Αποκλειστικό: Έλλειμμα στους Δήμους-Απαιτείται αύξηση των πόρων

Η κατάθεση του κρατικού προϋπολογισμού για το 2025 στη Βουλή έφερε στο φως κρίσιμες λεπτομέρειες για τη χρηματοδότηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α’ βαθμού(Δήμοι), με τα δεδομένα να εγείρουν έντονους προβληματισμούς. Η αρμόδια επιτροπή οικονομικών της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ) ετοιμάζει παρατηρήσεις και εισηγήσεις, οι οποίες καταδεικνύουν την ανάγκη για γενναία αύξηση των πόρων που λαμβάνουν οι Δήμοι.

Με τα οικονομικά των Δήμων να βρίσκονται σε συνεχή πίεση, η απαίτηση για οικονομική ενίσχυση καθίσταται επιτακτική.

Ο προϋπολογισμός του 2025 έρχεται σε ένα περιβάλλον θετικής προοπτικής για την ελληνική οικονομία, που εκτιμάται ότι θα καταγράψει ρυθμούς ανάπτυξης 2,2% για το 2024 και 2,3% για το 2025. Αυτοί οι δείκτες αναδεικνύουν τη σταθερή πρόοδο και την ανταγωνιστικότητα της χώρας, ενώ παράλληλα προβλέπεται πρωτογενές πλεόνασμα 2,4% του ΑΕΠ για το επόμενο έτος.

Παρόλα αυτά, η οικονομική εικόνα των ΟΤΑ παραμένει ανησυχητική. Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του in το ισοζύγιο των Δήμων για το 2024 εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί σε έλλειμμα ύψους 249 εκατ. ευρώ, ενώ το 2025 το έλλειμμα αυτό αναμένεται να αυξηθεί στα 300 εκατ. ευρώ. Αυτή η επιδείνωση των οικονομικών δεδομένων συνοδεύεται από σημαντικές πιέσεις στα έξοδα, κυρίως λόγω της αύξησης των μισθολογικών δαπανών, οι οποίες θα ανέλθουν κατά 108 εκατ. ευρώ.

Οι μισθολογικές υποχρεώσεις ενισχύονται από τις ωριμάνσεις του προσωπικού, την αναπροσαρμογή του μισθολογίου και την καταβολή του επιδόματος επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας. Αν και οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι (ΚΑΠ) που διατίθενται στους Δήμους ενισχύθηκαν με μόνιμη αύξηση κατά 130 εκατ. ευρώ, η χρηματοδότηση αυτή δεν επαρκεί για να καλύψει τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες του in η αρμόδια επιτροπή οικονομικών της ΚΕΔΕ θα τονίσει ότι παρά τις προσπάθειες ενίσχυσης των εσόδων μέσω επενδυτικών δράσεων, όπως το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» και άλλες χρηματοδοτήσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης, οι Δήμοι εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δομικές ελλείψεις στη χρηματοδότησή τους. Ενδεικτικά, για το 2024, οι ΟΤΑ ενισχύθηκαν με 90 εκατ. ευρώ για την εξόφληση ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων, αλλά και με 18 εκατ. ευρώ για δαπάνες που σχετίζονται με έκτακτες ανάγκες από φυσικές καταστροφές, όπως η πυρκαγιά της 11ης Αυγούστου στην Αττική.

Ανάλογες παρεμβάσεις περιλαμβάνονται και στον προϋπολογισμό του 2025, με έμφαση σε κοινωνικά και αναπτυξιακά έργα. Προγράμματα όπως το «Μαριέττα Γιαννάκου», που στοχεύει στην ανακαίνιση σχολικών μονάδων, και οι δράσεις για βρεφονηπιακούς σταθμούς και Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης, αναδεικνύουν την ανάγκη για μια πιο δομική προσέγγιση στη χρηματοδότηση των ΟΤΑ.

Οι πηγές του in αναφέρουν ότι το κορυφαίο συλλογικό όργανο της Αυτοδιοίκησης, η ΚΕΔΕ, θα υποστηρίξει ότι η αναλογία των αυξήσεων που καταγράφονται στην ελληνική οικονομία δεν αντικατοπτρίζεται επαρκώς στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Οι Δήμοι συνεχίζουν να διεκδικούν την απόδοση εσόδων από φόρους, όπως ο Φόρος Εισοδήματος Φυσικών και Νομικών Προσώπων, ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας και ο ΕΝΦΙΑ, που αποτελούν τη βάση των ΚΑΠ.

