Ουκρανία: «Λεπτή σανίδα σωτηρίας» οι πύραυλοι ATACMS – «Πολύ λίγο και πολύ αργά», λέει αξιωματούχος των ΗΠΑ

Δύο μήνες πριν να εγκαταλείψει τον Λευκό Οίκο, ο Τζο Μπάιντεν έδωσε το «πράσινο φως» στην Ουκρανία να χρησιμοποιεί τους πυραύλους ATACMS για πλήγματα βαθιά μέσα στο ρωσικό έδαφος σε μια προφανή αλλαγή πολιτικής από το ξέσπασμα του πολέμου και μετά.

Οι ουκρανικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς ATACMS που προμήθευσαν οι ΗΠΑ για πρώτη φορά τον Οκτώβριο του 2023

Την Τρίτη 19 Νοεμβρίου η Ουκρανία για πρώτη φορά χρησιμοποίησε αυτούς τους πυραύλους για να χτυπήσει σε ρωσικό έδαφος, κάτι που έχει προκαλέσει παγκόσμια ανησυχία για νέα κλιμάκωση.

Όπως τονίζει το France 24, η Ουάσινγκτον φοβόταν προηγουμένως ότι το να επιτραπεί στην Ουκρανία να χτυπήσει πιο βαθιά στο ρωσικό έδαφος θα κλιμάκωνε τον πόλεμο, εμπλέκοντας τις ΗΠΑ και άλλες δυτικές δυνάμεις βαθύτερα στη σύγκρουση και προκαλώντας ενδεχομένως ακόμη και πυρηνική απάντηση από τη Μόσχα.

Το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας ανακοίνωσε ότι η Ουκρανία εκτόξευσε έξι αμερικανικούς πυραύλους ATACMS νωρίς την Τρίτη σε στρατιωτική εγκατάσταση στην περιοχή Μπριάνσκ της Ρωσίας που συνορεύει με την Ουκρανία, προσθέτοντας ότι η αεράμυνά της κατέρριψε πέντε από αυτούς και κατέστρεψε έναν ακόμη.

Υψηλόβαθμοι Ουκρανοί αξιωματούχοι επιβεβαίωσαν ότι οι ATACMS χρησιμοποιήθηκαν στην επίθεση.

Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα ισχυριστεί ότι η δυτική υποστήριξη προς την Ουκρανία ισοδυναμεί με «άμεση εμπλοκή» στον πόλεμο και διαμαρτυρήθηκαν έντονα για τις «κόκκινες γραμμές» που οι σύμμαχοι της Ουκρανίας δεν πρέπει να υπερβαίνουν κατά την παροχή στρατιωτικής βοήθειας.

Ωστόσο, η χρήση ATACMS και παρόμοιων όπλων από την Ουκρανία στην Κριμαία ή στο Ντονμπάς υποδηλώνει ότι τα χτυπήματα με αυτά τα συμβατικά όπλα έχουν προσμετρηθεί από τη Μόσχα, σύμφωνα με τον Μάθιου Σάβιλ, διευθυντή στρατιωτικών επιστημών στο Royal United Services Institute (RUSI), μια δεξαμενή σκέψης με έδρα το Λονδίνο.

Τι είναι οι πύραυλοι ATACMS

Το Τακτικό Πυραυλικό Σύστημα Στρατού (ATACMS) δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου για να πλήξει σοβιετικούς στόχους, αλλά χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Κόλπου το 1990-1991.

Οι πύραυλοι αυτοί έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί από το Κίεβο κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά μόνο σε στόχους σε κατεχόμενες από τη Ρωσία περιοχές, όπως η Κριμαία και η περιοχή του Ντονμπάς.

Οι ουκρανικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς ATACMS που προμήθευσαν οι ΗΠΑ για πρώτη φορά τον Οκτώβριο του 2023, με τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να λέει ότι τα όπλα είχαν «αποδείξει την αξία τους».

Κάθε τέτοιος πύραυλος διαθέτει μια πολεμική κεφαλή 230 κιλών υψηλής εκρηκτικότητας για να στοχεύει συγκροτήματα στρατευμάτων, αεροδρόμια και εγκαταστάσεις υποστήριξης.

Μια παραλλαγή του φέρει πυρομαχικά διασποράς – έως 300 βομβίδια που εκτοξεύονται και έχουν σχεδιαστεί για να σκοτώνουν στρατεύματα και να καταστρέφουν εξοπλισμό.

Ο Σάβιλ σημείωσε ότι ένας τέτοιος πύραυλος μπορεί να εκτοξευθεί από το αμερικανικό Σύστημα Πυραύλων Πυροβολικού Υψηλής Κινητικότητας (HIMARS), από τα οποία η Ουκρανία διαθέτει αρκετά.

