Υπερπολυτέλεια και 1.400 νεκροί εργάτες – Το παλάτι που ήθελε να είναι μεγαλύτερο από το Βατικανό

Η ιστορία του παλατιού Mafra ανατριχιάζει.

«Σκοτώστε τους! Αλλά σκοτώστε τους όλους, για να μην μείνει κανείς να με κατηγορήσει». Αυτή είναι η φράση που εκστόμισε ένας βασιλιάς, ο Κάρολος ΙΧ της Γαλλίας, ο οποίος, αντιμέτωπος με το ενδεχόμενο μιας εξέγερσης με απρόβλεπτες συνέπειες, αποφάσισε να λάβει δραστικά μέτρα.

Να διαπράξει ένα έγκλημα που θα καθάριζε το ίδιο το έγκλημα.

Ο σκηνοθέτης Patrice Chéreau και η σεναριογράφος του, Danièle Thomson, κράτησαν αυτή τη φράση για το σενάριο της ταινίας Βασίλισσα Μαργκό (1994), ενός κινηματογραφικού αριστουργήματος που μόλις έκλεισε τα 30 χρόνια και που σήμερα μοιάζει πιο επίκαιρο από ποτέ.

Η ταινία ανακάτευε ιστορικά γεγονότα με λογοτεχνική φαντασία, ξεκινώντας από ένα από τα πιο σκοτεινά επεισόδια της γαλλικής ιστορίας

To trailer της Βασίλισσας Μαργκό με την Ιζαμπέλ Ατζανί 

Μεγαλοπρέπεια και ερήμωση

Η ταινία είναι ένα auteur blockbuster, ένα αιματηρό και ρομαντικό έπος. Για να γυριστεί, χρησιμοποιήθηκαν οι καλύτεροι ηθοποιοί, οι καλύτεροι τεχνικοί και καλλιτεχνικοί διευθυντές και οι καλύτερες τοποθεσίες.

Μεταξύ αυτών ήταν και το Εθνικό Παλάτι της Mafra, στην Πορτογαλία, η ιστορία του οποίου είναι παράλληλη με αυτή της ίδιας της ταινίας.

Δύο ιστορίες μεγαλοπρέπειας αλλά και ερήμωσης.

Δείτε το σχετικό βίντεο 

Το μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Δουμά, το La Reine Margot

Το θέμα είναι η Βασίλισσα Μάργκοτ, αλλά αρχικά επρόκειτο για τους Τρεις Σωματοφύλακες. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, σκηνοθέτες όπως ο Claude Berri (Germinal), ο Jean-Jacques Annaud (Το όνομα του ρόδου), ο Luc Besson (The Big Blue) και ο Jean-Paul Rappeneau (Cyrano de Bergerac) σημείωναν τεράστιες εισπρακτικές επιτυχίες στη Γαλλία με παλιομοδίτικα μπλοκμπάστερ.

Ο Patrice Chéreau, ο πιο διάσημος θεατρικός σκηνοθέτης της Γαλλίας, είχε γυρίσει τέσσερις μάλλον ασήμαντες ταινίες και ήλπιζε να κάνει μια δική του λαϊκή επιτυχία με μια νέα εκδοχή των περιπετειών του Ντ’ Αρτανιάν και των συντρόφων του.

Τον πρόλαβε ένας άλλος σκηνοθέτης, ο Jean Becker, αν και το σχέδιο αυτό δεν καρποφόρησε ποτέ. Αντ’ αυτού, ο Chéreau διάβασε ένα άλλο μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Δουμά, το La Reine Margot, για τη σφαγή της ημέρας του Αγίου Βαρθολομαίου στο Παρίσι το 1572, και βρήκε το ιδανικό έργο του.

Έπεισε τον Claude Berri, ο οποίος δεν ήταν μόνο σκηνοθέτης αλλά και ένας από τους ισχυρότερους παραγωγούς της Γαλλίας, να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση -η συμπαραγωγή είχε στηθεί με τη Γερμανία και την Ιταλία- χάρη στη γοητεία μιας κινηματογραφικής σταρ, της Ιζαμπέλ Ατζανί, η οποία μόλις είχε θριαμβεύσει με την υποψηφιότητά της για Όσκαρ για την ταινία Καμίλ Κλοντέλ.

Η άφιξη χιλιάδων προτεσταντών στο Παρίσι για να γιορτάσουν τον βασιλικό γάμο προκάλεσε εχθρότητα μεταξύ του κυρίως καθολικού πληθυσμού

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Palácio Nacional de Mafra (@palaciomafra)

Οι θρησκευτικοί πόλεμοι που μάστιζαν τη χώρα

Η ταινία ανακάτευε ιστορικά γεγονότα με λογοτεχνική φαντασία, ξεκινώντας από ένα από τα πιο σκοτεινά επεισόδια της γαλλικής ιστορίας.