Η ανάγκη για θεσμοθετημένη αναπροσαρμογή των πόρων

Η ΚΕΔΕ στο πρόσφατο συνέδριό της στη Ρόδο τόνισε την ανάγκη για θεσμοθετημένη αναπροσαρμογή αυτών των πόρων, αλλά και για την απόδοση συγκεκριμένων τελών και φόρων που με νομοθετικές ρυθμίσεις έχουν αφαιρεθεί από τους Δήμους. Η έλλειψη αυτών των πόρων δημιουργεί ένα ασφυκτικό περιβάλλον για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, η οποία καλείται να λειτουργήσει σε ένα διαρκώς απαιτητικότερο οικονομικό πλαίσιο.

Παράλληλα, η ΚΕΔΕ επανέλαβε τη διεκδίκησή της για τη δημιουργία ενός Ειδικού Αναπτυξιακού Προγράμματος, που θα στοχεύει αποκλειστικά στη χρηματοδότηση των Δήμων. Η ανάγκη αυτή γίνεται ακόμη πιο επιτακτική καθώς οι ΟΤΑ καλούνται να ανταποκριθούν στις αυξημένες υποχρεώσεις που προκύπτουν από νέες νομοθετικές πρωτοβουλίες, όπως η κάλυψη δαπανών για το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» και η παροχή υπηρεσιών ναυαγοσωστικής κάλυψης.

Επιπλέον, η ΚΕΔΕ ζητά την άμεση σύσταση κοινής επιτροπής με το Υπουργείο Εσωτερικών και το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους για την καταγραφή των παρακρατηθέντων πόρων που δεν έχουν αποδοθεί στους Δήμους. Αυτή η καταγραφή αποτελεί κρίσιμο βήμα για τη διεκδίκηση δικαιωμάτων που εκκρεμούν εδώ και χρόνια.

Αναλύοντας τα δεδομένα, η ΚΕΔΕ εκφράζει την ανησυχία της ότι η οικονομική αυτοτέλεια και η επάρκεια των Δήμων βρίσκονται σε κίνδυνο, παρά τη βελτίωση της γενικότερης οικονομικής κατάστασης της χώρας. Το γεγονός ότι οι Δήμοι επιβαρύνονται διαρκώς με νέες υποχρεώσεις, ενώ οι διαθέσιμοι πόροι παραμένουν περιορισμένοι, δημιουργεί ένα «εκρηκτικό» μείγμα.

Το μήνυμα που στέλνει η ΚΕΔΕ είναι σαφές: η Τοπική Αυτοδιοίκηση χρειάζεται γενναία αύξηση στη χρηματοδότησή της, τόσο για να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της όσο και για να προχωρήσει σε ουσιαστικές επενδύσεις που θα ενισχύσουν την ποιότητα ζωής των πολιτών. Με τον προϋπολογισμό του 2025 να αποτυπώνει θετικά δημοσιονομικά δεδομένα σε εθνικό επίπεδο, είναι ώρα να δοθεί η δέουσα προσοχή και στους Δήμους.

Η οικονομική αυτοτέλεια των ΟΤΑ Α΄Βαθμού, δεν είναι απλώς ζήτημα ισότητας, αλλά και βασικός παράγοντας για την ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας και την αποτελεσματική παροχή υπηρεσιών. Αν οι διεκδικήσεις της ΚΕΔΕ υλοποιηθούν, θα ανοίξει ο δρόμος για μια νέα εποχή στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, όπου οι Δήμοι θα λειτουργούν ως πραγματικοί μοχλοί ανάπτυξης, ανταποκρινόμενοι πλήρως στις αυξημένες απαιτήσεις των καιρών. Μην λησμονεί κανείς ότι οι Δήμοι, διαδραμάτισαν τον ουσιαστικότερο ρόλο για την διατήρηση της κοινωνικής συνοχής σε υπέρτατες κοινωνικές δοκιμασίες, όπως η υγειονομική και η ενεργειακή κρίση.

Όποιος αδυνατεί ή αρνείται να αντιληφθεί την διαχρονική συνεισφορά των Δήμων στο κοινωνικό γίγνεσθαι ας φανταστεί μια κοινωνία χωρίς την τοπική αυτοδιοίκηση η οποία δίνει προσοχή και χρόνο καθημερινά στον κάθε πολίτη ξεχωριστά.