Πού μπορούν να φτάσουν

Αυτοί οι πύραυλοι μπορούν να φτάσουν βαθύτερα στο ρωσικό έδαφος από οποιονδήποτε άλλο πύραυλο στο οπλοστάσιο της Ουκρανίας, αλλά έχουν μικρότερο βεληνεκές από τους βαλλιστικούς πυραύλους κρουζ ή τους διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους.

Οι συνηθισμένοι πύραυλοι HIMARS έχουν βεληνεκές έως και 70 χιλιόμετρα, ενώ το συμβατικό πυροβολικό, όπως το οβιδοβόλο, έχει βεληνεκές περίπου 40 χιλιόμετρα.

Η Ουκρανία λέγεται από στρατιωτικούς αναλυτές ότι διαθέτει τους πυραύλους ATACMS έκδοσης M39A1 Block IA που καθοδηγούνται εν μέρει από Παγκόσμιο Σύστημα Εντοπισμού Θέσης (GPS) και έχουν βεληνεκές από 70 έως 300 χιλιόμετρα, σύμφωνα με το Reuters.

Η Ουκρανία πιστεύεται επίσης ότι διαθέτει M57 ATACMS που εκτοξεύουν μία μόνο πολεμική κεφαλή υψηλής εκρηκτικότητας 230 κιλών σε απόσταση 70 έως 300 χιλιομέτρων. Ο πύραυλος M57 χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 2004 και έχει χρησιμοποιηθεί σε διάφορες συγκρούσεις, συμπεριλαμβανομένης της επιχείρησης Enduring Freedom στο Αφγανιστάν, σύμφωνα με έγγραφα του αμερικανικού στρατού.

Ο πύραυλος ATACMS ταξιδεύει με ταχύτητα Mach 3, ή τρεις φορές την ταχύτητα του ήχου – 3.700 χιλιόμετρα την ώρα – καθώς κατευθύνεται προς τον στόχο του, καθιστώντας την αναχαίτισή του πολύ πιο δύσκολη για τη ρωσική πυραυλική άμυνα σε σχέση με μη βαλλιστικούς πυραύλους ή μη επανδρωμένα αεροσκάφη.

Η Γαλλία και η Βρετανία έχουν παράσχει πυραύλους κρουζ SCALP και Storm Shadow, οι οποίοι εκτοξεύονται από αεροσκάφη και έχουν βεληνεκές 250 χιλιομέτρων. Αλλά καμία από τις δύο κυβερνήσεις δεν έχει διευκρινίσει αν θα ακολουθήσει το παράδειγμα των ΗΠΑ και θα επιτρέψει στην Ουκρανία να τους χρησιμοποιήσει για διασυνοριακά πλήγματα μεγαλύτερης εμβέλειας.

Σύμφωνα με τον Ντέιβις Έλισον, στρατηγικό αναλυτή του Κέντρου Στρατηγικών Μελετών της Χάγης, η χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών μαζί με βαλλιστικούς πυραύλους ή πυραύλους κρουζ «αποτελεί σήμα κατατεθέν του πολέμου».

«Αν χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό, μπορούν να εξουδετερώσουν τα συστήματα αεράμυνας», επισημαίνει ο ίδιος.

Ποιους στόχους θα επιλέξει η Ουκρανία

Τον Αύγουστο, το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου (ISW) και το Ινστιτούτο Κρίσιμων Απειλών (CTP) – δύο βορειοαμερικανικές δεξαμενές σκέψης που παρέχουν καθημερινές αναλύσεις για τη σύγκρουση στην Ουκρανία – δημιούργησαν έναν διαδραστικό χάρτη που περιγράφει λεπτομερώς «225 γνωστούς στρατιωτικούς στόχους» δυνητικά εντός της εμβέλειας των πυραύλων ATACMS.

Η Ρωσία έχει μετακινήσει πολλούς στόχους υψηλής αξίας – ελικόπτερα και αεροσκάφη εφοδιασμένα με βόμβες που επιτίθενται σε ουκρανικές πόλεις «σε αεροπορικές βάσεις εκτός του βεληνεκούς των ATACMS», δήλωσε ο Σάβιλ του RUSI.

Ωστόσο, υπάρχουν πολλές άλλες τοποθεσίες που θα μπορούσε να στοχεύσει η Ουκρανία, όπως «στρατιωτικά επιτελεία και θέσεις πυρομαχικών ή ανεφοδιασμού που υποστηρίζουν τα ρωσικά και βορειοκορεατικά στρατεύματα», πρόσθεσε.

