Απανωτά ταμπού έσπασαν – ή φάνηκε να σπάνε – αυτή την εβδομάδα στον πόλεμο της Ουκρανίας, σειρά γεγονότων καταγράφηκαν για πρώτη φορά μετά την ολομέτωπη εισβολή της Ρωσίας στη χώρα. Την Τρίτη, ακριβώς 1.000 ημέρες από την έναρξη του πολέμου, οι ουκρανικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν αμερικανικούς πυραύλους ATACMS εναντίον της ρωσικής επικράτειας.

Το πραγματικό μήνυμα του αναθεωρημένου δόγματος του Πούτιν δεν είναι πως τα πυρηνικά όπλα επέστρεψαν αλλά πως δεν αποσύρθηκαν ποτέ

Την ίδια μέρα, ο Βλαντίμιρ Πούτιν υπέγραψε το αναθεωρημένο πυρηνικό δόγμα της Ρωσίας με το οποίο απειλούσε τους τελευταίους μήνες. Ενα 24ωρο αργότερα, οι δυνάμεις του Κιέβου χρησιμοποίησαν βρετανικούς πυραύλους Storm Shadow εναντίον της ρωσικής επικράτειας.

Την ίδια μέρα, η κυβέρνηση Μπάιντεν ανακοίνωσε πως θα προμηθεύσει τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις με νάρκες κατά προσωπικού περιορισμένης διάρκειας, ώστε να επιβραδυνθεί η ρωσική προέλαση στα ανατολικά μέτωπα της χώρας.

Την επομένη, η Ουκρανία ανακοίνωσε πως η Μόσχα έπληξε το Ντνίπρο με διηπειρωτικό βαλλιστικό πύραυλο – αφού πρώτα άφησε για ώρες την αμφιβολία να αιωρείται, ο Βλαντίμιρ Πούτιν ανακοίνωσε πως οι δυνάμεις του είχαν χτυπήσει την Ουκρανία με έναν νέο υπερηχητικό βαλλιστικό πύραυλο μεσαίου βεληνεκούς. Με τις δύο πλευρές να αλληλοκατηγορούνται, σε κάθε περίπτωση, για (την) κλιμάκωση, το μείζον ερώτημα είναι: πόσο περισσότερο κινδυνεύουμε από τα ρωσικά πυρηνικά όπλα και εν τέλει από ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα σε σύγκριση με την περασμένη εβδομάδα;

Ουκρανία και νέο πυρηνικό δόγμα Πούτιν

Το νέο πυρηνικό δόγμα που ανακοίνωσε η Ρωσία δηλώνει για πρώτη φορά ότι η χώρα μπορεί να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα ως απάντηση όχι μόνο σε μια επίθεση που απειλεί την επιβίωσή της, αλλά και σε οποιαδήποτε «κρίσιμη απειλή» για την κυριαρχία και την εδαφική της ακεραιότητα. Παράλληλα, διεκδικεί το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα εναντίον κράτους που διαθέτει μόνο συμβατικά όπλα – εφόσον υποστηρίζεται από κάποια πυρηνική δύναμη.

Είναι ξεκάθαρα τα κόκκινα λαμπάκια που ανάβουν για το Κίεβο και τους δυτικούς συμμάχους του, ειδικότερα για τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και τη Γαλλία, τρεις πυρηνικές δυνάμεις. «Υπήρχαν μερικά σκυθρωπά πρόσωπα γύρω από το τραπέζι» δήλωσε στους «Financial Times» ανώτερος αξιωματούχος που ήταν παρών στη σύνοδο κορυφής του G20 στο Ρίο ντε Ζανέιρο, περιγράφοντας τις στιγμές που ακολούθησαν την ανακοίνωση του Πούτιν.

«Δικαιολογημένα, δεδομένου ότι ουσιαστικά συζητούσαμε για το πιθανό τέλος του κόσμου» πρόσθεσε. Και εντούτοις, σύμφωνα με τους «New York Times», η αντίδραση στην Ουάσιγκτον ήταν «ένα οιωνεί χασμουρητό. Αμερικανοί αξιωματούχοι απέρριψαν το δόγμα ως το τίποτα των πυρηνικών απειλών».

Ο πόλεμος στην Ουκρανία, σημειώνει η αμερικανική εφημερίδα, άλλαξε πολλά: έβαλε πρόωρα τέλος σε εκατοντάδες χιλιάδες ζωές και συνέτριψε εκατομμύρια άλλες, συγκλόνισε την Ευρώπη και βάθυνε την εχθρότητα μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ. Αλλά έχει επίσης εξοικειώσει την Ουάσιγκτον και τον κόσμο με τη χρήση των πυρηνικών όπλων ως το απόλυτο διαπραγματευτικό χαρτί. Η ιδέα ότι μία από τις εννέα χώρες που κατέχουν σήμερα πυρηνικά όπλα μπορεί να πατήσει το κουμπί είναι πιο πιθανό να προκαλέσει ένα ανασήκωμα των ώμων παρά τη σύγκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Οσο για το νέο ρωσικό πυρηνικό δόγμα, «πρόκειται για μια άσκηση σηματοδότησης, με στόχο να τρομάξει το κοινό στην Ευρώπη – και σε μικρότερο βαθμό τις ΗΠΑ – ώστε να μειωθεί η υποστήριξη προς την Ουκρανία» λέει ο Μάθιου Μπαν, καθηγητής του Χάρβαρντ που παρακολουθεί τους πυρηνικούς κινδύνους εδώ και δεκαετίες. «Η πραγματική βραχυπρόθεσμη πιθανότητα ρωσικής χρήσης πυρηνικών δεν έχει αυξηθεί. Η μακροπρόθεσμη πιθανότητα πυρηνικού πολέμου έχει πιθανώς αυξηθεί ελαφρώς – γιατί η προθυμία των ΗΠΑ να στηρίξουν πλήγματα βαθιά μέσα στη Ρωσία ενισχύει το μίσος και τον φόβο του Πούτιν για τη Δύση και θα προκαλέσει πιθανότατα ρωσικές αντιδράσεις που θα αυξήσουν τον φόβο και το μίσος της Δύσης για τη Ρωσία».

Ο κίνδυνος του εσφαλμένου υπολογισμού

«Ενα πυρηνικό όριο δεν καθορίζεται από τις λέξεις, αλλά από την αποτρεπτική ισορροπία και το διακύβευμα και οι αλλαγές στο ρητορικό δόγμα δεν αλλάζουν καθόλου την αποτρεπτική ισορροπία μεταξύ ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και Ρωσίας» σημειώνει από την πλευρά του ο Βίπιν Νάρανγκ, καθηγητής στο MIT. Ο κίνδυνος ενός «εσφαλμένου υπολογισμού», βέβαια, πάντα υπάρχει, αν και ο Πούτιν έχει φανεί μέχρι στιγμής προσεκτικός όσον αφορά την εξαπόλυση οποιασδήποτε ανοιχτής επίθεσης εναντίον των χωρών του ΝΑΤΟ, τις οποίες θέλει να κρατήσει έξω από τον πόλεμο.

Το βέβαιο είναι πως αυτός δεν είναι ο κόσμος που οραματίζονταν οι δυτικοί ηγέτες για τα μέσα της δεκαετίας του 2020. Η μεταψυχροπολεμική εποχή ξεκίνησε με μια ταχύρρυθμη διάλυση των ρωσικών και αμερικανικών όπλων. Μερικές δεκαετίες αργότερα, το πραγματικό μήνυμα του αναθεωρημένου δόγματος του Πούτιν δεν είναι πως τα πυρηνικά όπλα επέστρεψαν, αλλά πως δεν αποσύρθηκαν ποτέ.

Το ΝΑΤΟ και η Ουκρανία θα συνεδριάσουν την Τρίτη στις Βρυξέλλες για να εξετάσουν τις εξελίξεις μετά την εκτόξευση ενός υπερηχητικού βαλλιστικού πυραύλου από τη Ρωσία. Η σύνοδος πραγματοποιείται ύστερα από αίτημα του Κιέβου και θα διεξαχθεί σε επίπεδο πρεσβευτών.

Premium έκδοση «Τα ΝΕΑ»

Headlines