο, στην περίπτωση του ΝΑΤΟ η απρόβλεπτη συμπεριφορά του κατάφερε να επιτύχει ένα αποτέλεσμα που οι ΗΠΑ ήθελαν για δεκαετίες. «Οι απειλές του για μείωση της υποστήριξης των ΗΠΑ βοήθησαν στην επίτευξη του στόχου του να πείσει τις χώρες μέλη του ΝΑΤΟ να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες» λέει ο Γουάιτλι, κάτι στο οποίο ήλπιζε ο Τραμπ.

«Έτσι, η απρόβλεπτη κατάσταση του Τραμπ θα μπορούσε να είναι αποτρεπτικός παράγοντας για αντιπάλους όπως ο Πούτιν και ο Σι, καθώς δεν ξέρουν πώς είναι πιθανό να αντιδράσει ή πότε μπορεί να προσβληθεί» συμπεραίνει ο ειδικός. «Εάν ο Πούτιν αρνηθεί μια ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία που πρότεινε ο Τραμπ, ή την αποδεχθεί και στη συνέχεια συνεχίσει τον, ο Τραμπ θα μπορούσε να το πάρει προσωπικά να στραφεί ακόμη και εναντίον του Πούτιν.

Το μάθημα από τη θεωρία παιγνίων, καταλήγει ο Γουάιτλι, είναι ότι το απρόβλεπτο και η απερισκεψία μπορούν να αποδώσουν σε καταστάσεις σύγκρουσης και διαπραγμάτευσης και αυτό σημαίνει ότι κανείς δεν ξέρει τι θα κάνει στη συνέχεια ο Τραμπ.