Την ίδια στιγμή που η ακροδεξιά ατζέντα κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος στο μεταναστευτικό ζήτημα, οι σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις στην Ισπανία και τη Γερμανία δεν έχουν τίποτε να ζηλέψουν από τα σκληρά μέτρα που λαμβάνει η Τζόρτζια Μελόνι, ανεβάζοντας σε άλλα επίπεδα την καταστολή.

Στη Γερμανία, δε, η κυβέρνηση Σολτς τονίζει υπερήφανα πως καμιά άλλη κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να πάρει τέτοια σκληρά μέτρα εναντίον των μεταναστών, επαναφέροντας μέχρι και τους ελέγχους στα χερσαία σύνορα, που καταργήθηκαν στο πλαίσιο των «ελευθεριών» του Μάαστριχτ και της Συνθήκης Σένγκεν.

Η αύξηση των μεταναστευτικών ροών, λόγω έξαρσης και των ιμπεριαλιστικών πολέμων, σε συνδυασμό με την ύφεση που σκεπάζει την ευρωπαϊκή οικονομία, είναι αυτά που δίνουν το «τέμπο» στην πολιτική για τη μετανάστευση.

Ακροδεξιά αντανακλαστικά

Προ εβδομάδων, χιλιάδες διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στο κέντρο του Λονδίνου για να ζητήσουν τη σκλήρυνση της στάσης της κυβέρνησης στο μεταναστευτικό και να στηρίξουν τον ακροδεξιό υποκινητή ταραχών Τόμι Ρόμπινσον.

Η πορεία, στην οποία μετείχαν κυρίως άνδρες, ξεκίνησε από τον σταθμό Βικτόρια και έφτασε στην Πλατεία του Κοινοβουλίου, με τους συμμετέχοντες να φωνάζουν ρυθμικά «Τόμι» και να ζητούν να αφεθεί ελεύθερος.

Η διαδήλωση είχε προγραμματιστεί πριν από τη σύλληψη του Ρόμπινσον και διεξήχθη υπό δρακόντεια μέτρα ασφαλείας, με δεκάδες αστυνομικούς να έχουν αναπτυχθεί κατά μήκος της διαδρομής και γύρω από την πλατεία όπου δόθηκε μια συναυλία. Πολλοί από τους διαδηλωτές ήταν εμφανώς μεθυσμένοι.

Ορισμένοι κρατούσαν πλακάτ με συνθήματα κατά του πρωθυπουργού Κιρ Στάρμερ και υπέρ του ακροδεξιού κόμματος Reform UK. Σε ορισμένα πλακάτ αναγραφόταν το σύνθημα «Ντόναλντ Τραμπ 2024», ενώ στο πλήθος αρκετοί κρατούσαν βρετανικές και ισραηλινές σημαίες.

Οι διαδηλωτές ζητούσαν την επαναφορά του σχεδίου απέλασης των μεταναστών στη Ρουάντα, το οποίο εγκαταλείφθηκε από τους Εργατικούς τον Ιούλιο. Αίτημά τους είναι επίσης να σταματήσουν οι αφίξεις πλοιαρίων με μετανάστες στα αγγλικά παράλια.

Στην Ολλανδία, η νέα κυβέρνηση, του ακροδεξιού Χέερτ Βίλντερς, ανακοίνωσε τα πιο σκληρά μέτρα που έχουν ληφθεί ως τώρα:

  • Μείωση των προσωρινών αδειών διαμονής από πέντε σε τρία χρόνια, με επαναξιολόγηση μετά από τρία χρόνια, και κατάργηση των αδειών ασύλου αορίστου χρόνου.
  • Αυστηροποίηση των αδειών οικογενειακής επανένωσης: τα ενήλικα παιδιά και οι άγαμοι σύντροφοι δεν θα επιτρέπεται να έλθουν στην χώρα εάν κάποιος λάβει άσυλο.
  • Διευκόλυνση της ευκολότερης απέλασης «ανεπιθύμητων» μεταναστών που έχουν καταδικαστεί για εγκλήματα.
  • Κατάργηση του «νόμου περί διασποράς»: Δεν θα ανατίθεται πλέον στους δήμους ένας αριθμός μεταναστών για τους οποίους πρέπει να παρέχουν στέγαση- αντίθετα, θα δημιουργηθούν «αυστηρές εγκαταστάσεις υποδοχής» ως η μόνη επιλογή για τους αιτούντες άσυλο.
  • Κατάργηση της προτεραιότητας για τους μετανάστες σε ενοικιαζόμενα ακίνητα.
  • Απέλαση των αιτούντων άσυλο από «ασφαλή» μέρη της Συρίας (σ.σ.: oι Σύριοι είναι η μεγαλύτερη ομάδα αιτούντων άσυλο στις Κάτω Χώρες).
  • Μείωση του αριθμού των μεταναστών του ΟΗΕ από 500 σε 200 ετησίως.
  • Δημιουργία 50 έως 100 επιπλέον κελιών για την κράτηση και την απέλαση απορριφθέντων αιτούντων άσυλο.
  • Εισαγωγή συνοριακών ελέγχων με το Βέλγιο και τη Γερμανία από τα τέλη Νοεμβρίου, όπου οι παράνομοι μετανάστες ή οι μετανάστες που έχουν εγκεκριμένο καθεστώς ασύλου σε άλλη χώρα της ΕΕ θα επιστρέφονται σύμφωνα με το άρθρο 25 του κώδικα συνόρων Σένγκεν στις χώρες αυτές. Σε αυτό γίνεται αναφορά στην «επαναφορά του ελέγχου των εσωτερικών συνόρων μπορεί κατ’ εξαίρεση να είναι αναγκαία σε περίπτωση σοβαρής απειλής της δημόσιας τάξης ή της εσωτερικής ασφάλειας στο επίπεδο της περιοχής χωρίς έλεγχο των εσωτερικών συνόρων ή σε εθνικό επίπεδο, ιδίως μετά από τρομοκρατικά περιστατικά ή απειλές ή λόγω απειλών από το οργανωμένο έγκλημα».

Έκθεση Frontex

Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Συνοριοφυλακής Frontex καταγράφει αύξηση των μεταναστευτικών ροών από την Τουρκία προς τα ελληνικά νησιά στο πρώτο οκτάμηνο του 2024, με 37.163 άτομα να διασχίζουν παράνομα τα σύνορα.
Την ίδια ώρα σε άλλες περιοχές της Ευρώπης παρατηρείται μείωση μεταναστευτικών ροών.

Σύμφωνα με την έκθεση της Frontex, οι εγκληματικές οργανώσεις διακίνησης μεταναστών αναπροσαρμόζουν τακτικές ώστε να αποφύγουν τις αυστηρές περιπολίες των ελληνικών αρχών, χρησιμοποιώντας όλο και περισσότερο ταχύπλοα σκάφη για να διαφύγουν.

Παρά τη μείωση στην Κεντρική Μεσόγειο, η Ανατολική Μεσόγειος καταγράφει αύξηση κατά 39%, με συνολικά 37.163 άτομα να έχουν περάσει τα σύνορα κατά την ίδια περίοδο.

Στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου η μεταναστευτική πίεση είναι αυξημένη, οι διακινητές χρησιμοποιούν περισσότερο νέα ταχύπλοα σκάφη για να προσεγγίσουν τα ελληνικά νησιά, καθώς έτσι είναι πιο δύσκολο να εντοπιστούν σε σχέση με τις παραδοσιακές βάρκες.

Συνολικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι παράνομες διελεύσεις στα σύνορα μειώθηκαν κατά 39%, φτάνοντας τις 139.847 άτομα τους πρώτους οκτώ μήνες του 2024. Οι μεγαλύτερες μειώσεις καταγράφηκαν στα Δυτικά Βαλκάνια και στην Κεντρική Μεσόγειο, όπου οι ροές μειώθηκαν κατά 77% και 64% αντίστοιχα.

Αντίθετα, στα ανατολικά χερσαία σύνορα της Ευρώπης όπως και στη Δυτική Αφρική παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση, με ποσοστά +193% και +123% αντίστοιχα. Οι κύριες εθνικότητες των μεταναστών είναι από τη Συρία, το Μάλι και το Αφγανιστάν.

Παρά τη γενική μείωση, η οδός της Κεντρικής Μεσογείου εξακολουθεί να καταγράφει υψηλά ποσοστά διέλευσης, αν και με μείωση 64% στο πρώτο οκτάμηνο του 2024, με συνολικά 41.250 άτομα. Η πτώση αυτή αποδίδεται στα αποτρεπτικά μέτρα που έχουν λάβει οι αρχές της Τυνησίας, της Λιβύης και της Τουρκίας, καθώς και στις διμερείς συμφωνίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με χώρες αναχώρησης.

Στα ανατολικά χερσαία σύνορα της Ευρώπης, οι διελεύσεις συνεχίζουν να αυξάνονται με ρυθμό 193%, φτάνοντας τους 11.270 μετανάστες φέτος.

Αντιμεταναστευτική «άνθιση»

Η Ευρώπη αγωνίζεται εδώ και χρόνια να περιορίσει τον αριθμό των παράτυπων μεταναστών που εισέρχονται από ξηρά και θάλασσα, θεσπίζοντας ολοένα και πιο σκληρές πολιτικές, σημειώνουν οι New York Times, που συμπληρώνουν πως οι εν λόγω κινήσεις μοιάζουν τώρα να αποδίδουν, με τον αριθμό των μεταναστών που περνούν στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μειώνεται δραματικά σε σχέση με τα υψηλά περσινά επίπεδα.

Ωστόσο, παρά τη μείωση των αφίξεων μεταναστών, το αντιμεταναστευτικό αίσθημα ανθίζει, με τους ηγέτες να υιοθετούν ή να εξετάζουν σκληρότερες πολιτικές στις οποίες τα κυρίαρχα πολιτικά κόμματα θα απέτρεπαν μόλις πριν από λίγα χρόνια.

Τα επιχειρήματά τους αποκτούν ένα πιο δεκτικό κοινό, καθώς Ευρωπαίοι ανησυχούν ότι η εισροή μεταναστών είναι ανεξέλεγκτη

Όπως και στις Ηνωμένες Πολιτείες, η απότομη πτώση των συνοριακών διελεύσεων ελάχιστα μείωσε την πολιτική ισχύ του ζητήματος.

Στην Ιταλία, η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι προσπαθεί να στείλει στην Αλβανία μετανάστες που διασώθηκαν στη Μεσόγειο. Η Γερμανία, μια από τις πιο φιλόξενες χώρες κατά το μεταναστευτικό κύμα το 2015, έχει επεκτείνει τις περιπολίες σε όλα τα χερσαία σύνορά της. Και η Πολωνία σχεδιάζει να εισαγάγει νομοθεσία για την προσωρινή αναστολή του δικαιώματος των νεοαφιχθέντων αιτούντων άσυλο.

Ακροδεξιά ένστικτα

Οι νέες αυτές τάσεις προκλήθηκαν εν μέρει από ξενοφοβικά, αντιμεταναστευτικά κόμματα που έπαιξαν με τους φόβους μιας ανεξέλεγκτης μετανάστευσης και μιας αποδυνάμωσης της εθνικής ταυτότητας. Τα επιχειρήματά τους αποκτούν ένα πιο δεκτικό κοινό, καθώς Ευρωπαίοι ανησυχούν ότι η εισροή μεταναστών είναι ανεξέλεγκτη και είναι απογοητευμένοι που περίπου το 80% των απορριφθέντων αιτούντων άσυλο δεν αποχωρεί ποτέ, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΕ.

Οι ηγέτες τους, ορισμένοι από τους οποίους αντιμετωπίζουν εκλογές, το έχουν επισημάνει. Στη Γερμανία, οι Χριστιανοδημοκράτες -το κόμμα της πρώην καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ, που υποδέχτηκε περίφημα τους μετανάστες το 2015- πιέζουν ασφυκτικά να ληφθούν σκληρότερα μέτρα για τον έλεγχο της παράτυπης μετανάστευσης και προηγούνται στις δημοσκοπήσεις.

«Η ακροδεξιά είναι επί του παρόντος το κυρίαρχο ρεύμα όσον αφορά στη μετανάστευση», τονίζει η Σούζι Ντένισον, ανώτερη συνεργάτιδα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων στο Παρίσι.

Headlines