Τον Αύγουστο του 1572, το Παρίσι γιόρτασε τον γάμο μεταξύ του προτεστάντη Ερρίκου των Βουρβόνων, βασιλιά της Ναβάρρας, και της Μαργαρίτας της Βαλουά («Μαργκό»), αδελφής του καθολικού μονάρχη της Γαλλίας, Καρόλου Θ’.

Ο γάμος αυτός υποτίθεται ότι ήταν μια πράξη συμφιλίωσης που θα έβαζε τέλος στους θρησκευτικούς πολέμους που μάστιζαν τη χώρα.

Αλλά τα πνεύματα ήταν πολύ θερμά.

Λίγο νωρίτερα είχε πεθάνει η Ιωάννα του Αλμπρέ, η μητέρα του γαμπρού, ένας θάνατος που θεωρήθηκε ύποπτος για έγκλημα των Καθολικών.

Ο ναύαρχος Κολινί, έμπιστος σύμβουλος του βασιλιά, ήταν επίσης ηγέτης του προτεσταντικού κόμματος των Ουγενότων και σκόπευε να κηρύξει πόλεμο στην Ισπανία για τη σκληρή καταστολή του προτεσταντισμού στη Φλάνδρα, στις σημερινές Κάτω Χώρες.

Από την πλευρά της, η υπερκαθολική οικογένεια Γκιζέ προωθούσε τη συμμαχία με την Ισπανία και έκανε εκστρατεία κατά του Κολινί και των Ουγενότων.

Η άφιξη χιλιάδων προτεσταντών στο Παρίσι για να γιορτάσουν τον βασιλικό γάμο προκάλεσε εχθρότητα μεταξύ του κυρίως καθολικού πληθυσμού. Η ένταση ήταν τέτοια που οποιαδήποτε σπίθα θα ήταν αρκετή για να προκαλέσει πυρκαγιά.

Mafra National Palace / Photo: Wikimedia Commons

Ούτε ένας προτεστάντης δεν ήταν ασφαλής στο Παρίσι

Η σκανδάλη προήλθε τελικά από ένα τόξο. Ο Κολινί έπεσε θύμα επίθεσης στο δρόμο: τον σημάδεψε ένας άνδρας ονόματι Maurevert μέσα από ένα σπίτι που ανήκε στους Guises.

Ο ναύαρχος έχασε ένα χέρι, αλλά αρχικά γλίτωσε τη ζωή του. Οι Ουγενότοι, εξοργισμένοι, απαίτησαν δικαιοσύνη από τον Κάρολο Θ’.

Σε αντάλλαγμα, αυτό που πήραν ήταν η απόφαση ότι στις 24 Αυγούστου, την ημέρα του Αγίου Βαρθολομαίου, οι προτεστάντες ηγέτες της πόλης θα έπρεπε να θανατωθούν.

Ξεκινώντας με τον Κολινί, ο οποίος πετάχτηκε από ένα παράθυρο, στη συνέχεια στον Σηκουάνα, στη συνέχεια ευνουχίστηκε, αποκεφαλίστηκε και τελικά κρεμάστηκε από τα πόδια του.

Οι άλλοι ηγέτες ακολούθησαν το παράδειγμά τους και αμέσως μετά ούτε ένας προτεστάντης δεν ήταν ασφαλής στο Παρίσι.

Όπως και η βασίλισσα Μαργκό, το παλάτι Mafra προοριζόταν αρχικά για κάτι άλλο

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Palácio Nacional de Mafra (@palaciomafra)

10.000 έχασαν τη ζωή τους

Ο βασιλιάς εξέδωσε τότε αντιδιαταγή, αλλά η βία ήταν ήδη ασταμάτητη. Υπολογίζεται ότι μόνο στο Παρίσι σκοτώθηκαν περισσότεροι από 4.000 άνθρωποι, ενώ ο αριθμός αυτός ανέρχεται σε 10.000 αν συμπεριλάβουμε και τις επαρχιακές πόλεις, οι οποίες επίσης συμμετείχαν στο μακελειό.

Εν τω μεταξύ, ο Ερρίκος της Ναβάρας, προστατευόμενος από το γεγονός ότι ήταν πρίγκιπας με βασιλικό αίμα και από τον γάμο του με μια καθολική πριγκίπισσα, απαρνήθηκε τον προτεσταντισμό.

Όσο για τη Μαργκό – εδώ υπεισέρχεται η λογοτεχνική δημιουργικότητα – ερωτεύτηκε τον Λα Μολέ, έναν ιππότη των Ουγενότων, και για να τον σώσει συμμάχησε με τον σύζυγό της και ήρθε αντιμέτωπη με τον αδελφό της, τον βασιλιά, τον πρώην εραστή της, τον δούκα του Γκιζέ, και τη μητέρα της, τη ραδιούργα Αικατερίνη ντε Μεντίκι.

