Τα έργα τέχνης του Τομ Γιορκ των Radiohead και του εικαστικού καλλιτέχνη και γραφίστα Στάνλεϊ Ντούνγουντ, επί χρόνια συνεργάτη της μπάντας είναι και το θέμα της έκθεσης που θα αποκαλύψει στο κοινό το πολυσχιδές σύμπαν του βραβευμένου συγκροτήματος της alt-rock.

Η σημαντική αναδρομή στα έργα του frontman των Radiohead, Tομ Γιορκ, και του επί χρόνια συνεργάτη του που θεωρείται και το έκτο μέλος της μπάντας, είναι τα εμβληματικά εξώφυλλα των δισκογραφικών δουλειών του συγκροτήματος με μια σειρά από sketch books και άλλες σημειώσεις που αφηγούνται το οπτικό σύμπαν τους.

Η έκθεση με τίτλο This is What You Get που διοργανώνει το Μουσείο Ashmolean στην Οξφόρδη του Ηνωμένου Βασιλείου θα αποκαλύψει το πολύπλευρο ταλέντο του Τομ Γιορκ που έχει φιλοτεχνήσει αρκετά από τα εξώφυλλα των album της μπάντας και του Ντόνγουντ, 56, που είναι και συγγραφέας.

«Φαίνεται ότι μόλις πέρυσι στεκόμασταν έξω από το HMV στην Οξφόρδη και σκεφτόμασταν πώς θα κάναμε ένα cover και τώρα κάνουμε μια έκθεση μουσείου σχεδόν στο ίδιο σημείο της πόλης μας» είπε ο Ντόνγουντ σε συνέντευξη του στο The Art Newspaper.

Κάρμα και βλέμμα

Stanley Donwood and Thom Yorke, OK Computer (1997) Album cover © 1997 XL Recordings Ltd.

Με τίτλο δανεισμένο από στίχο του Karma Police -ένα από τα τραγούδια που καθιέρωσε στα charts τους Radiohead- η έκθεση θα περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος των album των Radiohead των τελευταίων τριών δεκαετιών, καθώς και σκίτσα, σημειωματάρια και την δημιουργική αλληλογραφία (με φαξ) μεταξύ του Γιορκ και του Ντόνγουντ για μια multi-media και πλούσια πολιτιστική εμπειρία.

Επίσης θα εκτεθούν πίνακες και άλλα έργα που δημιουργήθηκαν για τις σόλο δουλειές του Γιορκ και το άλλο συγκρότημα που έχει ξεπηδήσει από τον πυρήνα τους, τους The Smile.

Ο Ντόνγουντ και ο Γιορκ συναντήθηκαν για πρώτη φορά στο Πανεπιστήμιο του Exeter όπου σπούδαζαν καλές τέχνες και αγγλική λογοτεχνία. Αντί για τα στούντιο του τμήματος τέχνης που μπορούσαν να πειραματιστούν με μπογιές οι δυο τους αποφάσισαν ότι αυτό που τους άρεσε περισσότερο ήταν η γραφιστική και οι αναπτυσσόμενες τεχνολογίες της εποχής τους. «Περάσαμε τον περισσότερο χρόνο μας στο τμήμα γραφιστικής γιατί εκεί είχαν μερικούς από αυτούς τους μικροσκοπικούς υπολογιστές Apple Mac», θυμάται ο Ντόνγουντ.

Οι καλλιτέχνες βρέθηκαν ξανά έναν χρόνο μετά την αποφοίτησή τους όταν ο Ντόνγουντ, ενώ έκανε ωτοστόπ γυρίζοντας την χώρα, έκανε μια στάση στην πόλη τους, την Οξφόρδη και είδε μια αφίσα για το On a Friday, όπως ονομάζονταν τότε οι Radiohead, που έπαιζαν στη σκηνή του Jericho.

Λίγα χρόνια μετά, Γιορκ τηλεφώνησε στον Ντόνγουντ. «Με ρώτησε αν ήθελα να κάνω ένα cover για μια δουλειά τους και είπα ‘ναι, εντάξει’. Έτσι, πήρα το τρένο για την Οξφόρδη και ξεκινήσαμε».

Κατάδυση στην ιστορία των Radiohead

Ήταν το 1993 και η τεχνολογία ήταν ξανά εμμονικά κολλημένη στο μυαλό του συγκροτήματος. Ο Ντονγουντ και ο Γιορκ έβγαιναν έξω και έβγαζαν φωτογραφίες και μετά κινηματογραφούσαν τις στιγμιότυπα που έπαιζαν σε μια τηλεόραση, μόνο και μόνο για να απαθανατίσουν άλλες φωτογραφίες από τις κινούμενες εικόνες στην οθόνη.