Σε συνδυασμό με τις υπάρχουσες δυνατότητες των στάνταρ πυραύλων, οι ATACMS μπορούν να βοηθήσουν τους Ουκρανούς να διατηρήσουν τα εδάφη που κατέλαβαν στην περιοχή Κουρσκ της Ρωσίας, «απέναντι στις ρωσικές αντεπιθέσεις και να προκαλέσουν απώλειες στις δυνάμεις της Βόρειας Κορέας που τώρα επιχειρούν εντός της Ρωσίας», δήλωσε ο Σάβιλ.

Τι θα κάνουν Ηνωμένο Βασίλειο και Γαλλία;

Η άδεια των ΗΠΑ για τη χρήση των ATACMS θα επιτρέψει στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία να χορηγήσουν στην Ουκρανία την άδεια να χρησιμοποιήσει συγκρίσιμους ευρωπαϊκούς πυραύλους εντός της Ρωσίας, λέει το France 24. Ο Storm Shadow, γνωστός ως SCALP στη Γαλλία, είναι ένας γαλλοβρετανικός πύραυλος κρουζ μεγάλου βεληνεκούς με παρόμοιες δυνατότητες με τον αμερικανικό ATACMS.

Δεδομένου ότι οι πύραυλοι αυτοί είναι εξοπλισμένοι με συστήματα στόχευσης με GPS αμερικανικής κατασκευής, η Ουκρανία χρειάζεται την έγκριση των ΗΠΑ για να τους χρησιμοποιήσει εντός της Ρωσίας, σύμφωνα με τον Χουσεΐν Αλίεφ, ανώτερο λέκτορα και ειδικό στον πόλεμο στην Ουκρανία στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης. Η χαλάρωση των περιορισμών στη χρήση των ATACMS θα πρέπει να οδηγήσει σε παρόμοια χαλάρωση των περιορισμών στη χρήση των Storm Shadow και SCALP, δήλωσε ο Σάβιλ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι κάθε πύραυλος ATACMS κοστίζει περίπου 1,5 εκατομμύρια δολάρια. Ο συγκρίσιμος γαλλοβρετανικός πύραυλος Storm Shadow, ή SCALP, κοστίζει περίπου ένα εκατομμύριο δολάρια.

Ποιος θα είναι ο πολιτικός αντίκτυπος;

Είναι απίθανο ότι η νέα πυραυλική ικανότητα της Ουκρανίας θα έχει «σημαντικό αντίκτυπο» στο να πείσει την επερχόμενη κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ ότι η χώρα εξακολουθεί να αξίζει να υποστηριχθεί, δήλωσε ο Σάβιλ, δεδομένων των πολλών σκεπτικιστών στο στρατόπεδο του νεοεκλεγμένου προέδρου για τον πόλεμο στην Ουκρανία και του σύντομου χρονικού διαστήματος μέχρι την επίσημη ορκωμοσία του ίδιου στις 20 Ιανουαρίου.

Όμως, δεν είναι όλοι πεπεισμένοι ότι η απόφαση του Τζο Μπάιντεν είναι μια περίπτωση «πολύ λίγο και πολύ αργά», συμπεριλαμβανομένου του Τζον Ι. Χερμπστ, ανώτερου διευθυντή του Atlantic Council’s Eurasia Center στην Ουάσιγκτον και πρώην πρέσβη των ΗΠΑ στην Ουκρανία από το 2003 έως το 2006.

«Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν θέλει απεγνωσμένα να πάρει πίσω όλα τα κατεχόμενα ρωσικά εδάφη», έγραψε τη Δευτέρα, αναφερόμενος στην εισβολή της Ουκρανίας στην περιοχή του Κουρσκ. «Τα μεγαλύτερου βεληνεκούς δυτικά όπλα μπορεί να κάνουν αυτό το εγχείρημα ιδιαίτερα πιο δύσκολο για τον Πούτιν να το πετύχει. Αυτό θα ενίσχυε τη διαπραγματευτική ισχύ του Κιέβου σε μελλοντικές συνομιλίες», σημείωσε ο ίδιος.

Ο Βλαντίμιρ Πούτιν απάντησε χθες στην εξουσιοδότηση του Μπάιντεν για πλήγματα με ATACMS στο ρωσικό έδαφος, υποβαθμίζοντας επισήμως το όριο για τη χρήση των πυρηνικών όπλων της Ρωσίας. Το νέο δόγμα αναφέρει ότι πυρηνικά αντίποινα θα είναι δυνατά ακόμη και ως απάντηση σε μια συμβατική επίθεση κατά της Ρωσίας από οποιοδήποτε έθνος που υποστηρίζεται από πυρηνική δύναμη.

Όταν ρωτήθηκε την Τρίτη αν μια ουκρανική επίθεση με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς που προμηθεύουν οι ΗΠΑ θα μπορούσε ενδεχομένως να προκαλέσει πυρηνική απάντηση, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πετρόφ δήλωσε ότι θα μπορούσε.