Μερικές από τις καλύτερες σκηνές της ταινίας, αυτές της οικογενειακής ίντριγκας στους διαδρόμους και τις αυλές του αναγεννησιακού παλατιού του Λούβρου (που εκείνη την εποχή ήταν η παρισινή κατοικία της βασιλικής οικογένειας) γυρίστηκαν στην πραγματικότητα στο Εθνικό Παλάτι της Μάφρα, 18 μίλια από τη Λισαβόνα, που χτίστηκε ενάμιση αιώνα μετά από αυτά τα ιστορικά γεγονότα σε ύστερο μπαρόκ στυλ.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Palácio Nacional de Mafra (@palaciomafra)

Το παλάτι Mafra αρχικά θα γινόταν μοναστήρι

Όπως και η βασίλισσα Μαργκό, το παλάτι Mafra προοριζόταν αρχικά για κάτι άλλο. Η κατασκευή του έγκειται σε μια υπόσχεση που έδωσε ο πολύ νεαρός βασιλιάς Ιωάννης Ε΄ της Πορτογαλίας, ο οποίος ορκίστηκε να χτίσει ένα μικρό μοναστήρι Φραγκισκανών αν η σύζυγός του, Μαρία Άννα της Αυστρίας, του έδινε απογόνους.

υτό συνέβη με τη γέννηση, το 1711, της Βαρβάρας της Μπραγκάνζα, η οποία αργότερα θα γινόταν βασίλισσα σύζυγος της Ισπανίας.

Έτσι, το 1717 άρχισαν οι εργασίες για το μοναστήρι. Όμως τα τεράστια κέρδη από τα ορυχεία χρυσού και διαμαντιών της Βραζιλίας εισέρρεαν στα βασιλικά ταμεία, έτσι ώστε το σεμνό αρχικό μοναστήρι όχι μόνο μεγάλωσε σε μέγεθος, αλλά μετατράπηκε σε αυτό ένα πολυτελές παλάτι, το οποίο θα γινόταν η κατοικία της βασιλικής οικογένειας.

Ο γερμανικής καταγωγής και ιταλικής εκπαίδευσης αρχιτέκτονας Γιόχαν Φρίντριχ Λούντβιτς προσελήφθη για να το σχεδιάσει, και ο γιος του, Αντόνιο Λούντοβιτς, ήταν υπεύθυνος για τη διεύθυνση των εργασιών.

Εγκαινιάστηκε 13 χρόνια αργότερα, στα 41α γενέθλια του βασιλιά, με μια γιορτή που διήρκεσε οκτώ ημέρες, αν και οι εργασίες συνεχίστηκαν μέχρι το 1755, έτος του σεισμού της Λισαβόνας, που κατέστησε την ανακατασκευή του προτεραιότητα.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Palácio Nacional de Mafra (@palaciomafra)

Κατά μέσο όρο 15.000 άνθρωποι εργάστηκαν για την κατασκευή του

Το αποτέλεσμα είναι ένα κτίριο περίπου 38.000 τετραγωνικών μέτρων με 1.200 δωμάτια και κύρια πρόσοψη 220 μέτρων, κατασκευασμένο από πέτρα lioz (όπως ο πύργος του Μπελέμ ή το μοναστήρι Jerónimos στη Λισαβόνα) και λευκό μάρμαρο.

Στο κέντρο της, η εκκλησία σχεδιάστηκε για να συναγωνίζεται τα μεγάλα μνημεία της Ρώμης, όπως αποδεικνύεται από τον κεντρικό εξώστη της, ο οποίος είναι παρόμοιος με αυτόν που προορίζεται για τον Πάπα στο Βατικανό, τον τεράστιο τρούλο που αντιγράφηκε από τον Μιχαήλ Άγγελο ή τους 68 μέτρων πλευρικούς πύργους, εμπνευσμένους από εκείνους του Sant’Agnese in Agone του Borromini.

Υπολογίζεται ότι κατά μέσο όρο 15.000 άνθρωποι εργάστηκαν για την κατασκευή του, ένα εργατικό δυναμικό που κατά καιρούς έφτανε τις 45.000.

Περίπου 1.400 εργάτες έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της εργασίας.

Μετά την κατασκευή του, η πορτογαλική βασιλική οικογένεια το ενέκρινε ως σύμβολο εξουσίας και κύρους, αλλά λόγω της μεγαλοπρέπειάς του, θεωρήθηκε ακατάλληλο για μόνιμη κατοικία.

Μετατράπηκε σε ένα υπερμεγέθες και ακριβό κυνηγετικό καταφύγιο. Σήμερα, ωστόσο, αποτελεί ένα από τα πιο επισκέψιμα εθνικά μνημεία της χώρας.

*Με στοιχεία από elpais.com | Αρχική Φωτό: Wikimedia Commons