Είχαν ιδέες, πολλές ιδέες. Να πυροβολήσουν έναν πνεύμονα από μέταλλο αφού είχαν πρόσβαση στο Νοσοκομείο John Radcliffe στην Οξφόρδη, αλλά βρήκαν το γκρι μεταλλικό κουτί δυσάρεστο οπτικά, είχε σκουριές. Γυρνώντας στους χώρους του νοσοκομείου, σε μια αποθήκη με χαμηλό φωτισμό, σκόνταψαν σε μια κούκλα ανάνηψης και ο Ντόνγουντ το άρπαξε αμέσως. «Ήταν υπέροχο και εμείς αρκετά τυχεροί, καθώς η προθεσμία για να καταθέσουμε μια πρόταση έληγε σε λίγες ώρες», λέει.

Wall of Eyes, Stanley Donwood & Thom Yorke, 2023 (χρησιμοποιήθηκε στο εξώφυλλο για το album των The Smile, Wall of Eyes, 2024)

Ο Ντόνγουντ έχει σχεδιάσει όλα τα εξώφυλλα των άλμπουμ των Radiohead από τότε που συνεργάστηκε για πρώτη φορά με το συγκρότημα στο EP, My Iron Lung, το 1994.

Η απόκοσμη μουντζούρα στο εξώφυλλο του OK Computer, το τρίτο album τους και μάλλον αυτό που τους «εκτόξευσε», βασίζεται σε μια φωτογραφία ενός κόμβου αυτοκινητόδρομου στο Κονέκτικατ, προφανώς τραβηγμένη από το παράθυρο του ξενοδοχείου Hilton στο οποίο έμειναν οι Radiohead μετά από μια εμφάνιση τους στην πόλη τον Αύγουστο του 1996.

Σε αυτό το έργο ο Ντόνγουντ χρησιμοποίησε το νέο γκάτζετ του, ένα tablet και την ψηφιακή του γραφίδα κάτι που του επέτρεπε να σχεδιάζει αλλά και να σβήνει πράγματα σε digital format. Aλλά οι αρχικοί πειραματισμοί δεν ενθουσίασε τους συμφοιτητές και συνεργάτες. «Ήταν αρκετά ψεύτικο, οπότε αποφασίσαμε να ζωγραφίσουμε επάνω στην σύνθεση», είπε ο Ντόνγουντ. «Καταλήξαμε να φτιάξουμε αυτές τις πολυεπίπεδες εικόνες. Ήταν μια αναλογική τεχνική που χρησιμοποιούσε την πιο πρόσφατη τεχνολογία εκείνη την εποχή» λέει ενθουσιασμένος.

Stanley Donwood and Thom Yorke Get Out Before Saturday (2000)

Το τελικό έργο τέχνης επιτεύχθηκε σαρώνοντας και τοποθετώντας διάφορα σκίτσα και εικόνες το ένα πάνω στο άλλο. Όπως θυμάται ο Γιορκ σε μια συνέντευξη με την Λένα Φρίτς, την επιμελήτρια της έκθεσης του μουσείου Ashmolean, «δεν μπορούσαμε να πιστέψουμε πόσο συναρπαστικό ήταν να ψηφιοποιούμε […] Ένας επίπεδος σαρωτής ήταν το πιο συναρπαστικό πράγμα που εφευρέθηκε ποτέ σε ολόκληρο το σύμπαν» πρόσθεσε.

Και μετά όλα ήταν σάρωση, σάρωση, σάρωση και δημιουργία.

«Βγάζει πράγματα από το κεφάλι μου»

Το Μουσείο Ashmolean, το Μουσείο Τέχνης και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, δήλωσε ότι με την έκθεση θέλει μα «διερευνήσει την περίπλοκη σχέση μεταξύ εικαστικής τέχνης και μουσικής».

Μιλώντας για το δικό του έργο τέχνης, ο Γιορκ είχε δηλώσει προηγουμένως στο BBC: «Ο Νταν είναι επιδέξιος στο να βγάζει πράγματα από το κεφάλι μου με έναν τρόπο που απλώς μου ταράζει το μυαλό προς όλες τις διαφορετικές κατευθύνσεις».

Το 2001, ένα limited box set με CDs του Nτόνγουντ για το album των Radiohead, Amnesiac κέρδισε ένα βραβείο Grammy για Best Recording Package.

Η έκθεση Τhis Is What You Get θα περιλαμβάνει πάνω από 120 έργα των δύο καλλιτεχνών, που χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1980 μέχρι σήμερα, και θα ανοίξει στο κοινό τον Αύγουστο του 2025.

Headlines