Η «Famagusta» ρίχνει φως στο επί 20 χρόνια χαμένο ντοκιμαντέρ της Μελίνας Μερκούρη

Η δραματική σειρά σε σενάριο Βάνας Δημητρίου και σκηνοθεσία Αντρέα Γεωργίου έφερε στη μικρή οθόνη συναισθήματα και εικόνες από τις μαύρες ημέρες του ’74, τότε που η Κύπρος χωριζόταν στα δύο από την τουρκική εισβολή. Στα επεισόδια του τρίτου και τελευταίου κύκλου της «Famagusta», ο τηλεθεατής παρακολουθεί τα τελευταία χρόνια της ζωής του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, από την επάνοδό του στο νησί μετά την εισβολή και την ανάληψη της εξουσίας ως και τον θάνατό του.

Μεταξύ αυτών, οι συντελεστές της σειράς του MEGA φωτίζουν τη συνάντηση της Μελίνας Μερκούρη με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Η Ελληνίδα ηθοποιός και μετέπειτα Υπουργός Πολιτισμού βρέθηκε στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1975. Εκεί γύρισε για λογαριασμό της ΕΡΤ ένα ντοκιμαντέρ με αφορμή τη συμπλήρωση ενός έτους από την κυπριακή τραγωδία.

Το ντοκιμαντέρ της Μελίνας Μερκούρη για την Κύπρο

Το ιστορικό αυτό ντοκουμέντο περιλαμβάνει συζητήσεις της Μελίνας Μερκούρη με συζύγους και μητέρες αγνοουμένων, αλλά και μέλη της Εθνικής Φρουράς που έζησαν από κοντά τα γεγονότα. Παράλληλα, συναντά τον Γλαύκο Κληρίδη, τότε εκπρόσωπο της ελληνοκυπριακής πλευράς για τις διακοινοτικές συνομιλίες με στόχο την επίλυση του κυπριακού. Μια λύση που δεν έχει έρθει ακόμη και σήμερα, 50 χρόνια μετά.

Στο ντοκιμαντέρ καταγράφεται επίσης η μεγάλη πορεία γυναικών προς τους τάφους των θυμάτων του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 1974 και της εισβολής, η ομιλία του Μακαρίου και οι μαρτυρίες των Ελληνοκυπρίων στους καταυλισμούς των προσφύγων και σε κεντρικό δρόμο της διχοτομημένης Λευκωσίας. Παράλληλα, προβάλλονται πλάνα από τα Κατεχόμενα και συνεντεύξεις Τουρκοκυπρίων της Κυρήνειας, από υλικό που παραχώρησε ολλανδικό συνεργείο, καθώς τότε η επικοινωνία μεταξύ των ελεύθερων και των Κατεχόμενων περιοχών ήταν πρακτικά αδύνατη.

Στο τέταρτο επεισόδιο της «Famagusta», ο Γρηγόρης Βαλτινός ενδύεται και πάλι τον μανδύα του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Θα τον δούμε να αναπαράγει για τις ανάγκες της σειράς, όσα είχε πει τότε στην κάμερα της ΕΡΤ και τη Μελίνα Μερκούρη. Αποσπάσματα από εκείνη τη συζήτηση υπάρχουν στο διαδίκτυο, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του ντοκιμαντέρ είναι πλέον ψηφιοποιημένο και διαθέσιμο στο ιστορικό αρχείο της δημόσιας τηλεόρασης.

Το χαμένο ντοκιμαντέρ για την Κύπρο

Μια πολύ ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια γύρω από την αποστολή της Μελίνας Μερκούρη στην Κύπρο είναι πως το υλικό αγνοούνταν για περισσότερες από δυο δεκαετίες. Παρότι γυρίστηκε και ετοιμάστηκε το 1975, το ντοκιμαντέρ δεν προβλήθηκε ποτέ. Η ίδια η Μελίνα Μερκούρη το αναζήτησε και από τη θέση της Υπουργού Πολιτισμού, χωρίς όμως να καταφέρει να το εντοπίσει.

Το 1997, τρία χρόνια μετά τον θάνατό της και 22 μετά την βιντεοσκόπηση, το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε για πρώτη φορά στην ελληνική τηλεόραση, αφού βρέθηκε από τύχη στο αρχείο της δημόσιας τηλεόρασης, σχεδόν ακέραιο.

Τη σκηνοθεσία του ντοκιμαντέρ υπογράφει η Μελίνα Μερκούρη, η οποία ερμηνεύει επίσης το τραγούδι της Ελένης Καραΐνδρου «Αντινανούρισμα», σε στίχους Κ.Χ.Μύρη, σε έναν από τους προσφυγικούς καταυλισμούς. Τη διεύθυνση φωτογραφίας είχε αναλάβει ο Άρης Σταύρου, τη δημοσιογραφική επιμέλεια ο Άρης Καμπάνης και τη μουσική η Ελένη Καραΐνδρου.

Τι θα δούμε στο τέταρτο επεισόδιο του γ’ κύκλου της «Famagusta»

1975 και η Μελίνα Μερκούρη παίρνει συνέντευξη από τον Μακάριο, στο πλαίσιο ενός ντοκιμαντέρ. Στο σήμερα, το ντοκιμαντέρ του Μάικλ συνεχίζεται, αλλά το μυαλό του βρίσκεται στην πανικόβλητη Σιμώνη που προσπαθεί να καθησυχάσει μετά τη σύλληψη του συζύγου της. Η μαρτυρία αυτή τη φορά αφορά μια δυνατή φιλία τριών ανθρώπων που την χώρισε ο θάνατος που έσπειρε η τουρκική εισβολή! Η Μαριάννα συνειδητοποιεί πως η επανασύνδεση με τον Θοδωρή είναι ανέφικτη, με αποτέλεσμα η ένταση μεταξύ τους να αυξάνεται διαρκώς. Ο Παύλος περνά ποιοτικό χρόνο με την Ιφιγένεια και τον γιο τους, ενώ παράλληλα πείθει την Χριστίνα να πάρει μέρος στις ανασκαφές και να επιβλέπει το έργο του. Ο Κλεάνθης αδυνατεί να απαλλαγεί από τον τζόγο, και αυτή τη φορά οι συνέπειες θα είναι ολέθριες. Ο Αντρέας κι η Χριστίνα συμβουλεύουν τον Μάικλ να συγχωρέσει τη Σοφία για όσα έκανε…

Δείτε το τρέιλερ που ακολουθεί: